Έχουν περάσει 25 χρόνια από τη «Μυστική ιστορία» της Donna Tartt, όπου μια κλειστή παρέα χαρισματικών φοιτητών σε ένα κολέγιο του Βερμόντ υπό την πνευματική καθοδήγηση του εκκεντρικού καθηγητή τους προσχωρούν σε ένα τρόπο ζωής που παραβιάζει την παραδεδεγμένη ηθική. Οι πειραματισμοί της ομάδας με τα αρχέγονα ένστικτα, η αναβίωση βακχικών τελετουργιών οδηγούν ανεπαισθήτως σε περιοχές σκοτεινές, στην επικράτεια του κακού.
Ακόμα πιο παλιά, το 1954, ο William Golding, που αργότερα τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ, έδωσε στον «Άρχοντα των μυγών» μια δραματική περιγραφή της εξέλιξης μιας «αυτοοργανωμένης» κοινωνίας παιδιών που δοκιμάζει τα όρια της κυριαρχίας των ενστίκτων. Η επικράτεια του κακού άλλη μια φορά.
Μονοπάτια που επιχειρεί κανείς σπάνια να βαδίσει στη λογοτεχνία, όπου η παιδική ή νεανική ηλικία δοκιμάζονται σε κακοτράχαλες δυστοπίες. Έχει μπει ωστόσο ψηλά ο πήχης για όποιον θελήσει να αναμετρηθεί με την επικίνδυνη τρυφερότητα που έχουν τα άνθη του κακού, τα ζιζάνια που γράφει ο Χόθορν στο «Άλικο γράμμα», τα αγκάθια στις παρυφές κάθε πόλης.
Πρωτοεμφανιζόμενη στη λογοτεχνία, η Λίλα Τρουλινού επιχειρεί τη δύσκολη αυτή αναμέτρηση με μια νουβέλα που φροντίζει να δηλώσει ότι οι χαρακτήρες της ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα, μια και τα όρια από όλες τις πλευρές είναι εύκολο να παραβιαστούν. Ενεργή εκπαιδευτικός η ίδια σε Γυμνάσιο στη δυτική Κρήτης, όπου φαίνεται να εκτυλίσσεται και η ιστορία, στήνει ένα λογοτεχνικό σκηνικό με υλικό που είναι σαρξ εκ της σαρκός της βιωμένης εμπειρίας της, εις τρόπον ώστε τίποτε να μην είναι αληθινό και όλα ωστόσο να έχουν την όψη του déjà vu της ελληνικής επαρχίας, του σχολείου, όπου τα ονόματα των μαθητών αντανακλούν μια έντονη τοπικότητα αλλά και τη νέα κατάσταση της συνύπαρξης των πολιτισμών, της μετανάστευσης (Ευτύχης, Πετροσήφης, Σιλβέστρα, Μίροσλαβ). Ένα σκηνικό - καμβάς, όπου αναμετριέται με τις τόσες άχαρες όψεις της πραγματικότητας όπου συνυπάρχουν οι αγροτικές εργασίες, το ψάρεμα, τα greek arts, το καφενείο, ο φούρνος, οικογενειακές επιχειρήσεις με τα επαγγέλματα του συντηρητή, του εργάτη οικοδομών, της μαγείρισσας σε ξενοδοχείο - και η εκ των πραγμάτων συμμόρφωση με τον πολιτισμό του κέντρου, τα μαθήματα, η Οδύσσεια - το μοτίβο της σχεδίας στο πέλαγος από αγκάθια στην Ε' ραψωδία εμβληματικό σε κρίσιμες στιγμές της πλοκής -, τα βιντεοπαιχνίδια, οι τοπικοί και σύγχρονοι χοροί, τα παιχνίδια με το κινητό, το παιχνίδι της μπουκάλας, μια ζωντανή καθημερινότητα της επαρχίας.
Στο ίδιο σκηνικό το τοπίο, η τοπική χλωρίδα έως τη λεπτομέρεια ενός βάζου με ηλιοτρόπια - μια εικαστική ματιά στη φύση και την κοινωνία ως εάν να πρόκειται για μια τεράστια καλλιτεχνική εγκατάσταση όπου και οι ψυχές και οι χαρακτήρες στο ίδιο φυτώριο ευδοκιμούν - και με ευρηματικότητα συμμετέχουν. Ο ρατσισμός και η εξαχρείωση που οδηγούν σε ένα στυγερό έγκλημα.
Πολυτροπικότητα στη γραφή: Αφήγηση, ποιήματα, πλάνο τάξης, κατάλογος με τα επαγγελματικά στοιχεία των γονέων - έγγραφο του σχολείου υποτίθεται, οι σχολικές εκθέσεις, κάθε φωνή ακούγεται χωριστά με αφέλεια και ειλικρίνεια, οι τέσσερις φιλόλογοι, μια συντονισμένη πολυφωνία από όπου αναδύεται η μυθοπλασία - δυο περιπέτειες μαζί, αυτή της ιστορίας και αυτή της αφήγησης, με κόπο και μαστοριά και έμπνευση, αυτή η δεύτερη είναι που κάνει τη νουβέλα τόσο ενδιαφέρουσα και τόσο ποιητική. Η αφήγηση εστιάζει σε μυριάδες πλευρές, αυτό που βλέπει ο αφηγητής, αυτό που βλέπει η φιλόλογος, αυτό που βλέπει το κάθε παιδί όταν είναι μόνο του, αυτό που λέει το κάθε παιδί όταν γράφει έκθεση, όταν γράφει ημερολόγιο, αυτό που λέει το κάθε παιδί στην αστυνομία.
Μια αλλόκοτη, ποιητική αστυνομική ιστορία.
Ένα θεραπευτικό λουτρό στην ανάγνωση -ήταν η δική μου εμπειρία- δεν διακρίνεται ότι πρόκειται για το πρώτο βιβλίο της Λίλας Τρουλινού. Υλικό αναγνωστικής εμπειρίας και συσσωρευμένων δοκιμών γραφής χωρίς παιδικές αρρώστιες, έχει βρει τρόπο έκφρασης με σοφά ενορχηστρωμένους αρμονικούς συνδυασμούς. Η τρυφερότητα και η αγάπη για τους χαρακτήρες, η δύναμη του παραμυθιού και ο καθοριστικός ρόλος του στο λογοτεχνικό αυτό σύμπαν, η εικαστική απελευθέρωση, η ενοποίηση των πάντων σε μια σουρεαλιστική και ποιητική έκσταση, η συνέπεια στην πλοκή. Ένα εξαιρετικό βιβλίο - επισκεπτήριο ενός ανθρώπου που ήρθε στη λογοτεχνία για να μείνει.
Λίλα Τρουλινού "Στον κάμπο στροβιλίζονται τ' αγκάθια"
εκδ. Περισπωμένη
σελ. 128, τιμή: 14,00 ευρώ
