"Η θλιμμένη επιστήμη, από την οποία προσφέρω κάτι στον φίλο μου [τον Max Horkheimer], αναφέρεται σ’ αυτό που από αμνημονεύτων χρόνων θεωρούνταν το κατεξοχήν πεδίο της Φιλοσοφίας, αλλά μετά τη μεταμόρφωση της τελευταίας σε μέθοδο περιέπεσε στη διανοητική ανυποληψία, στην αποφθεγματική αυθαιρεσία και τελικά στη λήθη: Τη διδασκαλία για την ορθή ζωή. Ό,τι άλλοτε οι φιλόσοφοι αποκαλούσαν ζωή κατάντησε να είναι η σφαίρα του ιδιωτικού και κατόπιν απλώς της κατανάλωσης, να συμπαρασύρεται ως εξάρτημα της διαδικασίας της υλικής παραγωγής, χωρίς αυτονομία και χωρίς δική της υπόσταση. Όποιος θέλει να γνωρίσει την αλήθεια για τη ζωή στην αμεσότητά της πρέπει να διερευνήσει την αλλοτριωμένη της μορφή, τις αντικειμενικές δυνάμεις που καθορίζουν ώς τα μύχιά της την ατομική ύπαρξη" έγραφε ο Αντόρνο στο "Minima Moralia".
Από καιρό εξαντλημένο στη χώρα μας, επανακυκλοφορεί από τις εκδόσεις "Αλεξάνδρεια" πιο εύχρηστο πλέον (όχι δερματόδετο), αρκούντως χρήσιμο για τον σημερινό αναγνώστη, στη μετάφραση του Λευτέρη Αναγνώστου, ο οποίος υπογράφει τη διεξοδική εισαγωγή "Minima Moralia: Φιλοσοφία μεταξύ βαρβαρότητας και ουτοπίας" και εκτενείς σημειώσεις που φωτίζουν τη δομή, τις έννοιες και τις υπαινικτικές αναφορές του κειμένου. Την έκδοση ανοίγει το κείμενο του Δημητρίου Μαρκή, καθηγητή Φιλοσοφίας και πρώην πρύτανη του Πανεπιστημίου Κρήτης, με τίτλο «Minima Moralia: Χαρακτηρισμός του Adorno».
Προφητικό τον καιρό που γράφτηκε, στο τέλος του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, "κύριο έργο" του Αντόρνο όπως έχει αποφανθεί ο Χάμπερμπας, στους 153 αφορισμούς του γύρω από τον παραδοσιακό, ηθικό τύπο της Τέχνης Βίου, το "Minima Moralia" συμπυκνώνει την εμπειρία και τον στοχασμό του 20ού αιώνα. Κείμενα μικρής έκτασης και μεγάλης πυκνότητας που κατά τον Αντόρνο κοινή αφετηρία τους είναι "η στενότατη ιδιωτική σφαίρα, εκείνη του διανοούμενου στην εξορία", αλλά και συλλογισμοί "πάνω σε ευρύτερα κοινωνικά και ανθρωπολογικά ζητήματα" που "αφορούν την ψυχολογία, την αισθητική και την επιστήμη στη σχέση τους προς το υποκείμενο. Οι τελικοί αφορισμοί κάθε μέρους οδηγούν και θεματικά στη Φιλοσοφία, χωρίς ποτέ να παρουσιάζονται σαν τελειωμένοι και οριστικοί: Θέλουν γενικά να εντοπίσουν σημεία παρέμβασης ή να αποτελέσουν μοντέλα για μελλοντικές προσπάθειες της σκέψης".
Εδώ συναντούμε την κριτική του Γερμανού φιλοσόφου μεταξύ άλλων και στον εμπορευματικό χαρακτήρα της κουλτούρας, όπου προέβλεψε αυτό που εν πολλοίς ζούμε σήμερα, τον πολιτισμό ως ένα παράδοξο εμπόρευμα. "Μέσα από την κριτική του αδύνατου υποκειμένου, της ολοκληρωτικής κοινωνίας και της πολιτιστικής βιομηχανίας διαγράφονται τα μοντέλα μιας αρνητικής διαλεκτικής στο μεταγενέστερο έργο του μεγάλου Γερμανού φιλοσόφου".
