Το 1965, στον αριθμό 6 της σειράς «Σύγχρονη Αμερική» που επιμελείται εικαστικά ο Λεωνίδας Χρηστάκης, οι εκδόσεις «Φέξη» εκδίδουν το μυθιστόρημα της Φλάνερι Ο' Κόνορ «Και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν», σε μετάφραση Αλέξανδρου Κοτζιά. Σήμερα, οι εκδόσεις «Αντίποδες» επανεκδίδουν το σπουδαίο αυτό βιβλίο, προσπαθώντας να περισώσουν την ουσία της μετάφρασης, απαλλάσσοντάς την όμως από τα σημάδια του χρόνου και φέρνοντάς την πιο κοντά στον σημερινό αναγνώστη, παραδίδοντάς μας μια άψογη, από όλες τις απόψεις, έκδοση.
Η συγγραφέας μάς μεταφέρει σ' ένα ερημικό δάσος του αμερικανικού Νότου, όπου ο Μέισον Ταργουότερ, ο οποίος θεωρεί τον εαυτό του προφήτη που «έχει διδαχτεί διά της φωτιάς», αφού έκλεψε τον ανιψιό του Φράνσις Μέισον Ταργουότερ από τον δάσκαλο Ρέιμπερ, επιχειρεί να εμφυσήσει στον μικρό τις αρχές του και να τον προετοιμάσει ώστε να πάρει τη θέση του όταν ο ίδιος πεθάνει. Το βιβλίο ξεκινάει πράγματι με τον θάνατο του γέρου και με το βαρύ φορτίο της ταφής να έχει πέσει πάνω στους ισχνούς ώμους του δεκατετράχρονου. Ακολουθεί ένα πισωγύρισμα στον χρόνο, όπου παρακολουθούμε τον γέρο, σε μια σχεδόν ανάλαφρη σκηνή δοσμένη με ένα αλλόκοτο χιούμορ, να μπαίνει μέσα στο ήδη έτοιμο φέρετρο και να προβάρει το θάνατό του, ξορκίζοντας τον Ταργουότερ όχι μόνο να τον θάψει, αλλά να βάλει κι έναν σταυρό πάνω στον τάφο του.
Οι θείοι του Ταργουότερ αντιπροσωπεύουν δύο αντιθετικές αντιλήψεις για τη ζωή. Από τη μια ο γερο-προφήτης την ασκητική πνευματικότητα και την αφιέρωση της ζωής στον λόγο του Θεού και από την άλλη ο ορθολογιστής δάσκαλος Ρέιμπερ, ο οποίος πιστεύει στη δύναμη της θέλησης και την ελεύθερη βούληση, αλλά αδυνατεί να αισθανθεί αγάπη για το ίδιο του το παιδί.
Στο κέντρο όμως του μυθιστορήματος της Ο' Κόνορ βρίσκεται ο νεαρός Ταργουότερ και η λυσσασμένη προσπάθεια που κάνει -με μια αγωνία σωματική σχεδόν- να κατανοήσει τον κόσμο γύρω του, έναν κόσμο που φαίνεται να τον υπερβαίνει. Επηρεασμένος βαθιά από τον γέρο -όπως άλλωστε το ίδιο επηρεασμένος είναι και ο Ρέιμπερ-, προσπαθεί να αποτινάξει από πάνω του το βάρος των λόγων και των απαιτήσεών του. Μεταξύ άλλων του ζήτησε να βαφτίσει τον άρρωστο γιο του δασκάλου, τον Μπίσοπ, ένα πλάσμα που του προκαλεί αποστροφή. Ο Ταργουότερ, με μια ασταμάτητη πείνα που του τρώει τα σωθικά, με μόνη αναφορά τα δεκατέσσερα χρόνια που έζησε ως ερημίτης με τον γέρο, παλεύει με τα πάντα: με τους δαίμονές του, με τη φωνή του ξένου που φαίνεται να βγαίνει μέσα από τα ίδια του τα σπλάχνα, με τις αμφιβολίες, κυρίως αυτές, που αναιρούν τις εφήμερες βεβαιότητες, με τα ερωτήματα που απειλούν να διαρρήξουν τις ευαίσθητες ίνες του αδιαμόρφωτου μυαλού του. Είναι ένας γνήσιος έφηβος: ατίθασος, αγνώμων, δύστροπος, ανασφαλής, «με αυτό το αλλόκοτο μέσα στα σωθικά του», έτοιμος να ρίξει από τον θρόνο του τον όποιο πατέρα, ποθώντας όμως τις απαντήσεις που μόνο από τα χείλη ενός πατέρα -ενός Θεού- μπορεί να πάρει. Μια σπαρακτική, με άλλα λόγια, ιστορία ενηλικίωσης, σε έναν κόσμο αντρικό, όπου το γυναικείο στοιχείο υπάρχει μόνο διά της έλλειψης ή διά της ανεπάρκειας, επίκαιρη λόγω των ερωτημάτων που θέτει για ζητήματα όπως η πίστη, η κατάκτηση της προσωπικής ελευθερίας, τον αντίκτυπο των δοκιμασιών στη ζωή του ανθρώπου, την αναζήτηση ενός σκοπού, τη διαμόρφωση του εαυτού, εντέλει, με βάση τα πιστεύω.
Η έκδοση συνοδεύεται από το εκτενές επίμετρο του Ρίτσαρντ Τζιαννόνε, ενός από τους βασικούς μελετητές της Ο' Κόνορ, που κάνει τη δική του ενδιαφέρουσα ανάγνωση του έργου διερευνώντας τις αναφορές του στην ασκητική παράδοση.
Φλάνερι Ο' Κόνορ, «Και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν»
Εκδ. αντίποδες
Μετάφραση: Αλέξανδρος Κοτζιάς
250 σελ. Τιμή: 13,80 ευρώ
