Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
12.0°C16.5°C
1 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
11.5°C16.0°C
0 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
7.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
12.8°C15.8°C
2 BF 80%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
5 °C
4.9°C12.9°C
0 BF 100%
Το παιδί του Δημήτρη Αρμάου που δεν πρόλαβε να δει... / Από τον Άλδο Μανούτιο στην "Αldina"
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το παιδί του Δημήτρη Αρμάου που δεν πρόλαβε να δει... / Από τον Άλδο Μανούτιο στην "Αldina"

Ο αναγνώστης που έχει διαβάσει οποιοδήποτε βιβλίο της σειράς Orbis Literae των εκδόσεων Gutenberg είναι σίγουρο ότι έχει απολαύσει ένα μεγάλο λογοτεχνικό έργο. Τα τελευταία 25 χρόνια, με πρώτο τίτλο τον "Μόμπι Ντικ" του Χέρμαν Μέλβιλ, η Orbis, σταθερά ενσωματώνει στο πρόγραμμά της θεμελιακά έργα της κλασικής λογοτεχνίας που βρίσκονται συνεχώς στα ράφια των καλών βιβλιοπωλείων.

Πίσω από αυτό το φιλόδοξο πρόγραμμα, ήδη από το 1991, βρισκόταν ένας μοναδικός άνθρωπος των γραμμάτων, ποιητής, φιλόλογος και επιμελητής εκδόσεων, ο Δημήτρης Αρμάος, μια εμβληματική φυσιογνωμία των γραμμάτων μας, ένας άνθρωπος με πνεύμα και στάση ζωής παλαιού ουμανιστή.

Το 2014 άρχισε να οργανώνει το πρόγραμμα μιας νέας σειράς για τις εκδόσεις Gutenberg με σημαντικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, κλασικής και σύγχρονης, μικρότερα σε όγκο από εκείνα της Orbis. Έτσι προέκυψε η Aldina, αλλά δυστυχώς ο πρόωρος θάνατός του διέκοψε την ανεπανάληπτη πνευματική του παραγωγή. Δεν πρόφτασε να δει τυπωμένο ούτε καν το πρώτο βιβλίο της σειράς, την "Αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ" του Έντγκαρ Άλαν Πόε, ενός συγγραφέα τον οποίο αναγνώριζε ως βασική κυτταρική μνήμη και του δικού του ποιητικού έργου.

Γι’ αυτό στο πρωτοσέλιδο κάθε τόμου της Aldina σημειώνεται: "Τη σειρά εμπνεύστηκε και οργάνωσε ο Δημήτρης Αρμάος", ενθύμηση του ρόλου του στο μεγάλο αυτό εκδοτικό εγχείρημα.

"Το όνειρο του Δημήτρη ήταν να υπηρετεί τον πολιτισμό με κάθε τρόπο, με κάθε μέσο, με κάθε θυσία" λέει η φιλόλογος Ζωή Μπέλλα, σύντροφος του Δημήτρη Αρμάου που ανέλαβε τη διεύθυνση της σειράς αλλά και τη γενική επίβλεψη της Orbis.

"Οτιδήποτε έκανε τον απασχολούσε τόσο σοβαρά, τόσο υπεύθυνα, που δεν υπολόγιζε μόχθο, χρόνο, χρήματα, υγεία! Για τον Δημήτρη το βιβλίο ήταν ιερό προϊόν από κάθε άποψη: ως συγγραφή, ως επιμέλεια, ως μορφή. Δεν μάλωνε με κανέναν και για τίποτα, αλλά μπορούσες να δεις τα μάτια του να βγάζουν σπίθες οργής όταν έβλεπε κακές μεταφράσεις, βιβλία κακοεκτυπωμένα και πρόχειρα ή επιλογές που υπολόγιζαν μόνο το κέρδος.

Η Αldina και η Orbis ήταν όνειρο της ζωής του. Αυτές οι δυο σειρές ήταν το χρέος του στον πολιτισμό. Έτσι το ένιωθε, περισσότερο ακόμη κι από το προσωπικό του έργο, το οποίο όλο και παραμελούσε προκειμένου να βάλει ένα χεράκι σε εκδοτικά εγχειρήματα που του άρεσαν".

Για κάθε μία απ’ αυτές τις σειρές είχε συγκροτήσει έναν μακρύ κατάλογο, με περισσότερους από 200 τίτλους βιβλίων. Βιβλία αυστηρά επιλεγμένα, χωρίς καμία υποχώρηση σε ευπώλητους τίτλους της πρόσκαιρης επιτυχίας. Στο πρόγραμμα της Αldina συμπεριέλαβε μεγάλα έργα από την παγκόσμια λογοτεχνία, και παλαιότερα και σύγχρονα -κι αυτή είναι η διαφορά με την Orbis.

