Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
12.0°C16.5°C
1 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
11.5°C16.0°C
0 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
7.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
12.8°C15.8°C
2 BF 80%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
5 °C
4.9°C12.9°C
0 BF 100%
Βιβλίο / Αυτό το Εγώ ήταν κάποιος άλλος
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Βιβλίο / Αυτό το Εγώ ήταν κάποιος άλλος

Στο μεγαλύτερο μέρος του «Αναβρασμού», ο ογδονταπεντάχρονος Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ συνομιλεί με τον νεότερο εαυτό του - που δεν τον αναγνωρίζει, «Αυτό το Εγώ ήταν κάποιος άλλος» αναφωνεί -, θέτοντάς του ερωτήματα απ’ αυτά που κατεδαφίζουν τις αλλοτινές βεβαιότητες. «Αγαπητέ μου, τι είχες στον νου σου όταν τα έκανες όλα αυτά;» αναρωτιέται, χωρίς να φοβάται να συγκρουστεί με τον άλλοτε οραματιστή εαυτό του, προτάσσοντας απέναντι στην απρονοησία και την αγάπη για ανατροπή, την ωριμότητα και τον στοχασμό και ίσως και μια πικρή γεύση ματαιότητας.

Ο Γερμανός αριστερός διανοητής, ποιητής, μεταφραστής και δοκιμιογράφος, ο συγγραφέας του εμβληματικού «Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας», συγκεντρώνει τις αναμνήσεις του, οι οποίες φυσικά είναι αποσπασματικές, «εδώ μια σκηνή, εκεί ένα πλάνο ή μια ολόκληρη σεκάνς, κι ανάμεσά τους κάθε τόσο άδεια ταινία» και μας μεταφέρει στην ταραγμένη και φλεγόμενη δεκαετία του '60, χωρίς να διεκδικεί εχέγγυα αδιάψευστης αλήθειας, καθώς δεν «μπορεί να διακρίνει τον αντικειμενικό από τον υποκειμενικό αναβρασμό», με τη μνήμη να προσφέρει «μια παράλογη ταινία με σεκάνς που δεν ταιριάζουν μεταξύ τους».

Το 1963, καλεσμένος από την Ένωση Σοβιετικών Συγγραφέων, «ένα αυγουστιάτικο απόγευμα, προσγειώθηκε με ένα ρώσικο αεροπλάνο» στο μυθικό Λένινγκραντ. Ο Εντσενσμπέργκερ παρατηρεί τα πάντα γύρω του: ανθρώπους, γνωστούς και αγνώστους, σταρ και ασήμαντους, καταστάσεις, χώρους. Η αιχμηρή του πένα τίποτε δεν αφήνει ασχολίαστο. Οι αναφορές στη ρωσική πραγματικότητα - με αποκορύφωμα την επίσκεψή του, μαζί με άλλους, στη βίλα του Χρουστσόφ και στα όσα γκροτέσκα συνέβησαν εκεί -, σε αντιδιαστολή με την καπιταλιστική Δύση, είναι καταιγιστικές. Το ίδιο που συμβαίνει και λίγο αργότερα, στο ταξίδι και την πολύμηνη παραμονή του στην Κούβα.

Η κριτική ματιά του Εντσενσμπέργκερ είναι ειρωνική, καυστική, σαρκαστική και ανατρεπτική. Στην πραγματικότητα τα σαρώνει όλα -τα σύμβολα, τα ιδεώδη-, δεν αναγνωρίζει «ούτε ιερά ούτε όσια», δεν βλέπει κανέναν λόγο να αφήσει κάτι στη θέση του, δεν διστάζει να γίνει ενοχλητικός.

Χαρακτηρίζει τον Σαρτρ «αρνάκι» όταν βρίσκεται στη Ρωσία, που αποδεικνύει το θάρρος του απέναντι στην εξουσία μόνο όταν δεν διατρέχει κίνδυνο. Η μεγαλομανία έχει γίνει δεύτερη φύση για τον Νερούδα. Ο Λουί Αραγκόν είναι ο διάσημος κομμουνιστής του καναπέ. Ο Μοράβια είναι σπαγκοραμμένος. Ο Χομπσμπάουμ ένας ξεροκέφαλος κομμουνιστής. Και αυτά είναι μόνο μερικά δείγματα.

Λέει για τον Κάστρο, «Στο νησί υπάρχει μόνο ένας εμπειρογνώμονας, ο ίδιος». Και ακόμα, «Τη θέση της σοβιετικής εξουσίας είχε καταλάβει ένα και μοναδικό άτομο, που λεγόταν Φιντέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους». Φυσικά δεν διστάζει καθόλου να χαρακτηρίσει αηδιαστικό τον Αντρέας Μπάαντερ και αξιολύπητη την Ουλρίκε Μάινχοφ.

Λίγοι διασώζονται από την κριτική ματιά του. Ανάμεσά τους η χαρισματική Λίλια Μπρικ, χήρα του Όσιπ Μπρικ και του Μαγιακόφσκι, η οποία «θεωρεί τον σοσιαλισμό πλάνη, τον καπιταλισμό ηλιθιότητα», άποψη που μάλλον συμμερίζεται και ο ίδιος. Η υπερήφανη Αχμάτοβα, που «τα ποιήματά της, μετά από οδυνηρές δεκαετίες, είχαν κατατροπώσει τον Στάλιν». Και «ένας άψογα ντυμένος κύριος, με μελαγχολική έκφραση», ο ίδιος ο Σαλβαδόρ Αλιέντε.

Μέσα στον αναβρασμό όμως της εποχής και της Ιστορίας δεν θα μπορούσε να λείπει και η προσωπική πινελιά. Στο βιβλίο κεντρική θέση κατέχει το «ρωσικό ρομάντζο» του συγγραφέα με τη διανοούμενη, ανικανοποίητη, σπαρακτική και εν τέλει αυτόχειρα Μάσα.

Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ, «Αναβρασμός»

Εκδ. Εστία

Μετάφραση: Σπύρος Μοσκόβου

336 σελ. Τιμή: 18,00 ευρώ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL