"Ένα βιβλίο πρέπει να είναι το τσεκούρι για την παγωμένη θάλασσα μέσα μας. Αυτό είναι το πιστεύω μου". Σ' αυτή τη φράση του Κάφκα ο Γιάννης Τροχόπουλος συνδέει το βιβλίο με τη φετινή Παγκόσμια Πρωτεύουσά του. Αναφερόμενος στις επιδιώξεις, τη στρατηγική και τις φιλοδοξίες του σημαντικού εγχειρήματος, ο συντονιστής της διοργάνωσης επισημαίνει τον κομβικό ρόλο της προκειμένου η Αθήνα να ενισχυθεί ως παγκόσμιος πολιτιστικός προορισμός και το βιβλίο να φτάσει σε όσο δυνατό περισσότερα χέρια των κατοίκων της.
* Ποια είναι η φιλοσοφία και ποιοι οι βασικοί άξονες στους οποίους θα κινηθεί το πρόγραμμα;
Η Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου φιλοδοξεί να εμπνεύσει, να προωθήσει την ανάγνωση, να ενισχύσει τη θέση της Αθήνας ως κορυφαίο προορισμό στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη και να αφήσει διακριτά πολιτιστικά αποτυπώματα.
Αυτό που εκτίμησα όταν ανέλαβα συντονιστής της διοργάνωσης είναι το πόσο θετικός και ανοιχτός ήταν ο δήμος, και ειδικά ο ίδιος ο δήμαρχος, ο Γιώργος Καμίνης, στο να βγει από αυτή τη διοργάνωση κάτι το ουσιαστικό. Να προωθηθούν συνεργασίες μεταξύ φορέων του βιβλίου με πολιτιστικούς οργανισμούς αλλά και με τις δημιουργικές ομάδες της πόλης. Να έρθει το ευρύτερο κοινό σε επαφή με το βιβλίο και την ανάγνωση με έναν τρόπο ευχάριστο, δημιουργικό, διαφορετικό, που να συνδυάζει το βιβλίο με τέχνες και να το κάνει αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινότητας του πολίτη, καμιά φορά ακόμα και να ξαφνιάζει τους κατοίκους της πόλης, όπως θα δείτε από το πρόγραμμα.
* Εμείς, οι κάτοικοι της Αθήνας πώς θα δούμε τον στόχο σας να παίρνει σάρκα και οστά;
Αυτό που απ’ την αρχή επιδιώκουμε είναι η διοργάνωση να αγγίξει ολόκληρη την πόλη, κάθε ηλικιακή ομάδα, κάθε γεωγραφικό διαμέρισμα, κάθε κοινωνική κατηγορία - τους νέους αλλά και τους μεγαλύτερους, τους κατοίκους του κέντρου αλλά και αυτούς των περιχώρων, ανθρώπους με υψηλό αλλά και ανθρώπους με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, την πνευματική πρωτοπορία αλλά κι εκείνα τα κοινωνικά στρώματα που αισθάνονται ότι έχουν μείνει έξω από τις εξελίξεις και νιώθουν απομονωμένα, τους ντόπιους αλλά και τους επισκέπτες της πόλης, τους τουρίστες, τα παιδιά, τους μετανάστες ή τους πρόσφυγες.
Η λειτουργία μιας κινητής βιβλιοθήκης που θα περιδιαβαίνει όλες τις γειτονιές της Αθήνας θα αποτελέσει την αφετηρία για τη βελτίωση της πρόσβασης του κοινού στο βιβλίο και στην πληροφορία. Η συλλογή θα ανανεώνεται, οι πολίτες κάθε ηλικίας θα μπορούν με το κατάλληλο λογισμικό να δανείζονται βιβλία με ευκολία και έτσι όλοι να έρχονται σε επαφή με τη χαρά της ανάγνωσης.
* Τι επιδιώκει η Αθήνα ως Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου και τι επιδιώκετε να μείνει στην πόλη μετά τη διοργάνωση;
Αναζητούμε όλοι μας μια πιο ισορροπημένη και ζωντανή κοινωνία για μας και πολύ περισσότερο για τα νέα παιδιά. Σ' αυτή την κατεύθυνση θέλει να συνεισφέρει η Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου, λειτουργώντας σε στενή συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς του βιβλίου αλλά και την κοινωνία των πολιτών σαν καταλύτης για πρόσβαση στη γνώση, στις ιστορίες, στην περιέργεια και τη δημιουργικότητα.
Νομίζω ότι μπορούν και πρέπει να μείνουν μετά τη διοργάνωση οι συνεργασίες μεταξύ των φορέων, η βελτίωση των υπηρεσιών που προσφέρουν οι βιβλιοθήκες του δήμου στους πολίτες και η ενδυνάμωση πρωτοβουλιών που υπάρχουν σε κάθε γειτονιά και η υποστήριξή τους για να φέρνουν πιο συχνά σε επαφή τους δημιουργούς με το κοινό.
* Το βιβλίο, πηγή γνώσης, δημόσιο αγαθό, trendy προϊόν... Ποια ακριβώς θέση και ρόλο έχει στην Παγκόσμια Πρωτεύουσά του;
Ας χρησιμοποιήσω μια φράση του Κάφκα που έγραψε, μεταξύ άλλων, σε έναν φίλο του τον Ιανουάριο του 1904: «Ένα βιβλίο πρέπει να είναι το τσεκούρι για την παγωμένη θάλασσα μέσα μας. Αυτό είναι το πιστεύω μου».
* Δεδομένου ότι στην Αθήνα εδρεύουν οι μεγαλύτερες και σημαντικότερες βιβλιοθήκες της χώρας, ποιος ο ρόλος τους στην όλη διοργάνωση;
Είναι πράγματι σημαντική η συγκυρία να συμπίπτει η διοργάνωση με τη μετακόμιση της Εθνικής Βιβλιοθήκης στις νέες της εγκαταστάσεις στο ΚΠΙΣΝ. Η Εθνική Βιβλιοθήκη πρωτοστατεί σε εκδηλώσεις τόσο μόνη της όσο και σε συνεργασία με ξένα ινστιτούτα. Από την άλλη πλευρά, έχουμε τη συμμετοχή με διάφορους τρόπους των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών αλλά και βιβλιοθηκών ιδιωτικών, όπως π.χ. η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, καθώς και βιβλιοθηκών μορφωτικών ινστιτούτων. Είναι σίγουρο ότι η διοργάνωση θα βοηθήσει ώστε να συνδεθούν περισσότερο οι βιβλιοθήκες με τις ανάγκες του ευρύτερου κοινού. Επίσης, ερχόμενες στο προσκήνιο νομίζω ότι οι βιβλιοθήκες θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες να αναζητήσουν είτε κρατικούς είτε ιδιωτικούς πόρους για να καταφέρουν να ανταπεξέλθουν στις ολοένα και αυξανόμενες απαιτήσεις του κοινού.
* Πώς διαφοροποιείται η Αθήνα από τις διοργανώσεις που έχουν προηγηθεί ως Παγκόσμιες Πρωτεύουσες Βιβλίου; Έχετε κάποιο πρότυπο;
Κάθε πόλη αναμφίβολα έχει τον δικό της παλμό, όπως φυσικά και κάθε εποχή. Θα μπορούσα να πω βλέποντας πίσω τις προηγούμενες διοργανώσεις ότι το Άμστερνταμ 2008 αποτελεί ένα καλό παράδειγμα. Η Αθήνα αυτή τη στιγμή είναι στο επίκεντρο των εξελίξεων σε κάθε πεδίο. Ζει μια βαθιά οικονομική κρίση, βιώνει την προσφυγική κρίση, παράλληλα όμως αποτελεί ανερχόμενο προορισμό, συνδυάζει το σύγχρονο με την παράδοση και διαθέτει ένα πολιτιστικό δυναμικό σε τεράστια δημιουργική άνθιση. Η πρόκληση για την Αθήνα είναι να καταφέρει να ενεργοποιήσει τις δημιουργικές δυνάμεις της πόλης και να συνδέσει το βιβλίο και τη γνώση με τα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Να γίνει μια αρχή που θα έχει συνέχεια.
