Η συνάντηση με τον Γιώργο Κοντραφούρη έλυσε το δίλημμα της Μαρίας Γράψα και από τον κόσμο των μαθηματικών και της φυσικής πέρασε στο πιάνο και την τζαζ
Ευαίσθητη, επίμονη, φιλόδοξη, άνθρωπος ονειροπόλος, η Μαρία Γράψα είναι μια πιανίστα της τζαζ και συνθέτρια, ένα ξενιτεμένο δημιουργικό νέο κορίτσι που δεν «γεννάει» μόνο τζαζ μουσική. Από τα έξι της, καθισμένη μπροστά στα πλήκτρα του Zimmerman της δασκάλας του πιάνου γιαγιάς της, η Μαρία έκανε τα πρώτα της βήματα στη μουσική χτυπώντας με χαρά παλαμάκια και μαθαίνοντας ανάλαφρους, χαρούμενους παιδικούς ρυθμούς. Αργότερα πήγαινε μόνη της στο πιάνο και προσπαθούσε να μιμηθεί τις μαθήτριες που έρχονταν στο σπίτι. Ακούγοντας τα «Στρουμφάκια», ρεμπέτικα, Μίκη Θεοδωράκη, τη Χάρι Αλεξίου και την Ελευθερία Αρβανιτάκη από το stereo των γονιών της, στα 12 αγόρασε από το Metropolis της Πανεπιστημίου τον πρώτο της δίσκο, το «OK Computer» των Radiohead. Ακολούθησαν οι Pearl Jam, οι Smashing Pumpkins και οι Smiths, αλλά και το «Time out» με το Dave Brubeck Quartet.
Στην πρώτη της «συναυλία» στο ωδείο της γιαγιάς η Μαρία συνόδευε τη χορωδία σε τραγούδια παραδοσιακά και του Μάνου Χατζιδάκι. Η αγάπη της για τα μαθηματικά, τη φυσική και το σχέδιο την οδήγησε στη σκέψη πως το μέλλον της θα ήταν ταγμένο σε κάτι σχετικό με το Πολυτεχνείο και το περιβάλλον που την απασχολούσε πολύ.
Το δίλημμα
Μπαίνοντας στη Σχολή Μηχανικών Περιβάλλοντος στα Χανιά, η Μαρία συντηρούσε την αγάπη της για το πιάνο, ενώ οι καταλήψεις, οι διαδηλώσεις, η νεανική εξέγερση για το άρθρο 16 και τη δολοφονία του 15χρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου την έφερναν συχνά στην Αθήνα για να ζήσει από κοντά το ανεπανάληπτο αυτό κίνημα που συντάραξε τη νεολαία στη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του νέου αιώνα. Λίγο καιρό μετά, με το πτυχίο πια στο χέρι, έφτασε το δίπλωμα στο κλασικό πιάνο. Ταυτόχρονα, ακούγοντας Bill Evans, John Coltrane, Miles Davis ή Brad Mehldau, μια μέρα συναντήθηκε με το Baby Trio και το πιάνο του Γιώργου Κοντραφούρη. Για περίπου δύο χρόνια ο θαυμάσιος άνθρωπος και δάσκαλος της νέας γενιάς της τζαζ στην Ελλάδα την εισήγαγε στον μαγικό κόσμο της τέχνης του τζαζ αυτοσχεδιασμού.
London calling
Ακολουθώντας στο Λονδίνο τη μεγάλη της αδελφή -η οποία κοσμεί το εξώφυλλο του άλμπουμ, σε παιδική ηλικία-, η Μαρία βρέθηκε σε μια ζωντανή τζαζ σκηνή γεμάτη από workshops, σεμινάρια, jam sessions και συναυλίες, ενώ, παράλληλα, ψαχνόταν τι θα κάνει επαγγελματικά. Θα γινόταν μηχανικός ή θα την κέρδιζε η μουσική; Σερβιτόρα, babysitter ή βοηθός chef για τον βιοπορισμό, η Μαρία μάθαινε συνάμα τη γλώσσα της τζαζ σε σεμινάρια και δίδασκε πιάνο σ’ ένα ιδιωτικό σχολείο. Σιγά-σιγά η μουσική πήρε «τα πάνω της» και όλα τ’ άλλα μπήκαν στο περιθώριο. Ήταν έτοιμη για το μεταπτυχιακό. Στο Royal Conservatory of Birmingham, με υποτροφία, έκανε το masters της στο jazz piano performance.
Ψίθυροι
Το πιο σημαντικό ήταν ότι άρχισε να γράφει δική της μουσική και να την υλοποιεί μέσα από το Maria Grapsa Project. Συναυλίες στο Λονδίνο και στο Μπέρμιγχαμ -το θερμοκήπιο της Βιομηχανικής Επανάστασης στα midlands του Ηνωμένου Βασιλείου- έδεσαν τον ήχο της μπάντας, κάνοντάς τη γνωστή στο κοινό της μοντέρνας τζαζ. Όλα αυτά συνέτειναν στο «Life», στον πρώτο της δίσκο, μια ανεξάρτητη παραγωγή για τη Musical Dojo Records.
