Εθελοντικά ή και για συνέχεια οικογενειακής επιχείρησης και λιγότερο "αναγκαστικά", όπως, λ.χ., αδυνατώντας να προσληφθεί ως μισθωτός, γίνεται ένας Έλληνας αυτοαπασχολούμενος. Διαθέτει υψηλό βαθμό οικονομικής και οργανωσιακής ανεξαρτησίας, έχοντας δηλαδή περιορισμένη εξάρτηση από έναν πελάτη και κατά κανόνα αποφασίζει ο ίδιος το ωράριο εργασίας του. Επιχειρεί κατά βάση μόνος του, δείχνοντας απρόθυμος να προσλάβει υπαλλήλους. Κυριότερα εμπόδια για αυτόν είναι οικονομική ανασφάλεια και έλλειψη χρηματοδότησης, ενώ τα συνηθισμένα προβλήματα είναι οικονομική καχεξία, περίοδοι χωρίς δουλειά, προβλήματα πληρωμών και αδυναμία καθορισμού της αμοιβής του.
Τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από ad hoc έρευνα της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για τους αυτοαπασχολουμένους το δεύτερο τρίμηνο 2017, όπου διαπιστώνονται τα εξής:
* Οι αυτοαπασχολούμενοι με προσωπικό είναι περισσότερο ικανοποιημένοι, ενώ ένας στους τρεις αυτοαπασχολουμένους χωρίς προσωπικό θα προτιμούσε να εργάζεται ως μισθωτός.
* Το 14,6% είχε ένα κύριο πελάτη (από τον οποίο προέρχεται τουλάχιστον το 75% του εισοδήματός του) το τελευταίο δωδεκάμηνο. Αυτό παρατηρείται συχνότερα σε γυναίκες, πρωτογενή κλάδο και στοιχειώδη επαγγέλματα (καθαρίστριες και λοιποί ανειδίκευτοι εργάτες πλην γεωργίας).
* Περισσότεροι από τρεις στους τέσσερις αποφασίζουν για την αρχή και το τέλος του χρόνου εργασίας τους. Για τους υπόλοιπους αποφασίζουν οι πελάτες (7,9%) ή συντρέχουν άλλοι παράγοντες (12,6%), όπως καιρός, εποχικότητα κ.λπ. Μεγαλύτερος βαθμός αυτονομίας απαντάται σε επαγγέλματα με εξειδίκευση. Ο υψηλότερος βαθμός αυτονομίας εμφανίζεται στον πρωτογενή κλάδο και ο χαμηλότερος στους κλάδους εμπορίου, ξενοδοχείων και εστίασης.
* Οι αυτοαπασχολούμενοι παρουσιάζουν υψηλό βαθμό οικονομικής και οργανωσιακής ανεξαρτησίας. Οι αυτοαπασχολούμενοι χωρίς προσωπικό εμφανίζονται περισσότερο οικονομικά εξαρτημένοι από έναν κύριο πελάτη, αλλά και περισσότερο αυτόνομοι στην οργάνωση του χρόνου εργασίας τους από τους αυτοαπασχολουμένους με προσωπικό (16,6% και 8,2%, αντίστοιχα).
1 στους 4 επιλέγει "οικογενειακά"
Οι λόγοι για τους οποίους οι ερωτηθέντες εργάζονται ως αυτοαπασχολούμενοι μπορούν να χωριστούν σε εθελοντικούς, μη εθελοντικούς και συμπτωματικούς ή και σε συνδυασμό των τριών, όπως για το 24,5% που απάντησε ότι συνέχισε την οικογενειακή επιχείρηση.
* Περισσότερα από ένα στα τρία άτομα έγιναν αυτοαπασχολούμενοι για εθελοντικούς λόγους. Κυρίως γιατί αποτελεί τη συνήθη πρακτική στο αντικείμενο της εργασίας (20,2%) κατά βάση σε Έλληνες υψηλότερης εκπαίδευσης και σε μη χειρωνακτικά επαγγέλματα υψηλής εξειδίκευσης.
* Περίπου ένα στα πέντε άτομα έγινε αυτοαπασχολούμενος για μη εθελοντικούς λόγους, κυρίως γιατί δεν μπορούσε να βρει δουλειά ως μισθωτός (13,0%). Γενικά οι μη εθελοντικοί λόγοι εμφανίζονται περισσότερο σε γυναίκες, νεαρότερες ηλικίες και αλλοδαπούς. Χαρακτηρίζουν δε περισσότερο τα άτομα που ασκούν στοιχειώδη επαγγέλματα.
* Το 16,4% έγινε αυτοαπασχολούμενος συμπτωματικά, από μία κατάλληλη ευκαιρία που εμφανίστηκε. Απαντάται περισσότερο στους αυτοαπασχολούμενους χωρίς προσωπικό, καθώς και στα επαγγέλματα χαμηλής ή καθόλου εξειδίκευσης.
Πρόβλημα η οικονομική δυσπραγία
Οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν οι αυτοαπασχολούμενοι τους τελευταίους δώδεκα μήνες αφορούν κυρίως οικονομική δυσπραγία. Το 60% πέρασε περίοδο με ελάχιστο εισόδημα επιβίωσης. Το 42,7% δεν είχε καθόλου εισόδημα σε περίοδο ασθένειας και το 36,5% πέρασε περίοδο χωρίς δουλειά. Οι δυσκολίες εμφανίζονται λιγότερο έντονες στα μη χειρωνακτικά επαγγέλματα υψηλής ειδίκευσης. Η ύπαρξη περιόδου με ελάχιστο εισόδημα αναφέρεται περισσότερο στον πρωτογενή κλάδο, ενώ η ύπαρξη περιόδου χωρίς καθόλου δουλειά στον κλάδο των κατασκευών.
Δεύτερο είδος δυσκολίας αφορά την οικονομική εξάρτηση των αυτοαπασχολουμένων. Το 43,1% δηλώνει αδυναμία να επηρεάσει την αμοιβή της εργασίας του, ενώ το 45,1% αναφέρει προβλήματα από τις πληρωμές των πελατών.
* Άλλη δυσκολία για το 19% είναι η γραφειοκρατία, η οποία απαντάται σε υψηλότερο ποσοστό στις χρηματοοικονομικές και επιχειρηματικές δραστηριότητες.
* Κυριότερος λόγος που οι αυτοαπασχολούμενοι χωρίς προσωπικό δεν έχουν υπαλλήλους είναι ότι δεν υπάρχει αρκετή δουλειά (47,7%).
* Το 16,1% προτιμά να δουλεύει μόνο του, κυρίως στους κλάδους παροχής χρηματοπιστωτικών, επιχειρηματικών και άλλων υπηρεσιών.
* Το 14,3% χρησιμοποιεί μέλη της οικογένειάς του ως βοηθούς. Αυτό εμφανίζεται συχνότερα στα άτομα ηλικίας άνω των 55 ετών και στον πρωτογενή τομέα. Επίσης εμφανίζεται σε μικρό βαθμό (13,2%) και στους κλάδους εμπορίου, ξενοδοχείων και εστίασης. Οι υπόλοιποι λόγοι αφορούν πρόσληψη εποχικών υπαλλήλων (5,8%) κυρίως στον πρωτογενή τομέα και υψηλές ασφαλιστικές κρατήσεις (4,4%).
Πάνω από 8 στους 10 οι πολύ ή λίγο ικανοποιημένοι
* Το 42,2 % των απασχολουμένων δηλώνει ικανοποιημένο σε μεγάλο βαθμό από την εργασία του. Το 41,9% δηλώνει ικανοποιημένο σε κάποιο βαθμό, ενώ το 14,3% δηλώνει ελάχιστα ή καθόλου ικανοποιημένο.
* Έξι στους δέκα, απόφοιτοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης σε μη χειρωνακτικά επαγγέλματα υψηλής εξειδίκευσης ή άλλες υπηρεσίες (υγεία, εκπαίδευση κ.λπ.), παρουσιάζονται εμφανώς περισσότερο ικανοποιημένοι σε σχέση με τους υπόλοιπους. Νέοι 15-24 ετών, αλλοδαποί, βοηθοί στην οικογενειακή επιχείρηση και ασκούντες στοιχειώδη επαγγέλματα είναι οι λιγότερο ικανοποιημένοι.
* Οι αυτοαπασχολούμενοι με προσωπικό δηλώνει υψηλότερη ικανοποίηση στην εργασία, ενώ χωρίς προσωπικό χαμηλότερη (62% έναντι 38,6%).
* Το 52% των απασχολουμένων μπορεί να επηρεάσει τη σειρά εκτέλεσης των εργασιών που αναλαμβάνει, αλλά μόνο 36,4% μπορεί να επηρεάσει το περιεχόμενό (π.χ. να αρνηθεί να αναλάβει μία εργασία). Υψηλότερα ποσοστά αυτονομίας παρουσιάζονται στους αυτοαπασχολουμένους και χαμηλότερα στους μισθωτούς. Επίσης, υψηλότερα ποσοστά παρουσιάζονται σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, επαγγέλματα με εξειδίκευση και πρωτογενή κλάδο.
ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
