Ένας Βορειοκορεάτης συγγραφέας με το ψευδώνυμο "Πυγολαμπίδα" καταγγέλλει με κλασική γραφή την πραγματικότητα της χώρας του - και ζει ακόμη εκεί με κίνδυνο της ζωής του
Το μυστήριο γύρω από τον συγγραφέα
Από τις λιγοστές, αποσπασματικές πληροφορίες για τον Μπαντί που φτάνουν σε εμάς με αφορμή το βιβλίο του "Η καταγγελία", μαθαίνουμε ότι γεννήθηκε την εποχή του πολέμου της Κορέας (1950-1953), άρα σήμερα είναι περίπου 66 ετών, ότι το ψευδώνυμό του στα κορεατικά σημαίνει "πυγολαμπίδα" ("Να γίνεις μια πυγολαμπίδα που φωτίζει τη Βόρεια Κορέα, αυτή τη βυθισμένη στο σκοτάδι χώρα..." ξεκινάει το βιβλίο) και πως σύμφωνα με τον Ντο Χούι - Γιουν, υπεύθυνο της ΜΚΟ "Αλληλεγγύη και ανθρώπινα δικαιώματα για τους Βορειοκορεάτες πρόσφυγες" που προλογίζει την έκδοση, ο Μπαντί είναι μέλος της επίσημης Ομοσπονδίας συγγραφέων της Βόρειας Κορέας. Κι ενώ δεν είναι ο πρώτος Βορειοκορεάτης που εκδίδει το -αντικαθεστωτικό- έργο του στο εξωτερικό, είναι ο μόνος που συνεχίζει να ζει εκεί.
Και οι επτά ιστορίες της "Καταγγελίας" γράφτηκαν πριν από περίπου είκοσι χρόνια, κατά την περίοδο του μεγάλου λιμού, όταν η χώρα αναγκάστηκε για πρώτη φορά να ζητήσει τη διεθνή βοήθεια. Οι δραματικές επιπτώσεις του λιμού στην καθημερινή ζωή μεγάλου μέρους του πληθυσμού, ο τραγικός θάνατος πολλών ανθρώπων που γνώριζε, θα κάνουν τον Μπαντί να αμφισβητήσει τη λειτουργία της βορειοκορεατικής κοινωνίας, και θα πυροδοτήσουν την "Καταγγελία" του.
Η πιο παλιά από τις ιστορίες του βιβλίου, η "Φυγή", χρονολογείται ήδη από τον Δεκέμβριο του 1989: Ένας άντρας αποφασίζει να αυτομολήσει, απογοητευμένος από το κληρονομικό ταξικό σύστημα της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Κορέας. Και η πιο πρόσφατη, το "Πανδαιμόνιο", ολοκληρώνεται τον Δεκέμβριο του 1995, δηλαδή αμέσως μετά τον θάνατο του Κιμ Ιλ Σουνγκ (1912-1994): Μια γιαγιά, όταν συναντάει τον Κιμ Ιλ Σουνγκ στον δρόμο, τον προσφωνεί µε τρυφερότητα "Πατέρα και Μεγάλο Ηγέτη" - περιστατικό που θα εκμεταλλευτεί η επίσημη προπαγάνδα.
Ο Μπαντί φυγαδεύει τα χειρόγραφά του σε μια συγγενή που έχει δραπετεύσει στην Κίνα. Το βιβλίο θα εκδοθεί πρώτα στη Σεούλ το 2014, και τον περασμένο Μάρτιο στη Γαλλία από τις εκδόσεις Philippe Picquier, επισύροντας εγκωμιαστικές κριτικές αλλά και τη δυσπιστία ορισμένων "κορεολόγων" ως προς την αυθεντικότητά του.
"Με ενθουσίασε αμέσως ο κλασικός τρόπος γραφής αυτών των ιστοριών" λέει τότε η μεταφράστριά τους στα γαλλικά Λιμ Γιουνγκ-χι, "η θεματολογία τους, η οξυδερκέστατη καρικατούρα της Βόρειας Κορέας, η ειλικρίνεια του Μπαντί. Δεν αμφέβαλλα ούτε στιγμή για την αυθεντικότητα των κειμένων ή του συγγραφέα τους, σε αντίθεση με ορισμένους αριστερούς διανοούμενους στη Γαλλία και την Ευρώπη".
