της Ευγενίας Μπογιάνου
Διαβάζοντας το «Με χίλιους τρόμους γενναίος» του Διαμαντή Αξιώτη δεν μπόρεσα να μην αναρωτηθώ πώς γίνεται ο συγγραφέας να είναι τόσο ικανός με όποιο λογοτεχνικό είδος κι αν καταπιάνεται; Είναι γνωστός για τα ογκώδη μυθιστορήματά του, έχει όμως γράψει αξιόλογη ποίηση και τώρα εδώ -όπως και παλαιότερα, βέβαια, με το «Ξόβεργα με μέλι»- καταθέτει δεκαεννέα λεπτοδουλεμένα, δυνατά διηγήματα, γραμμένα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, κεντημένα, θα έλεγα, ώς την τελευταία τους λεπτομέρεια.
Οι ήρωές του είναι μετανάστες, άστεγοι, άνθρωποι δίχως ταυτότητα, που παλεύουν για το μεροκάματο, παραμορφωμένοι στο σώμα αλλά και στην ψυχή, έκθετοι στον έρωτα και στη ζήλια, διψασμένοι για εκδίκηση, νάρκισσοι, ηττημένοι, σε συνεχή πάλη με τις αντιφάσεις τους, κυριευμένοι από φόβο, γενναίοι με τον τρόπο τους, αναλογίζονται το παρελθόν και αγωνιούν για ένα αβέβαιο και θολό μέλλον, ξεφεύγουν μόνο με τη φαντασία τους ή βουλιάζοντας στο όνειρο -όπως στο εξαιρετικό «Η ευρυχωρία ενός ονείρου»- που, στον κόσμο του Αξιώτη, έχει τη δύναμη της αλήθειας.
Ο άστεγος Όμηρος λέει «Πα-θαίνω και πε-θαίνω. Ένα γράμμα αλλάζει και το νόημα είναι τόσο διαφορετικό. Εγώ έ-πα-θα». Άνθρωποι παθημένοι, με την υπαρξιακή αγωνία να τους τραβά από τα πόδια, άνθρωποι που «εξασκούνται στο να μη σιχαίνονται, να μη φοβούνται, να περνάνε απαρατήρητοι».
Στην πλειονότητά τους, κατοικούν σε δωμάτια «με θέα τα πόδια των περαστικών», ακριβώς όπως η Βενίσα, στο «Στάση Μπάτμαν», που προσπαθώντας να ξεχάσει το κουτσό της πόδι θέλει να απογειωθεί χορεύοντας ή πετώντας, μακριά από όλα αυτά που την κρατούν δέσμια των συνθηκών και του εαυτού της. Άνθρωποι που προσπαθούν, γλείφοντας τις πληγές τους, να επανεφεύρουν τον εαυτό τους: ο νάνος Κάρλος, κάθε φορά που διηγείται τη ζωή του, είναι ένας άλλος, δίνοντας, άθελά του, το συγγραφικό υλικό που αναζητά η εγγονή του, καθώς εκείνη αρχίζει να αντιλαμβάνεται πως «Το αληθινό και το επινοημένο είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος», πως «Η πραγματικότητα και ο μύθος έπαιζαν πάντα παράξενο παιχνίδι σ’ εκείνο το δωμάτιο∙ το ίδιο και στο μυαλό της».
Το ίδιο και στην άκρη της πένας του συγγραφέα. Πού τελειώνει η πραγματικότητα και πού αρχίζει το όνειρο; Ο Αξιώτης, με θαυμαστές κινήσεις ακριβείας, με σουρεαλιστικές πινελιές, με απρόσμενες ανατροπές και μικρές λεπτομέρειες που φωτίζουν τα πρόσωπά του και τις καταστάσεις από μια άλλη κρυφή, για τους πολλούς, οπτική, με γλώσσα πλούσια και ρωμαλέα, απόλυτα κυρίαρχος των εκφραστικών μέσων του, καταφέρνει να αναδείξει την περιπέτεια του ανθρώπου μέσα σε όλη την πολυπλοκότητα και την αμφισημία της. Ακριβώς όπως η κάμερα του Μπέργκμαν εστίαζε πάνω στα πρόσωπα των ηρώων του, έτσι και η πένα του Αξιώτη, θαρρείς και γδέρνει την ψυχή τους, με επιμονή και καλά προμελετημένο σχέδιο, και φέρνει στην επιφάνεια όλα τα αθέατα, τους απογυμνώνει, αφήνοντάς τους ευάλωτους, έκθετους, πέρα από τα όρια του καλού και του κακού, του ωραίου και του άσχημου, ασήμαντους και ίσως γι’ αυτό μοναδικούς, μπροστά στα έκπληκτα μάτια του αναγνώστη.
Εξαιρετικό το εξώφυλλο με τη φωτογραφία της Μαρίας Κοσσυφίδου, στην πολύ προσεγμένη έκδοση της Κίχλης.
Διαμαντής Αξιώτης, «Με χίλιους τρόμους γενναίος».
Εκδ. Κίχλη
208 σελ. Τιμή: 13,00 ευρώ
