Είναι σίγουρο ότι τα εξοπλιστικά κόστη είναι τεράστια, ιδίως αν λάβουμε υπόψη ότι η χώρα μας δεν παράγει, αλλά καταναλώνει αμυντικά συστήματα. Αν λάβουμε, επίσης, υπόψη ότι εκ παραδόσεως δεν προμηθεύεται πάντα το κρίσιμο, το φτηνότερο και το συμπληρωματικό του υπάρχοντος, αλλά συχνά αυτό που θα εξευμενίσει τον προμηθευτή. Τα εξοπλιστικά αποδυναμώνουν τις χρηματοδοτικές δυνατότητες σε άλλα πεδία, εν μέρει και σε πλευρές της κοινωνικής πολιτικής. Και κοινωνική πολιτική είναι πρωτίστως η χρηματοδοτούμενη δημόσια Υγεία και η χρηματοδοτούμενη (και μη υβριζόμενη) δημόσια Εκπαίδευση. Όμως παρ’ όλο το δυσεπίλυτο πρόβλημα των ανταγωνιστικών χρηματοδοτήσεων, πώς αντιμετωπίζονται ο επεκτατισμός και ο εθνικισμός της τουρκικής πολιτικής ελίτ; Που επικρατούν, σχεδόν ολοκληρωτικά, στις διάφορες βαθμίδες της τουρκικής πολιτικής και στρατιωτικής σκηνής, αλλά και διοίκησης; Και οι οποίοι (επεκτατισμός και εθνικισμός) διατρέχουν και τις δύο μεγάλες πολιτικές επικράτειες, τους ερντογανιστές και τους κεμαλιστές; Είναι συνηθισμένο, και όχι μόνο σε προεκλογικές φάσεις, να πλειοδοτούν σε μεγαλοκρατικές κορώνες; Πώς λύνεται το πρόβλημα ενός εδραιωμένου εθνικιστικού μικροϊμπεριαλισμού; Όλες οι τεχνικές έχουν αποτύχει. Και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και τα «ζεϊμπέκικα» και η «πολιτική συνδρομή στους σεισμούς». Ένας ανυποχώρητος (αγενής και μερικές φορές χοντροκομμένος) αυτοκρατορισμός ανεμίζει.
Αν είχαμε επικεντρωθεί στον Νότο το 1974, τότε η Κύπρος θα ήταν εξ ολοκλήρου δική μας, δήλωσε μόλις προχθές ο κύριος Ερντογάν. Το ίδιο ισχυρίστηκε με πρόφαση το «θαλάσσιο πάρκο» στο Αιγαίο, θεωρώντας τα νησιά αμφισβητούμενους «γεωγραφικούς σχηματισμούς». Μόλις έκλεισε η συμφωνία για τα F-16 (ή μόλις εξασφαλίστηκαν τα εκατέρωθεν άλλοθι) έγραψε τη Διακήρυξη των Αθηνών στα παλαιότερα των υποδημάτων του. Δεν είναι κατανοητή, σχηματισμένη, διατυπωμένη, διευκρινισμένη, επεξεργασμένη η ενδεδειγμένη πολιτική «αφοπλισμού» ή «υπο-εξοπλισμού», η οποία συγχρόνως θα ξεδοντιάζει τον μιλιταριστή γείτονα. Πολλές φορές μέρος της Αριστεράς επικαλείται γενικές πολιτικές επιθυμίες, χωρίς να τις θεμελιώνει λογικά. Ποια είναι η ενδεδειγμένη στάση; Οι δημόσιες σχέσεις; Η τουρκική οικονομία έχει στρατιωτικοποιηθεί σε σοβαρό βαθμό και, όπως έχω ξαναγράψει, η επιθετικότητα είναι πλέον κερδοφόρα, επομένως δεν πρόκειται να υποσταλεί. Ακόμα και αν βρεθεί, εκλεγεί μια φιλειρηνική ηγεσία, η ίδια η οικονομική δομή θα βρίσκεται σε σχέσεις αμοιβαιότητας με την ιδεολογική δομή. Η τουρκική πολιτική δεν μπορεί να διαφύγει από τον επιθετικό, επεκτατικό, αναθεωρητικό χαρακτήρα, γιατί κερδίζουν όλα τα εσωτερικά συστήματα. Και η βιομηχανία και η ιδεολογία.
Από παράδοση η Αριστερά (και απολύτως ορθά) είναι αντεθνικιστική και αναζητά τον διπλωματικό ορθολογισμό. Η πρόσφατη κυβερνητική της εμπειρία έδειξε ενδιαφέρουσες δυνατότητες, χωρίς μάλιστα να υπάρχουν μεγάλα διαθέσιμα ποσά για εξοπλισμούς. Η εξωτερική πολιτική 2015-2019 απέκτησε έναν ουσιώδη αντιακαδημαϊσμό, ξεπέρναγε στερεότυπα, νομίζω κληροδοτώντας σημαντική πολιτική ύλη στους επόμενους. Όσο περισσότερο εμβαθύνεις στην αρχιτεκτονική του άλλου τόσο δεν εγκλωβίζεσαι σε μετωπικά και απλουστευτικά σχήματα. Είτε συγκρουσιακή ρητορική είτε ενδοτισμός. Είτε κορώνες και διακηρύξεις καφενειακού μεγαλείου είτε υποχωρητικότητα και υπεκφυγές. Από ένα όριο και μετά, όμως, δεν φαίνεται να υπάρχει άλλη δυνατότητα και από την οικονομικά θυσιαστική, αποτρεπτική επιλογή σε στρατιωτικό επίπεδο, γιατί αλλιώς η διπλωματική, πρώτη επιλογή θα είναι άδεια. Η πολιτική πολλαπλών διασυνδέσεων με όλους τους περιφερειακούς παράγοντες (και κυβερνητικούς και πολιτικούς) είναι ένας δρόμος που δεν θα βάλει ίσως την «τίγρη στο δίχτυ», αλλά θα της προκαλεί σπατάλη διπλωματικού και πολιτικού κεφαλαίου. Η συνεχής, επίμονη και ευφάνταστη (και όχι διεκπεραιωτική και τεμπέλικη) διεθνοποίηση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων (του Κυπριακού προεξάρχοντος) έπρεπε να είναι ο δεσπόζων κανόνας. Η σιωπή και η διακριτικότητα για να μην πονοκεφαλιάζουν οι σύμμαχοι μαζί σου είναι απολύτως αδιέξοδες. Έχει αποδειχθεί πολλές φορές.
