"Ο τρόπος μου να μιλάω είναι να γράφω" έλεγε χθες ο Βασίλης Αλεξάκης, του οποίου "Το Κλαρινέτο" (εκδ. Μεταίχμιο) έγινε αφορμή ακόμα μίας συνάντησης στο περίφημο υπόγειο της οδού Αναγνωστοπούλου, στο οποίο ζει όταν έρχεται στην Αθήνα από το Παρίσι. Εκεί λοιπόν, στο λιλιπούτειο διαμέρισμα με το μεγάλο τραπέζι του πινγκ πονγκ, όπου κάποια στιγμή έφτασε και ο Τίτος Πατρίκιος, ο συγγραφέας τήρησε και αυτή τη φορά τη συνήθεια της παρουσίασης του καινούργιου βιβλίου του, που αντλεί το θέμα του από έναν θάνατο, περπατάει στην Ελλάδα της κρίσης, αλλά εντέλει τελειώνει αισιόδοξα.
Ο θάνατος από καρκίνο του Γάλλου εκδότη του Ζακ Μαρκ Ρομπέρτς έδωσε την αφορμή στον Βασίλη Αλεξάκη να μιλήσει για "τον θάνατο του εκδότη και για το ελληνικό δράμα", όπως είπε. "Διηγούμαι το τέλος του Ζακ, όπου διαρκώς ελπίζω ότι δεν θα συμβεί και ταυτόχρονα ο αφηγητής μου παρακολουθεί την ίδια κατάρρευση και στη χώρα του. Αφήνει τον ένα καρκίνο εκεί και βρίσκει τον άλλο εδώ". Για τον γνωστό συγγραφέα το μυθιστόρημα χρειάζεται δύο θέματα. "Είναι σαν το πλέξιμο. Χρειάζεται δύο βελόνες" έλεγε χθες. Ωστόσο, σ' αυτό το βιβλίο, "μαζί με τη φθορά του εκδότη και τη φθορά της Ελλάδας" συναντούμε "και τη φθορά της μνήμης της δικής μου μνήμης" διευκρίνισε ο συγγραφέας.
Για τη συγγραφή του βιβλίου ήρθε σε επαφή με άστεγους στην Αθήνα, πούλησε τη "Σχεδία" στους δρόμους, πήγε στα συσσίτια, κάλεσε άστεγους στο υπόγειό του και συζήτησαν για ώρες πολλές. "Δεν το λέω αυτό για να με επαινέσετε. Με βοηθάει πάρα πολύ να έχω στον νου μου τους πραγματικούς ανθρώπους" είπε, διευκρινίζοντας πως "το γεγονός ότι μίλησα μαζί τους μου επέτρεψε να αισιοδοξήσω". Βέβαια, "ξεχνάς ότι είναι στον δρόμο και λησμονείς ότι, βγαίνοντας από ‘δω, δεν έχουν πού να πάνε. Ευτυχώς, εδώ έχουμε καλό καιρό" τόνισε, για να προσθέσει ότι στο Παρίσι "είναι πιο δύσκολα τα πράγματα και ιδιαίτερα για τις γυναίκες άστεγες. Φοβούνται μη τις βιάσουν και άλλα πολλά".
"Ζούμε πάρα πολύ δύσκολα χρόνια. Βλέπω την κατάθλιψη των φίλων μου. Είναι στιγμές που σκέφτεσαι ότι ο ελληνικός ήλιος μας εξαπατά, σαν να τον έχουμε χάσει, σαν να μας κοροϊδεύει" είπε, αλλά πρόσθεσε "παραμένω αισιόδοξος". Αυτό άλλωστε τον προέτρεψε η Λιλή Αλιβιζάτου, αδερφή του Γιώργου Θεοτοκά, "μια γυναίκα που έχει ζήσει όλο τον αιώνα". “Αφού θα μιλήσετε για τον τόπο μας, του είπε "κάντε το με γλυκύτητα, με κατανόηση, μην ταπεινώνετε τη χώρα μας". Άκουσε τη συμβουλή. "Αισθάνομαι υποχρεωμένος να είμαι αισιόδοξος. Δεν θα αγαπούσα την Ελλάδα αν δεν ήμουν αισιόδοξος. Δεν είναι μια χώρα από την οποία φεύγεις τελικά. Μάλλον γυρίζεις, παρά φεύγεις" είπε, προσθέτοντας ότι το βιβλίο τελειώνει με την Τήνο. "Ο αφηγητής μου στο τέλος του βιβλίου είναι στην Τήνο και περιμένει να δει τη σκιά του πύργου του Άιφελ πάνω στη θάλασσα". Άλλωστε ο ειδικός γεωγράφος πόλεων που ρώτησε σχετικά ο συγγραφέας στο Παρίσι επιβεβαίωσε ότι "η σκιά φεύγει προς το άπειρο και, ειδικά τον χειμώνα, το σημείο απ' όπου δύει ο ήλιος κατευθύνει τη σκιά προς την Ελλάδα".