"Η Aldina", έγραφε σε ένα σημείωμά του σε κατάλογο των εκδόσεων, "κοινωνεί των ίδιων περίπου κριτηρίων με την Orbis ως προς τις επιλογές: έργα δοκιμασμένα στον χρόνο, σε άρτια κειμενική και μορφική εμφάνιση, με όρο την πρώτη εμφάνιση στη γλώσσα μας ή την αξιοποίηση προηγούμενων καλών μεταφράσεων".

"Η σειρά φέρει το όνομα του μεγάλου ουμανιστή Άλδου Μανούτιου", μας εξηγεί η Ζωή Μπέλλα, "ως φόρο τιμής στο εκδοτικό έργο του μεγάλου ουμανιστή και στη συμβολή του στην Αναγέννηση. Το λογότυπο, ένα δελφίνι τυλιγμένο σε μια άγκυρα, από παράσταση που ο Άλδος είχε εντοπίσει σε ρωμαϊκό νόμισμα με την επιγραφή Festina Lente (σπεύδε βραδέως), υιοθετήθηκε και ως λογότυπο της Aldina για να θυμίζει διαρκώς ότι η παραγωγή βιβλίων της σειράς θα έχει μεν έναν ταχύ ρυθμό, αλλά όχι σε βάρος της ποιότητας. Αυτή άλλωστε είναι και μια ηθική στάση απέναντι στο βιβλίο, σε κάθε πνευματικό έργο".

Με την προσεκτική επιλογή των τίτλων, η σειρά επιδιώκει να προσφέρει μια πανοραμική εικόνα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και των γλωσσών στις οποίες αυτή γράφτηκε και γράφεται.

"Η μέριμνά μας εκτός από την επιλογή του έργου, είναι η άρτια μετάφραση∙ γι' αυτό επιδιώκουμε τη συνεργασία με έγκυρους μεταφραστές, καταξιωμένους ήδη αλλά και νεότερους. Μια καλή μετάφραση δεν είναι απλώς μια σωστή μετάφραση, αλλά μια επιτυχής αιώρηση του μεταφραστή από τη βαθιά κατανόηση και απόδοση του πνεύματος και του ύφους του συγγραφέα έως την άλλη άκρη της επίτευξης μιας ρέουσας, γοητευτικής μεταγραφής στην ελληνική γλώσσα.

Με άλλα λόγια ο μεταφραστής δεν αρκεί να ξέρει απλώς τη γλώσσα του πρωτοτύπου. Τα πτυχία γλωσσομάθειας μπορεί να είναι αναγκαία, αλλά δεν είναι αρκετά. Τα μεγάλα έργα απαιτούν μεταφραστές με μεγάλη παιδεία, με ιδιαίτερη ευαισθησία και οξύνοια, με υπομονή και μεράκι.

Διαβάζαμε πριν από μερικές δεκαετίες μεταφράσεις όπως του Γιώργου Κοτζιούλα, του Αλ. Κοτζιά, του Νικηφόρου Βρεττάκου, του Κοσμά Πολίτη (εντελώς ενδεικτική η αναφορά μου) και νιώθαμε μια ιδιαίτερη τέρψη από το κείμενο" υπογραμμίζει η Ζωή Μπέλλα προσθέτοντας ότι:

"Γι' αυτό δεν διστάζουμε να επανεκδώσουμε παλιότερες μεταφράσεις, αφ' ενός ως φόρο τιμής στους παλιούς αυτούς μεταφραστές, όπως λ.χ. τη μετάφραση του ‘μπαρμπα-Γκοριό’ του Μπαλζάκ από τον Νικηφόρο Βρεττάκο (που θα εκδοθεί σε λίγους μήνες) και αφετέρου ως πρότυπα μεταγραφής στη γλώσσα μας ξένων κειμένων. Φυσικά δεν λείπουν και σήμερα οι καλές μεταφράσεις, αλλά η αύξηση της εκδοτικής παραγωγής, η αλλαγή των ηθών, η ταχύτητα της επικοινωνίας, η χαμηλή αμοιβή έχουν επιφέρει ζημιωτικές αλλαγές και σ’ αυτόν τον χώρο. Και επειδή και η πολύ καλή μετάφραση μπορεί να γίνει καλύτερη, γι’ αυτό και όλα τα βιβλία μας υπόκεινται σε πολύ σοβαρή, χρονοβόρα και επίπονη επιμέλεια, παρά το κόστος και τη συνθήκη κρίσης που βιώνουμε. Υπάρχουν βιβλία που καθυστέρησαν να κυκλοφορήσουν προκειμένου να γίνει η καλύτερη δυνατή επιμέλεια και άλλα που σελιδοποιήθηκαν δυο και τρεις φορές προκειμένου να είναι άρτια μορφικά και ως εκ τούτου φιλικά προς τον αναγνώστη τους. Με άλλα λόγια επιδιώκουμε να εκδίδουμε βιβλία που ο αναγνώστης δεν θα ξεχάσει, ούτε θα πετάξει μόλις τα διαβάσει".

