Για τον συγγραφέα Δημήτρη Αλεξάκη, γεννημένο και μεγαλωμένο στη Γαλλία, απ’ όπου έφυγε εδώ και δεκαπέντε χρόνια για να εγκατασταθεί στη δεύτερη πατρίδα του, την Ελλάδα, αρκούσε μόνο η ερώτηση πώς από τον Μιτεράν φτάσαμε στη Λεπέν, για να αρχίσει να αναλύει το φαινόμενο και να αναπτύσσει ολόκληρο το κοινωνικοπολιτικό μοντέλο εξηγώντας με απόλυτα βιωματικό τρόπο και εφηβικές μνήμες τα γεγονότα.
Αφορμή γι’ αυτή τη συνάντηση στάθηκε κυρίως ο δεύτερος γύρος των προεδρικών γαλλικών εκλογών, αλλά και η πρεμιέρα του έργου «Πόλεμος τοπίων» στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων, όπου ο Δημήτρης είναι συνιδρυτής, μια παράσταση βασισμένη σε συνεντεύξεις μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού στην Τασκένδη και σε μνήμες του εμφυλίου από τα ερημωμένα χωριά της Μακεδονίας και της Ηπείρου.
«Η σύνδεση της σημερινής ψηφοφορίας με την περίοδο του Μιτεράν είναι το πρώτο ζητούμενο που μπορεί να εξηγήσει τις αιτίες της ανόδου του ακροδεξιού, μεγάλου κόμματος πια, μέσα στις δεκαετίες και τα χρόνια» επισημαίνει και αρχίζει να ξεδιπλώνει τις προσωπικές του μνήμες.
«Θυμάμαι από παιδί, στη λαϊκή γειτονιά όπου μεγάλωσα στο Παρίσι, στο 19ο διαμέρισμα, το πρώτο φυλλάδιο που μοίραζαν τότε τα μέλη ενός πολύ μικρού κόμματος. Μια ρατσιστική φυλλάδα για την οποία είχα εκφραστεί με έντονο και καυστικό τρόπο. Οι παιδικοί φίλοι μου είχαν οι περισσότεροι προέλευση από Αλγερία, Μαρόκο, Βαλκάνια, αφρικανικές χώρες, πρώην αποικίες της Γαλλίας, ενώ ο πατέρας ενός φίλου μου ήταν στο Άουσβιτς, στιγματισμένος από τη φρίκη του ρατσισμού. Έτσι από πολύ νωρίς είχα μια ευαισθησία. Άλλωστε και εγώ ήμουν ένας άνθρωπος με διπλή υπηκοότητα, διπλή καταγωγή, διπλή πατρίδα, με ξένο επίθετο, και θυμάμαι τον θυρωρό της πολυκατοικίας να με απειλεί πως θα με στείλει πίσω στη χώρα μου. Ήταν μια στιγμή που με καθόρισε και με έκανε να αρχίσω να παρακολουθώ στενά τα πολιτικά γεγονότα έως και σήμερα.
Σε αυτήν την περιφέρεια του Παρισιού ζήσαμε τον ρατσισμό και την καταστολή σε έντονο βαθμό από πολύ νωρίς. Θυμάμαι πάρα πολλά γεγονότα και ανθρώπους που ήρθαν αντιμέτωποι με τη βία της Άκρας Δεξιάς και των οπαδών της, που κυκλοφορούσαν στον δρόμο, στο μετρό και έκαναν επιθέσεις σε μετανάστες.
Περνώντας στην πολιτική ερμηνεία του φαινομένου του φασισμού, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη, τη Γαλλία, την Ουγγαρία, τη Μεγάλη Βρετανία, τη Ρωσία του Πούτιν που χρηματοδοτεί ανοιχτά και ξεκάθαρα το κόμμα της Λεπέν, αλλά και την Τουρκία, όπου χρησιμοποιείται η φιγούρα των διανοουμένων ως ξένο σώμα που διώκεται, φυλακίζεται, φιμώνεται, καθώς ενσαρκώνει τη μόρφωση του πληθυσμού και τη σκέψη. Αυτές οι δύο παράλληλες επιθέσεις κατά μεταναστών και διανοουμένων, κατά κάποιον τρόπο αλληλοτροφοδοτούνται. Δείτε το παράδειγμα του Ερντογάν και των διώξεων σε συγγραφείς, αλλά και σε Κούρδους, Αρμένιους κ.ά.
Στη Γαλλία υπάρχει κάτι αντίστοιχο. Μια επίκριση εναντίον των διανοούμενων που βρίσκονται συνήθως στο πλευρό των μεταναστών και των προσφύγων και αδιαφορούν, σύμφωνα με τη ρητορική του Εθνικού Μετώπου, για τον λαό, τους άνεργους, τους επισφαλείς εργαζομένους».
Από τον Μιτεράν στη Λεπέν
«Από το 1983 και μετά το Σοσιαλιστικό Κόμμα ήρθε στην εξουσία πραγματοποιώντας τη λεγόμενη στροφή της λιτότητας που συνδέεται με τη σημερινή κατάσταση και τα μέτρα της βαριάς φορολογίας, των συνθηκών εργασίας και όλων των μέτρων που πλήττουν κυρίως τα λαϊκά στρώματα. Αυτή τη στροφή τη θεωρητικοποιεί από τότε μέχρι σήμερα ο Φρανσουά Ολάντ. Το 1984 είναι η μεγάλη άνοδος του Εθνικού Μετώπου στις εκλογές, μόλις έναν χρόνο μετά τη στροφή στη λιτότητα. Το κόμμα του μίσους, όπως το λέμε στη Γαλλία, είναι μια πραγματικότητα.
Ο Μιτεράν χρησιμοποίησε τον Λεπέν για να μπει σφήνα στο κομμάτι της Δεξιάς με καθαρά υπολογιστικούς συσχετισμούς και τακτικούς χειρισμούς.
Τώρα φτάνουμε πια στο τέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος, καθώς τα στελέχη του αντί να στηρίξουν τον Ολάντ, δήλωσαν από τον πρώτο γύρο ότι θα ψηφίσουν τον Μακρόν, υποψήφιο των τραπεζών, του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της άρχουσας τάξης στη Γαλλία, εκφράζοντας έτσι τη δυσαρέσκεια, την οργή, τον θυμό, την απόγνωση όλων όσοι βρίσκονται εκτός αριστερής συμμαχίας».
Ο Ολάντ και το... γαλλικό Μνημόνιο
«Αν και θεωρείται ότι το Εθνικό Μέτωπο θα συγκεντρώσει πάνω από το 40% των ψήφων και ο Μελανσόν έκανε μια αρκετά μεγάλη και εντυπωσιακή προσπάθεια να αναμετρηθεί με την Άκρα Δεξιά ξανακερδίζοντας ψηφοφόρους που τις τελευταίες δεκαετίες ψήφιζαν Λεπέν, κάτι που εν μέρει κατάφερε, ο Μακρόν φαντάζει ο νέος λαμπερός υποψήφιος που κατά πάσα πιθανότητα θα πάρει την προεδρία.
Πρόκειται για έναν από εκείνους τους καινούργιους πολιτικούς που ξεπήδησαν από την κρίση και είναι κατασκευές. Όπως στην Ελλάδα το Ποτάμι, στην Ιταλία ο Μόντι, στην Ισπανία οι Ciuadadanos. Ως αποτέλεσμα το νεοφιλελεύθερο σύστημα θα βρει μια διέξοδο εκεί που είχε πέσει σε τοίχο!
Το τέλος της προεδρίας Ολάντ είναι μια απίστευτη αποτυχία που σημαδεύεται από όλο και περισσότερη βία εναντίον των κινημάτων, με αποκορύφωμα τη βία του νόμου κατά της εργασίας -ένα γαλλικό Μνημόνιο- βασικός εμπνευστής του οποίου ήταν ο ίδιος ο Μακρόν, υπουργός Οικονομίας του Ολάντ, που παραιτήθηκε, ιδιοφυώς, νωρίς.
Μια προεδρία που λανσάρει ένα πρόσωπο που προέρχεται από τις τράπεζες. Μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση του νεοφιλελεύθερου καιρού μας, που εκλέγεται χωρίς ποτέ να έχει πάρει μέρος σε καμία δημοκρατική διαδικασία. Με κάποιους υποστηρικτές - συνδετικούς κρίκους ανάμεσα στον κόσμο του μεγάλου κεφαλαίου, των επιχειρήσεων, του χρηματοπιστωτικού συστήματος και του πολιτικού χώρου, μέρος της λιτότητας του ’83, που διορίζουν γ.γ. της γαλλικής προεδρίας. Όταν ο Μακρόν παραιτείται από υπουργός Οικονομίας δημιουργεί την εμφάνιση έλευσης ενός σωτήρα και κάνει μια προεκλογική εκστρατεία πάρα πολύ ενδιαφέρουσα γιατί δεν λέει τίποτα. Μια ενσάρκωση της ακύρωσης της πολιτικής, του μη πολιτικού στοιχείου στην πολιτική, που το βλέπουμε παντού.
Κάνει μια επικοινωνιακή εκστρατεία, πουλάει μια φιγούρα με ένα πολύ λείο πρόσωπο, χωρίς κανένα ψεγάδι, όπου δεν αναγνωρίζεται καμία υποκειμενικότητα. Είναι κάτι σαν μηχανή, σαν προϊόν εργαστηρίου, κατασκευή μιας εικόνας. Το πρόγραμμά του είναι η συνέχεια των Μνημονίων με την εξασφάλιση της στήριξης των μεσαίων στρωμάτων στην εφαρμογή της πολιτικής της λιτότητας».
«Περιγράφω τον εμφύλιο σαν τοπίο»
Η συζήτηση με τον Δημήτρη Αλεξάκη δεν μπορούσε στο τέλος να μην περιστραφεί έστω και για λίγο στην παράσταση «Πόλεμος τοπίων», που μόλις χθες έκανε πρεμιέρα στο ΚΕΤ, όπου ο συγγραφέας χαρακτηρίζει «την περιγραφή του εμφυλίου πολέμου σήμερα, μέσα από μια ζωντανή λογοτεχνική, μουσική και θεατρική εικόνα δύο κειμένων που αλληλοτροφοδοτούνται».
Βασισμένη σε συνεντεύξεις μαχητών του Δημοκρατικού Στρατού που μεταφέρθηκαν τον Οκτώβριο του 1949, μετά το τέλος του ελληνικού εμφυλίου, στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν, το βιβλίο του φωτογράφου Ηλία Πούλου χαράζει μια ψυχογεωγραφία μέσα από φωνές και πρόσωπα, όπου αναμειγνύονται η μικρή με τη μεγάλη Ιστορία, η προσωπική με την πολιτική ζωή, το ενδόμυχο με το συλλογικό.
Η παράσταση παρουσιάζεται σε σκηνοθεσία της Irene Bonnaud και ερμηνεία της Φωτεινής Μπάνου, από κοινού με τους μουσικούς Μιχάλη Καταχανά (βιόλα), Βασίλη Τζαβάρα (κιθάρα, loops).
