Της Ευγενίας Μπογιάνου
Στον «Άγιο Βασίλη», ένα από τα πιο δυνατά διηγήματα του τέταρτου πεζογραφικού βιβλίου του Διονύση Μαρίνου «Όπως και αν έρθει αυτό το βράδυ», ο Ζήσης, άνεργος, ματαιωμένος, εξασκημένος πια στην απόρριψη, παρεξηγημένος, κάνοντας μια τελευταία απέλπιδα προσπάθεια να επιβιώσει, όταν πετιέται τελικά στο πεζοδρόμιο, ανταλλάσει δυο - τρεις κουβέντες παρηγοριάς με τη Μαρία, η οποία του μιλάει, πίνοντας τον καφέ της, με ένα αδιόρατο χαμόγελο, αρκετό όμως για να του δώσει μια αίσθηση συνενοχής. Όταν απομακρύνεται από αυτήν βλέπει τους εαυτούς τους σαν δυο κουκίδες στην άκρη του δρόμου.
Κατεστραμμένες ζωές, άνθρωποι κουκίδες μέσα σε ένα περιβάλλον που τους καταπίνει, διαλυμένοι, άνεργοι ή εγκλωβισμένοι σε ασφυκτικές δουλειές, μόνοι -στο ομότιτλο διήγημα οι «Επισκέπτες» που δεν έρχονται ποτέ, «θα κάτσουν στην άκρη του καναπέ σαν να είναι στο χείλος του γκρεμού»-, άρρωστοι, λοξίες, ασυμβίβαστοι, με την υπαρξιακή κραυγή ή τον ψίθυρο, να αλλοιώνει τα χαρακτηριστικά των προσώπων τους, βαδίζουν δίχως να ζητούν βοήθεια, λες και βοήθεια είναι αδύνατον να υπάρξει, λες και έχει χαθεί κάθε ελπίδα και διέξοδος από αυτόν τον κόσμο, από τον κόσμο τους, που ίσως είναι και ο δικός μας κόσμος, πεισματικά προσηλωμένοι σε μια μοίρα, θα έλεγα, που τους καθόρισε κάποια στιγμή της ζωής τους και από την οποία, καθώς την κουβαλούν όπως κουβαλούν το σαρκίο τους, αδυνατούν και ίσως, κατά βάθος, να μην θέλουν και να ξεφύγουν: αυτοί είναι οι ήρωες των δεκαεννέα ανθρωποκεντρικών, όπως ο ίδιος ο συγγραφέας δηλώνει, διηγημάτων του Μαρίνου.
Και πράγματι. Σπάνια απαντάει κανείς κείμενα στα οποία ο άνθρωπος κατέχει τέτοια θέση. Κι αυτό γιατί ο συγγραφέας δεν φοβάται να έρθει αντιμέτωπος -να σταθεί αντίκρυ και να το κοιτάξει κατάματα- με το μαύρο κενό που δεσπόζει στα σωθικά των ηρώων του. Τους ξεγυμνώνει, τους εκθέτει, τους παίρνει από το χέρι και τους οδηγεί, όχι όμως στην ασφάλεια και τη σιγουριά ενός σπιτιού -η έννοια του σπιτιού στα κείμενά του είναι εφιαλτική, δυσοίωνη, απειλητική, το ταβάνι κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να πέσει και να καταπλακώσει ό,τι υπάρχει από κάτω, όπως στο εξαιρετικό «Το πρόβλημα με το ταβάνι»- αλλά σε μια εμπόλεμη ζώνη, σε αχαρτογράφητα νερά και μεγάλα βάθη, όπου τους αφήνει να κολυμπήσουν και να γευτούν την παραδοξότητα και το ανοίκειο, αρνούμενος να δώσει εξηγήσεις εκεί όπου δεν υπάρχουν ή δεν χρειάζονται.
Πίσω από κάθε λέξη, κάθε φράση, κάθε πρόταση του Μαρίνου, πέρα από όσα δηλώνονται, υπάρχουν κι άλλα που μένουν μετέωρα, κρυφά, διφορούμενα, αντικείμενα και καταστάσεις ενός άλλου παράλληλου κόσμου, δηλωτικού της αμφισημίας, της πολυπλοκότητας και του φευγαλέου. Φράσεις σαν μισάνοιχτες πόρτες που σε αφήνουν να δεις το λίγο -ένα λίγο όμως που λειτουργεί σαν ηλεκτρική εκκένωση, που σε αρπάζει από το πρόσωπο- δίνοντας στη φαντασία τη δυνατότητα για το πολύ. Συμπονετικός αλλά και απόμακρος, ιδιοφυώς λακωνικός, ακριβής, όπως μόνο ένας αληθινός ποιητής μπορεί να είναι, ανατόμος της δυσλειτουργίας των σχέσεων -διαβάζοντάς τον είχα συνεχώς στο μυαλό μου τους σπουδαίους στίχους του Παζολίνι, «Είναι ακριβώς το απόδειπνο, όταν ο αέρας / μυρίζει ζεστή οικογενειακή απελπισία»-, βαθιά μελαγχολικός, με τη ματαιότητα να καραδοκεί και να επιτίθεται σε κάθε σελίδα του, δημιουργεί έναν δυστοπικό κόσμο που έρχεται από το μέλλον, θυμίζει το παρόν και ήταν πάντα εδώ, ίσως γιατί ο «εχθρός», ο μεγάλος ανίκητος άγνωστος, βρίσκεται πάντα εντός μας.
Διονύσης Μαρίνος, «Όπως και αν έρθει αυτό το βράδυ»
Εκδ. Μελάνι
150 σελ. Τιμή: 10,60 ευρώ