Εκλεκτικές συγγένειες
Θα ήταν άδικο, ωστόσο, η όποια κριτική της "Καταγγελίας" να περιοριστεί στην ακρίβεια ή μη της ντοκουμενταρίστικης απεικόνισης και κριτικής της βορειοκορεατικής κοινωνικής πραγματικότητας, είτε στην αληθινή ή μη ταυτότητα του συγγραφέα της, παραβλέποντας ότι αυτή η "πυγολαμπίδα" εκπλήσσει με τη λογοτεχνική της στόφα.
Κι αν ο παραλληλισμός του Μπαντί, εκ μέρους των ένθερμων υποστηρικτών του, με τον Σολζενίτσιν του Αρχιπέλαγους Γκούλαγκ πιο πολύ αφορά το γεγονός ότι και οι δύο φυγάδευσαν παράνομα τα έργα τους για να εκδοθούν στη Δύση, η γραφή του αναμφισβήτητα ανακαλεί στις καλύτερες στιγμές της, χάρη στην κλασική αφήγηση αλλά και την καυστική της σάτιρα, εκλεκτούς συναδέλφους του: "Η κλασική δομή των αφηγημάτων θυμίζει Γκόγκολ και Τσέχοφ, ενώ η ροπή τους προς τη σάτιρα του παραλόγου, Ιονέσκο και Μπουλγκάκοφ" θα γράψει ο ξένος Τύπος.
Πράγματι, οι ήρωες του Μπαντί βρίσκονται όλοι τους παγιδευμένοι στον ιστό ενός παράλογου συστήματος: Σε μια από τις ιστορίες ("Τόσο κοντά, τόσο μακριά"), ένας γιος αγωνίζεται μάταια να βγάλει άδεια ταξιδιού για να επισκεφθεί την ετοιμοθάνατη μητέρα του, που ζει στο γειτονικό μόλις χωριό. Σε ένα άλλο ("Η πόλη των φαντασμάτων"), μια οικογένεια εξορίζεται από την πρωτεύουσα Πιονγιάνγκ εξαιτίας του γιου της, ο οποίος παθαίνει νευρικές κρίσεις όποτε βλέπει πορτρέτα του Καρλ Μαρξ ή του Κιµ Ιλ Σουνγκ. Κι όταν το Κόμμα αποφασίζει να ξεριζώσει το "μαγικό" δέντρο από την αυλή του σπιτιού ενός παρασημοφορημένου βετεράνου του πολέμου, εκείνος χάνει τον κόσμο κάτω από τα πόδια του ("Η φτελιά - θησαυρός").
Μια διαρκής υπόκωφη αίσθηση απειλής διαπερνάει όλες τις νουβέλες και ο φόβος αναδεικνύεται σε αδιαφιλονίκητο πρωταγωνιστή: Στο σκηνικό αυτής της δυστοπικής πραγματικότητας, που ο Μπαντί υφαίνει ανεπαίσθητα με μαεστρία, ο φόβος παραμονεύει αδιάκοπα όλους τους ήρωες του, όχι απλώς από την πρώτη στιγμή που θα ξεμυτίσουν από το σπίτι τους, αλλά ακόμη και πίσω από το χαμόγελο του ανθρώπου με τον οποίο μοιράζονται τη ζωή τους, μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Κι αυτό είναι το πιο τρομακτικό από όλα.
Ίσως ο μόνος τρόπος να επιβιώσει κανείς σε αυτό το ζοφερό σκηνικό, είναι "παίζοντας θέατρο", όπως θα συνειδητοποιήσει με τραγικό τρόπο ένας επιθεωρητής της υπηρεσίας Ασφαλείας, που ο γιος του είναι ηθοποιός και χαρακτηρισμένος αντικαθεστωτικός ("Η σκηνή").
Είτε πάλι, η μόνη ελπίδα είναι να ξεριζωθεί η αιτία του κακού, το δηλητηριώδες "Κόκκινο μανιτάρι", όπως αποκαλούν ψιθυριστά στην ομώνυμη ιστορία οι κάτοικοι της πόλης Ν., το τοπικό γραφείο του Κόμματος, επειδή είναι φτιαγμένο με κόκκινα τούβλα.
Όπως και να ’χει, η "πυγολαμπίδα" καταφέρνει και μας συγκινεί με τη δύναμη της λογοτεχνίας.
Βασίλης Κιμούλης, μεταφραστής της "Καταγγελίας"
Ντο Χούι - Γιουν "Η Καταγγελία"
εκδ. Παπαδόπουλος
σελ. 256, τιμή: 13,49 ευρώ