"Αυτό το αναγνωρίζει ο αναγνώστης;" ρωτάμε τη Ζωή Μπέλλα. "Ο έμπειρος αναγνώστης μπορεί να κατανοήσει τον μόχθο που κρύβεται πίσω από κάθε σελίδα, αλλά και όλοι, πιστεύω, οι αναγνώστες, αν δεν αναγνωρίζουν συνειδητά, νιώθουν όμως τη διαφορά του καλού από το κακό βιβλίο - ή τουλάχιστον αυτός είναι ο στόχος μας: με το εκδοτικό μας παράδειγμα να διδάξουμε τι σημαίνει καλό βιβλίο και ως περιεχόμενο και ως μορφή.

Αν ο Δημήτρης είχε καταρτίσει τον κατάλογο και είχε βάλει τα κριτήρια της έκδοσης, κι αν εγώ πασχίζω να μην αδικήσω το όνειρό του, το καλλιτεχνικό αποτύπωμα της Aldina το αφήνει σε κάθε βιβλίο ο Γιάννης Μαμάης με την αισθητική και την ηθική στάση του παλιού τυπογράφου που τον διακρίνει".

Όλα τα βιβλία της σειράς συνοδεύονται από έγκυρα εργαλεία ανάγνωσης. Κατατοπιστικές εισαγωγές, επίμετρα, παραρτήματα, σημειώσεις, χρονολόγια, ακόμα και λεξιλόγια, όπου το κείμενο το απαιτεί.

"Μ' αυτόν τον τρόπο ο αναγνώστης δεν εγκαταλείπεται σε μια εμπειρική, ιμπρεσιονιστική ανάγνωση, αλλά εφοδιάζεται με τη γνώση εκείνη που θα τον βοηθήσει να κατανοήσει καλύτερα το έργο, να το τοποθετήσει στην εποχή ή στο είδος του, να ανακαλύψει τους κώδικές του, να το κάνει με άλλα λόγια δική του πνευματική περιουσία. Τα έργα που εκδίδουμε δεν θέλουν αναγνώστες - σέρφερ, αλλά αναγνώστες που θα σκεφθούν και θα χαρούν την ανάγνωση, που θα μας γράψουν τις απορίες, τις απόψεις και τις διαφωνίες τους - και σήμερα με τα μέσα δικτύωσης αυτό γίνεται πολύ εύκολα".

Παρά το κλασικό της πρόσημο, τα εξώφυλλά της κοσμούνται αποκλειστικά από έργα σύγχρονων δημιουργών. "Επιλέγουμε έργα τα οποία προϊδεάζουν τον αναγνώστη για το θέμα του έργου και για τον σκοπό αυτόν συνεργαζόμαστε με γνωστούς ή νεότερους ζωγράφους, εικαστικούς και φωτογράφους για να μας επιτρέψουν να χρησιμοποιήσουμε έργα τους ή για να δημιουργήσουν νέα έργα εμπνευσμένα από τα συγκεκριμένα, υπό έκδοση, βιβλία. Τα εξώφυλλα των βιβλίων που έχουμε εκδώσει μέχρι στιγμής έχουν φιλοτεχνήσει οι εικαστικοί Παναγιώτης Μητσομπόνος και Γιώργος Γούσης, οι ζωγράφοι Γιώργος Χατζημιχάλης και Γ. Ρόρρης, καθώς και η φωτογράφος Μαρίλη Ζάρκου".

Νεοαποκτηθέν τέκνο της Αldina, η σειρά Aldina / Μυστήριο έρχεται να παρουσιάσει τους μυθιστοριογράφους που έθεσαν τα θεμέλια της λογοτεχνίας φαντασίας, μυστηρίου και αστυνομικής δράσης, "τους λογοτέχνες δηλαδή που θαύμασαν ή είχαν ως πρότυπο πολλοί από τους μεταγενέστερους γνωστούς συγγραφείς αυτών των ειδών, όπως την Άννα Κάθριν Γκριν, τον Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, τον Ουίλκι Κόλινς, τον Εμίλ Γκαμποριό κ.ά.

