Της Ευγενίας Μπογιάνου
Το διήγημα «Ο αχυρώνας φλέγεται» του σπουδαίου Ουίλλιαμ Φώκνερ αρχικά γράφτηκε ως εισαγωγή στο «Χωριό», το πρώτο μέρος της τριλογίας των Σνόουπς, ένα χρονικό της ζωής της οικογένειας και το μοναδικό που είναι μεταφρασμένο στα ελληνικά. Μετά από δοκιμές και προβληματισμούς ο συγγραφέας απέσπασε το κομμάτι από το σώμα του υπόλοιπου μυθιστορήματος και το δημοσίευσε αυτόνομα ως διήγημα στο περιοδικό "Harper's" τον Ιούνιο του 1939, για να το εντάξει εν τέλει στον τόμο "Collected stories" (1950), μια ανθολογία του διηγηματογραφικού του έργου.
Η αφήγηση τοποθετείται στη γεμάτη ταξικές και φυλετικές αντιθέσεις μετεμφυλιακή Αμερική του 1895 και είναι η ιστορία μιας σύγκρουσης: Δύο άνθρωποι, δύο διαφορετικά αξιακά σύνολα. Από τη μια πλευρά η σιγουριά και η κτηνώδης δύναμη, από την άλλη η δύναμη της αμφισβήτησης. Στον ένα πόλο ο δεκάχρονος με το περίεργο ονοματεπώνυμο "συνταγματάρχης Σαρτόρις Σνόουπς". Ο συγγραφέας, για να δημιουργήσει τον συνταγματάρχη Τζων Σαρτόρις, έναν ήρωα που αποτελεί δεσπόζουσα μορφή στο έργο του και που ενσαρκώνει την αίγλη του παλιού Νότου, δανείστηκε στοιχεία από την προσωπικότητα του προπάππου του. Όπως λέει ο Γιάννης Παλαβός -ο οποίος υπογράφει και την πολύ καλή μετάφραση- στο κατατοπιστικό επίμετρο, το όνομα «Σαρτόρις» πλάι στο επώνυμο του παιδιού αποτελεί έναν καθαρό έξυπνο υπαινιγμό που «εξηγεί» ώς ένα βαθμό τη διαφορετική φύση του Σάρτι σε σχέση με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του.
Στον άλλο πόλο βρίσκεται η σκληρή, άγρια φιγούρα του Άμπνερ Σνόουπς, «μια σιλουέτα σκοτεινή, επίπεδη, λες και στις φλέβες της δεν κυλούσε αίμα, σαν να ήταν μια τσίγκινη φιγούρα κομμένη στο περίγραμμα της ρεντιγκότας του που δεν είχε ραφτεί για τον ίδιο, με φωνή τραχιά σαν τσίγκος και σαν τον τσίγκο ψυχρή».
Εναλλάσσοντας δεξιοτεχνικά την περιγραφή των γεγονότων με τις σκέψεις του Σάρτι, εστιάζοντας στα συναισθήματα που αυτές του προκαλούν, χρησιμοποιώντας τον γνωστό μακροπερίοδο λόγο του και με μια θαυμαστή επιμονή σε λεπτομέρειες που καθορίζουν όμως συμπεριφορές και δίνουν όλους τους τόνους των φωτοσκιάσεων των χαρακτήρων του, η θαυματουργή πνοή του Φώκνερ καταφέρνει να αποδώσει με απαράμιλλη μαεστρία την εσωτερική σύγκρουση του Σάρτι, στην προσπάθειά του να κατανοήσει και να αποδεχτεί ή να απορρίψει τον μέχρι τότε κόσμο του. Μια ιστορία σκληρής προσπάθειας ενηλικίωσης μ’ άλλα λόγια, όπου οι αποφάσεις που θα παρθούν θα είναι αμετάκλητες.
Στον ψυχισμό του δεκάχρονου συνυπάρχουν αντιθετικά συναισθήματα. Από τη μια ένα είδος τρυφερότητας για τον πατέρα του: «Έκανες ό,τι μπορούσες» του λέει όταν εκείνος έρχεται σε σύγκρουση με τον Ντε Σπέιν. Νιώθει και θαυμασμό επίσης, καθώς λανθασμένα πιστεύει πως είχε λάβει μέρος στον πόλεμο μαζί με τον συνταγματάρχη Σαρτόρις. Όμως δεν μπορεί να αποδεχτεί την αδικία, τον βίαιο σαρωτικό χαρακτήρα του καθώς τα δικά του ιδανικά -αυτά που σιγά - σιγά σχηματοποιούνται μέσα του- είναι άλλα: «Αλήθεια και δικαιοσύνη». Ο Σάρτι θα κάνει το μεγάλο δύσκολο βήμα. Ένα βήμα που δεν είναι μόνο δικό του, αλλά και όλων όσα αντιπροσωπεύει, μέσα σε έναν κόσμο πολυσήμαντο που πάλλεται από αντιθέσεις, από ανισότητες, από ρατσισμό. Ένα κείμενο μεστό νοημάτων, δίχως μελοδραματικές κορώνες, πυκνό, άρτιο, γνήσιο τέκνο της πένας του μεγάλου δημιουργού.
«Ο αχυρώνας φλέγεται», Ουίλλιαμ Φώκνερ
Εκδ. Κίχλη
Μετάφραση: Γιάννης Παλαβός