Παράλληλα, αυτό το βιβλίο, όπως είπε, καταρρίπτει μια πεποίθηση που ριζώνει στους μετανάστες. "Όταν είσαι μετανάστης, όπως εγώ, η Ελλάδα γίνεται η χώρα σου όπου όλα είναι ωραία. Υποβιβάζεις τη χώρα στην οποία ζεις και εξυμνείς τη χώρα απ' την οποία προέρχεσαι. Ξαφνικά, η κρίση διέλυσε αυτό το πράγμα. Κατάλαβα ότι είναι χειρότερα τα πράγματα εδώ, ότι η χώρα δεν είναι αυτό που φαντάζομαι εγώ, όμως ψάχνω διαρκώς γέφυρες ανάμεσα στις δύο ζωές μου, τις δύο γλώσσες, τις δύο κουλτούρες".
Ο Βασίλης Αλεξάκης πιστεύει ότι στην ελληνική ταυτότητα υπάρχει το ταξίδι. "Δεν προδίδουμε την Ελλάδα ταξιδεύοντας, την προδίδουμε αρνούμενοι τον χρόνο, ότι έχουν περάσει χιλιάδες χρόνια από την αρχαιότητα, ότι είναι καιρός να τελειώνουμε με κάποια πράγματα, με τα θέματα της Εκκλησίας με όλα αυτά που είμαστε κολλημένοι και επηρμένοι με το παρελθόν. Όλο αυτό το είδος νοσταλγίας το εκμεταλλεύεται και η Άκρα Δεξιά" είπε, για να προσθέσει ότι "χρειάζονται μια αμφισβήτηση οι παραδόσεις. Όσον αφορά τη γλώσσα, οι νέοι προχωρούν τη γλώσσα. Δεν σημαίνει ότι εγκρίνω όλες τις αλλαγές, αλλά ότι πρέπει να δεχτούμε ότι είμαστε σε μια πορεία. Αν δεν το δεχτούμε αναιρούμε το μέλλον, είναι μια μορφή προδοσίας".
Ουσιαστικά όμως, για τη συγγραφή του βιβλίου η μνήμη, ή μάλλον μια προσωρινή απώλειά της, έπαιξε καθοριστικό ρόλο. "Εδώ πρόκειται για τη δική μου μνήμη" είπε και εξήγησε πως ξαφνικά σκέφτηκε το κλαρινέτο αλλά είχε ξεχάσει τη λέξη κλαρινέτο. Βγήκε στους δρόμους του Παρισιού, είδε τον πύργο του Άιφελ σαν "πελώριο κλαρινέτο", είδε τον εκδότη του, λίγο πριν από το τέλος, του περιέγραψε το μουσικό όργανο κι εκείνος του έγραψε σ' ένα χαρτί "το κλαρινέτο", συμπληρώνοντας ότι "είναι ωραίος τίτλος".
Ο Β. Αλεξάκης ερεύνησε τα θέματα μνήμης, ζήτησε τη γνώμη του Κέντρου Έρευνας Εγκεφάλου κι εκεί του έλυσαν την απορία ότι, ναι, υπάρχει περίπτωση να ξεχάσει κανείς τη μορφή του, κι αν βρεθεί μπροστά σε έναν μεγάλο καθρέφτη με κόσμο να μην ξέρει ποιος είναι ο εαυτός του. "Καταλήγουν φίλοι" μ' αυτόν τον άγνωστο του καθρέφτη, του είπαν στο Κέντρο, πρόκειται για τον γνωστό στους νευρολόγους όρο "φίλος του μπάνιου". “Έχω την εντύπωση ότι κι εγώ είμαι ένα είδος φίλου του μπάνιου. Αυτός ο φίλος που δεν υπάρχει, ωστόσο έχει το καλό ότι δεν απουσιάζει ποτέ, είναι πάντα εκεί" έλεγε χθες ο συγγραφέας.
Αυτό το μυθιστόρημα άρχισε να το γράφει στα ελληνικά "γιατί με έκαιγε αυτό το θέμα, αλλά συνειδητοποίησα προχωρώντας ότι απευθυνόμουνα στον Γάλλο εκδότη μου". Έτσι συνέχισε να γράφει στα γαλλικά. "Είναι η πρώτη φορά που μου συμβαίνει" είπε. Μίλησε όμως και για τη συγγραφή του μυθιστορήματος: "Χρειάζεται μια αθωότητα για να γράψεις μυθιστόρημα. Δεν είναι απαραίτητο να είσαι ιδιαίτερα εφυής. Πρέπει να πιστεύεις στην ιστορία που λες, αλλιώς δεν μπορεί να λειτουργήσει. Άρα πρέπει να είσαι λίγο παιδί διότι φτιάχνεις ένα παραμύθι. Εγώ είμαι αφελής" είπε, για να συμπληρώσει με χιούμορ: "Οι έξυπνοι άνθρωποι ας γράφουν δοκίμια". Προέτρεψε επίσης να δημιουργηθεί το Μεγάλο Βραβείο του Τελευταίου Βιβλίου και να δίνεται "σ' έναν συγγραφέα στον οποίο θέλουμε να πούμε σταμάτα πλέον να γράφεις".