Κοντά σ' αυτούς θα εκδώσουμε και έργα σύγχρονης λογοτεχνίας μυστηρίου και αστυνομικής περιπέτειας, πάντα όμως με κριτήριο την ποιότητα της γραφής. Η εκδοτική μας πρόταση απευθύνεται στους αναγνώστες που δεν θέλουν εύκολα αναγνώσματα για το καλοκαίρι, αλλά ποιοτική λογοτεχνία που ανταποκρίνεται στην αναζήτηση αισθητικής τέρψης και βαθιάς αισθητικής ικανοποίησης".

Οκτώ τίτλοι, νέες κυκλοφορίες και πολύ... μυστήριο

Η Aldina μετράει ήδη οκτώ τίτλους στο ενεργητικό της. Πρόκειτα για τα βιβλία "Η αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ από το Ναντάκετ " του Ε.Α. Πόε (μτφρ. Πολύκαρπου Πολυκάρπου), "Το καραβοφάναρο στο μαύρο νερό" του Κολμ Τομπίν (μτφρ. Αθηνάς Δημητριάδου), επανέκδοση του "Ζ" του Β. Βασιλικού, "Ελένα" του Μασάντο Ντε Ασίς (μτφρ. Νίκου Πρατσίνη), "Ο Στόουνερ" του Τζον Γουίλιαμς, (μτφρ. Αθηνάς Δημητριάδου) -που αναδείχτηκε βιβλίο της χρονιάς-, "Η συλλογή των 49 στο σφυρί" του Τόμας Πίντσον (μτφρ. Δημήτρη Δημηρούλη), "Ο καλός στρατιώτης" του Φορντ Μάντοξ Φορντ (μτφρ. Γιώργου - Ίκαρου Μπαμπασάκη), "Η θεία Τούλα" του Μιγκέλ Ντε Ουναμούνο (μτφρ. Κ. Παλαιολόγου).

Για το φθινόπωρο έχει προγραμματιστεί να κυκλοφορήσουν τα βιβλία: "Αύγουστος" του Τζον Γουίλιαμς (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου), "Η γυναίκα του κόσμου και άλλες ιστορίες" του Γκιστάβ Φλομπέρ (μτφρ. Εφη Κορομηλά), "Ορλάντο" της Βιρτζίνια Γουλφ (μτφ. Αργυρώς Μαντόγλου) και "Η αγωνία του τερματοφύλακα πριν από το πέναλτι" του Πίτερ Χάντκε (μτφρ. Αλέξανδρος Ίσαρης).

Στη σειρά Aldina / Μυστήριο κυκλοφορούν δύο τόμοι με διηγήματα του Άρθουρ Κόναν Ντόιλ με τίτλους "Ο βραζιλιάνικος αγριόγατος και άλλες ιστορίες μυστηρίου" και "Ο ασημένιος καθρέφτης και άλλες ιστορίες μυστηρίου", η "Υπόθεση Λέβενγουορθ" της Άννας Κάθρον Γκριν, που θεωρείται μητέρα του αμερικανικού αστυνομικού μυθιστορήματος (και τα τρία σε μετάφραση Ερρίκου Μπαρτζινόπουλου), "Το θαμμένο μυστικό" του Ουίλκι Κόλινς (μτφρ. Άννας Παπασταύρου) και η "Υπόθεση Λερούζ" του πατέρα του γαλλικού αστυνομικού μυθιστορήματος Εμίλ Γκαμποριό (μτφρ. Ωρίωνα Αρκομάνη και Τιτίκας Δημητρούλια).

Στη συνέχεια η σειρά θα συμπεριλάβει 17 μικρούς τόμους με τα διηγήματα του Ε.Α. Πόε σε νέες μεταφράσεις, με πλούσιο σχολιασμό και διαφωτιστικά παραρτήματα προκειμένου να αναδειχθεί όλο το φιλοσοφικό, μεταφυσικό, υπαρξιακό αλλά και αισθητικό βάθος του συγγραφέα. Η σειρά υπόσχεται και άλλα μεγάλα έργα, ικανά να μας τραβήξουν μακριά από την τηλεόραση ή τις αμέτρητες ώρες στο Facebook.

Ο Δημήτρης Αρμάος με τον Γιάννη Μαμάη, υπεύθυνο σχεδιασμού των εκδόσεων Gutenberg

Η Ζωή Μπέλλα έχει αναλάβει τη διεύθυνση της σειράς Aldina

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL