Κόντρα στο γενικότερο κλίμα ματαίωσης που επικρατεί στους εργασιακούς χώρους, τους τελευταίους μήνες γίνονται αισθητές πρωτοβουλίες αντίστασης στην εργοδοτική αυθαιρεσία, η οποία εν καιρώ Μνημονίων οργίασε. Ιδίως στις μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων, όπου τα αφεντικά έγιναν ανεξέλεγκτα, μετατρέποντας την πληγή της ανεργίας σε διαπραγματευτικό χαρτί;", -"Έχεις δει τι γίνεται έξω; Πού θα βρεις δουλειά;"-, ώστε να περνούν ό,τι θέλουν εις βάρος των εργαζομένων.
Καταγράφηκαν πρωτοφανείς, για τα σύγχρονα δεδομένα της χώρας, ιστορίες εκμετάλλευσης, ακόμη και εξαναγκασμός των εργαζόμενων να συμφωνούν επισήμως άλλα χρήματα και άλλα να παίρνουν στην πραγματικότητα, επιστρέφοντας μέρος των μισθών τους στον εργοδότη μετά την καταβολή. Το τελευταίο όμως διάστημα υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι κάτι κινείται.
Αρκετές φορές έλαβαν μεγάλη δημοσιότητα περιστατικά καταπάτησης εργασιακών δικαιωμάτων χάρη σε καταγγελίες και κινητοποιήσεις εργαζόμενων που κατάλαβαν ότι, χωρίς να διεκδικούν, τα λίγα γίνονται διαρκώς λιγότερα. Δίπλα σε αυτές τις προσπάθειες μπαίνουν πλέον και δράσεις με πιο οργανωμένα χαρακτηριστικά και διευρυμένες παρεμβάσεις.
Το αποτέλεσμα είναι αφενός να μαθαίνουμε συχνότερα για όσα συμβαίνουν στους χώρους εργασίας. Όπως ότι τα Public απολύουν για να μην πάρουν οι εργαζόμενοι την αύξηση που δικαιούνται, το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού απολύει για να μη φτιάξουν οι εργαζόμενοι σωματείο και τα H&M προσθέτουν καθήκοντα στους εργαζόμενους και αφαιρούν δικαιώματα. Αφετέρου, το αποτέλεσμα είναι ότι σημειώνονται σημαντικές νίκες που δίνουν θάρρος για να υπάρξουν κι άλλες προσπάθειες.
Οι εργοδότες, και ιδίως οι πολυεθνικές εταιρείες, δεν είναι άτρωτοι. Αντιθέτως, τρέμουν μπροστά στο ενδεχόμενο να χαλάσει το... image τους. Γι' αυτό και το μακιγιάρουν με όποιον τρόπο μπορούν, μόλις εκτεθούν, όπως έκαναν τα Public, με τον καταιγισμό δελτίων Τύπου ότι προσλαμβάνουν κόσμο, ενώ είχαν απολύσει λίγο καιρό πριν πόσους εργαζόμενους.
Οι Reworkers
Γέννημα των τελευταίων μηνών είναι οι Reworkers. Μια προσπάθεια νέων ανθρώπων που θέλουν να δείξουν μέσα από τις δράσεις τους τι σημαίνει για εκείνους η εργασία, εξ ου και το όνομα που επέλεξαν να βαφτίσουν την πρωτοβουλία. Επιδιώκουν πολυεπίπεδη παρουσία, με δράσεις σε εργασιακούς χώρους και συστηματική ενημέρωση στο Ίντερνετ. Παράλληλα, στοχεύουν σε μια πανελλαδικού χαρακτήρα δομή και για την Πρωτομαγιά έχουν προγραμματιστεί δράσεις σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ξάνθη, Ηράκλειο Κρήτης και Πάτρα.
Σε ένα περιβάλλον με νέους και νέες εργαζόμενες να δουλεύουν σε θέσεις εργασίας που δεν ανταποκρίνονται στις σπουδές τους ή εργαζόμενους που δεν κατάφεραν να σπουδάσουν λόγω της κρίσης, αλλά μπήκαν στην αγορά εργασίας και αμείβονται με εξευτελιστικούς μισθούς, υπάρχει μεγάλη ανάγκη για παρέμβαση και μαζική ενεργοποίηση. Μέχρι τώρα όμως, το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα δείχνει ότι δεν μπορεί να επιτελέσει αυτό τον ρόλο σε ικανοποιητικό βαθμό και να εντάξει τη νέα γενιά σε μια λογική διεκδίκησης.
Οι Reworkers δεν αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους ως... αστυνομία των εργαζόμενων, ούτε επιδιώκουν να έχουν χαρακτήρα παραδοσιακού σωματείου. Ωστόσο, αντιλαμβάνονται ότι η νέα γενιά, η γενιά τους, στερείται εμπειριών συλλογικής δράσης και αυτό το “κενό” είναι που θέλουν να καλύψουν. Ταυτόχρονα, έχοντας αρκετοί εμπειρία από παλιότερες κινηματικές πρωτοβουλίες, όπως το σχήμα May Day ή οι V for Voucherades, θα επιχειρήσουν να δώσουν εργαλεία που θέλουν να ωθούν τον κόσμο να επιστρέψει στο οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα, όμως παράλληλα θα τον θωρακίζουν. Θα μπορεί δηλαδή ο εργαζόμενος να διακρίνει τον εργοδοτικό συνδικαλισμό ή τους “εργατοπατέρες”. Δεν θα πάει σπίτι του, αλλά θα παλέψει για τη συλλογική δράση.
Φυσικά υπάρχουν κι άλλα εμπόδια πέρα από τον απαξιωμένο συνδικαλισμό. Υπάρχει ο φόβος, αλλά και η έλλειψη πίστης ότι κάτι μπορεί να αλλάξει. Απέναντι σε αυτές τις λογικές, η συλλογικότητα επικαλείται την εμπειρία από τους αγώνες που έχει δώσει μέχρι τώρα. Δεν τάζει, δεν υπόσχεται. Αυτό που λέει είναι ότι “κάναμε αυτά, θα είχαμε κάνει παραπάνω αν ήσουν κι εσύ μαζί μας”.
Οι Reworkers έχουν συμμετάσχει σε πολλές παραστάσεις διαμαρτυρίας, όπως στην περίπτωση του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, και απεργιακές περιφρουρήσεις. Έχουν αναδείξει καταγγελίες και δημοσιεύσει περιστατικά εργοδοτικής αυθαιρεσίας. Για τους εργαζόμενους που θέλουν να καταγγείλουν, υπάρχει στην ιστοσελίδα τους reworkers.gr φόρμα καταγγελιών, στην οποία υπογραμμίζεται από τη συλλογικότητα ότι “σε μια εποχή όπου με επίφαση τον 'χαμηλό τζίρο' η εργοδοτική τρομοκρατία αυξάνεται ολοένα και περισσότερο, έχει ιδιαίτερο νόημα να μην αντιμετωπίσουμε παρόμοια φαινόμενα ως 'μεμονωμένα' με αποτέλεσμα να κλειστούμε στους εαυτούς μας 'επειδή αυτά τα πράγματα τυχαίνουν'.
Ανάκληση απόλυσης εγκύου στην Εθνική Τράπεζα
Τον περασμένο Φεβρουάριο η εταιρεία ενοικίασης εργαζομένων Mellon υποχρεώθηκε να πάρει πίσω απόλυση εργαζόμενης στο Τηλεφωνικό Κέντρο της Εθνικής Τράπεζας ύστερα από διαρκείς πιέσεις και κινητοποιήσεις. Στις κινητοποιήσεις πρωτοστάτησε ο Σύλλογος Δανειζόμενου Προσωπικού Τραπεζικού Τομέα και συμμετείχαν ενεργά οι Reworkers.
H δικαίωση της εργαζόμενης ήταν πολύ σημαντική, καθώς αφορούσε την καταπάτηση του αυτονόητου. Η εταιρεία είχε αρνηθεί να της ανανεώσει τη σύμβαση αναφέροντας ότι δεν θα μπορούσε “να ανταποκριθεί στα καθήκοντά της”. Πέρα από τις κινητοποιήσεις, ο σύλλογος προσέφυγε στην Επιθεώρηση Εργασίας Καλλιθέας με αίτημα για σύγκλιση συνάντησης για την επίλυση εργατικής διαφοράς. Το αίτημα για επαναπρόσληψη είχαν επίσης υποστηρίξει ο Συνήγορος του Πολίτη και η Γενική Γραμματεία Ισότητας Φύλου (ΓΓΙΦ).
Απόσυρση ντροπιαστικών συμβάσεων από τα H&M
Οι εργαζόμενοι, παλιότεροι και νέοι, οργανώθηκαν από μόνοι τους και κατάφεραν να μην περάσει στα ψιλά η απόφαση της εταιρείας Η&Μ να τροποποιήσει τις παλιές τους συμβάσεις, δυσχεραίνοντας κατά πολύ τους όρους. Οι νέες συμβάσεις περιλάμβαναν όρους όπως να επωμισθούν οι υπάλληλοι επιπλέον καθήκοντα, αλλά να πληρώνονται τον ίδιο ελάχιστο μισθό. Παράλληλα, δινόταν η ευχέρεια στην εταιρεία να στείλει τον/την εργαζόμενο -η σε οποιοδήποτε κατάστημα χωρίς τη συγκατάθεσή του/της και χωρίς κάλυψη εξόδων. Αρχικά, δημοσιεύτηκε από εργαζόμενο καταγγελία που αναδείκνυε τις αρνητικές παραμέτρους των συμβάσεων και η οποία έλαβε μεγάλη δημοσιότητα. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε κινητοποίηση έξω από κεντρικά καταστήματα στην Αθήνα και ενημέρωση του κόσμου που περνούσε από τα σημεία. Η εταιρεία, φοβούμενη ότι το θέμα γινόταν όλο και περισσότερο γνωστό, αποφάσισε να “παγώσει” τις διαδικασίες και τις έμμεσες απειλές του στιλ “αν δεν υπογράψεις, παραιτείσαι, γιατί σημαίνει ότι δεν εμπιστεύεσαι την εταιρεία”.
Επιστροφή μισθού; Όχι πια
Θετική κατάληξη είχε επίσης υπόθεση εργαζόμενου στην Πάτρα που κατήγγειλε στο σωματείο των μαγείρων ότι επιστρέφει μέρος του μισθού του στον εργοδότη, ο οποίος είχε προσλάβει τον εργαζόμενο υπό αυτό τον όρο. Αφού έγινε γνωστή η αυθαιρεσία, χάρη σε παρεμβάσεις του σωματείου, ο εργοδότης σταμάτησε να παίρνει μέρος τού μισθού του εργαζόμενου σε σημείο που άρχισε να του λέει και “καλημέρα” και να ρωτά για το πώς πήγε η μέρα του. Επίσης, το ΣΕΠΕ προανήγγειλε επιπλέον στοχευμένες παρεμβάσεις.