Από τα μέλη του γκρουπ της η Μαρία Γράψα ακούει... ψιθύρους, που λένε ότι είναι επίμονη και δημιουργική και πως έχει άποψη σε ό,τι κάνει στη μουσική. Όλοι μαζί συμφωνούν ότι η πρωτοβουλία να τους ενώσει σε ένα σχήμα ήταν εμπνευσμένη. Μεταξύ τους υπάρχει εμπιστοσύνη και μαζί αξιοποιούν τις ιδέες που έρχονται στις πρόβες. Αυτές τους παρέχουν ασφάλεια και ελευθερία για αυτοσχεδιαστικό διάλογο.
Θεραπευτική υπέρβαση
Ανθρωποι που έχουν χαθεί, φίλοι και συγγενείς ανακαλούνται συχνά στη μνήμη της. Μια πολύ δυσάρεστη περίοδος στη ζωή της -όταν τα δάχτυλα και των δύο χεριών της για μήνες αρνούνταν να ακολουθήσουν τη θέλησή της για μουσική- προκάλεσε το επόμενο βήμα. Το «Life» υπήρξε προϊόν υπέρβασης μιας άγνωστης αιτίας πάθησης. Όλα, όμως, πέρασαν όταν από τα ακριανά της δάχτυλα -τα μόνα που δεν πονούσαν- πήγασαν οι πέμπτες της εισαγωγής της «Ζωής», της σύνθεσης που έδωσε τον τίτλο στο ομώνυμο CD. Όταν η πιανίστρια και leader του Maria Grapsa Project έδωσε στη «φωνή» της Becca Wilkins την παρτιτούρα του «Life», η μελαγχολική μουσική έκανε ένα θαύμα. «Eyes on the stars, my feet carve paths through this land we call life»: στίχοι σαν αυτούς συναντήθηκαν με τις μελωδικές ιδέες της, εκφράζοντας την αγωνία της για ζωή, για ό,τι έρχεται σε αυτή. Γιατί «όταν κοιτάς τη ζωή από ψηλά, αρχίζεις να ξεχωρίζεις τι πραγματικά έχει σημασία. Μικρά προβλήματα και τα άγχη της καθημερινότητας χάνονται μπροστά στη μεγαλύτερη εικόνα».
Χωρίς ποτέ να έχουν μιλήσει για τις δυσκολίες που είχαν προηγηθεί, η Becca, σαν μια μάντισσα, είχε διαισθανθεί μέσα από τη μουσική την αιτία αυτής της σύνθεσης. «Με συγκινεί η δύναμη της μουσικής όταν μιλάει στον καθένα μας χωρίς στίχους» λέει η Μαρία και το δέσιμό της με αυτούς που γράφει η τραγουδίστρια του γκρουπ υπόσχεται μια αρμονική μελλοντική δημιουργική συνθετική δυάδα.
Κοιτώντας τη ζωή από ψηλά
Mε 2-3 takes για κάθε κομμάτι, το υλικό του «Life» είχε «χτιστεί» μέσα σε δύο μέρες διατηρώντας όλη την ατμόσφαιρα ενός live άλμπουμ.
Γεγονότα της ζωής γίνονται ερεθίσματα για έμπνευση και έκφραση, που η Μαρία Γράψα κάνει μουσική μαζί με τους πλέον κατάλληλους συνεργάτες. Σαν μια σκηνοθέτρια, κάνει casting ανάμεσα σε όσους και όσες απαρτίζουν το Maria Grapsa Sextet.
Ζώντας τη στιγμή, η αλληλεπίδραση, το interplay ανάμεσα στους μουσικούς της συντρόφους με τη σαξοφωνίστρια-φαινόμενο Emma Rawitz αλλά και το κοινό δημιουργούν μια «σύνθεση της στιγμής» με τον αυτοσχεδιασμό. Μπροστά στο πιάνο της ακούει ιδέες που γίνονται τραγούδια. Αφοσιώνεται σε αυτά και με πολλή δουλειά ολοκληρώνει μια σύνθεση. Άλλες φορές, ως επαγγελματίας δημιουργός που δεν περιμένει μόνο την έμπνευση να έρθει, «χτίζει» μεθοδικά μια παρτιτούρα που τα παιδιά του Maria Grapsa Project ενορχηστρώνουν στις πρόβες, ολοκληρώνοντάς τη.
Το καλοκαίρι του 2023 οι Maria Grapsa, Becca Wilkins, Matthew Kilner, Emma Rawicz, Liam Brennan, Tommy Fuller, Kai Chareunsy, Tom Pountney και Torin Davies μπήκαν πανέτοιμοι και αποφασισμένοι στο στούντιο ηχοληψίας του Royal Conservatory of Birmingham. Είχαν προηγηθεί πολλές live εμφανίσεις που δόμησαν τον ήχο των συνθέσεων της Γράψα, δημιουργώντας ένα μουσικό προϊόν που αναζητούσε διέξοδο στο κοινό. Σε δύο ημέρες μόνο, με 2-3 takes για κάθε κομμάτι, το υλικό του «Life» είχε «χτιστεί». Έμενε η επεξεργασία του editing, του mixing και του mastering, που διατηρεί όλη την ατμόσφαιρα ενός live άλμπουμ - και είναι βέβαιο πως θα απολαμβάνει σε λίγα χρόνια ο μόλις επτά μηνών Νέστορας, το πρόσφατο νέο μέλος της οικογένειας και καρπός του έρωτά της με τον Josh.
Μνήμες από το παρελθόν
«Φύγαμε / κίνησε ο καιρός / μακριά / και πώς να θυμηθείς το όνειρό σου που πέταξε / και πώς να ξεχάσεις τότε που ήσουνα παιδί». Τον στίχο αυτό απαγγέλλει ανοίγοντας το «Childhood» ο Οδυσσέας, ο πεντάχρονος γιος του αδελφού της, σε ένα κομμάτι που θα μπορούσε να είναι ένας αποχαιρετισμός στους ακροατές του «Life». Η νοσταλγία για την Ελλάδα και την παιδική της ηλικία, γενεσιουργός αιτία. Όπως όταν ένα τραγούδι που ακούς στο ραδιόφωνο φέρνει πίσω στιγμές από το παρελθόν. Ένα συνονθύλευμα τόπων και χρόνων που βλέπουν στο μέλλον με πολλά ελληνικά στοιχεία. Στο «Νothing is static» η αρχική ιδέα γράφτηκε όταν η Μαρία ήταν ακόμα έφηβη, όσο η ίδια εξελισσόταν ως ερμηνεύτρια και δημιουργός. Στην τελική του μορφή ένας λάτιν ρυθμός συναντά μεσογειακά και μεσανατολικά στοιχεία.
Έπαινοι και όνειρα
Με τον χρόνο να περνά, η Μαρία νιώθει πως αξιοποιεί μουσικές που είχαν κάποτε ριχτεί στον κάλαθο των αχρήστων. Το «Fundamental difference» είναι μία απ’ αυτές. Η πρώτη που παρουσίασε στους μουσικούς του γκρουπ και αυτή που ηχογραφήθηκε πρώτη, χαρίζοντάς της αυτοπεποίθηση και κίνητρο να συνεχίσει να γράφει.
Ο πλούτος της δυτικότροπης τζαζ αλλά και της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής την ωθεί να επιστρέψει σε αυτές, με μέσο τον αυτοσχεδιασμό, στο επόμενό της άλμπουμ. Μια νοσταλγία για την αγνή αγάπη που έχουν δυο φίλοι από παιδιά, τα χρόνια που ακόμα μέτραγαν παγωτά και... μπάνια, υπήρξε η αιτία της δημιουργίας του «Palace on the hill», ενός κομματιού που ο Jamie Cullum επέλεξε να ακούγεται στη νέα ραδιοφωνική τζαζ εκπομπή του. Κι εγώ μόλις διάβασα στο All About Jazz για το «Life» CD τα εξής επαινετικά σχόλια: «Ένα πολύ εντυπωσιακό ντεμπούτο, σύνθεση κινηματογραφικών, κλασικών αλλά και μεσανατολικών θεμάτων, από μία συνθέτη και band leader που σε ταξιδεύει μπρος πίσω στον χρόνο, αναπολώντας τα οικεία και εξερευνώντας νέα εδάφη». Κι αλλού: «Εμπλουτισμένη με πολύχρονη εμπειρία, σε μεγάλες μουσικές σκηνές της Αγγλίας, ως μέλος καταξιωμένων μουσικών συνόλων όπως οι Tomorrow’s Warriors Female Frontline, Collectiva και NU Civilisation Orchestra, αλλά και ως πιανίστρια για τις Jelly Cleaver και ESKA, το “Life” άλμπουμ αποτελεί το τέλειο έδαφος ώστε η μουσική της Μαρίας Γράψα να πρωταγωνιστήσει».
Το πάθος της για αγάπη, για ζωή, για ανθρώπους που νοιάζονται γι’ αυτήν, η θέληση να μάθει, να γνωρίσει νέους τόπους και ανθρώπους, να γίνει καλύτερη σαν νέα μαμά, σύντροφος και μουσικός, η απαίτηση για έναν κόσμο πιο δίκαιο και πιο ανθρώπινο ολοκληρώνουν συναισθηματικά τη δημιουργική θέλησή της.
