Της Πόλυς ΧΑΤΖΗΜΑΝΩΛΑΚΗ
Η Louise Bourgeois, η εικαστικός που με τις καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις της, τις αράχνες - γλυπτά της, ερεύνησε όσο λίγοι τα όρια της σεξουαλικότητας, των τραυμάτων, των οικογενειακών σχέσεων, του θανάτου, του ασυνείδητου, αποφάσισε στην ηλικία των εβδομήντα να τραγουδήσει σε μουσική του Paul Simon και να φωτογραφηθεί σε ένα βιντεοκλίπ με τίτλο «Πόσο φοβερά παράξενο να είσαι 70». Μικροσκοπική και χαριτωμένη - δεν αποφεύγει να δείξει το οικιακό σύμπαν της, τα βιβλία της, τις μακριές γκρίζες κοτσίδες, κοντινά πλάνα ενός εαυτού που προσχωρεί σκοπίμως στην τάξη του γεροντικού για να το απολαύσει, να ακουστεί με αισθησιακή φωνή, να εκφράσει τον έρωτα, να προκαλέσει, να μετακινήσει τα όρια. Τούτο συνέβη επιτυχώς γιατί η τέχνη είναι μαγεία και ο καλλιτέχνης μπορεί να μην ορίζει τα τραύματά του, ορίζει όμως την ηλικία του, όπως φαίνεται, και η καλλιτεχνική εγκατάσταση - ζωή για τη Λουίζα Μπουρζουά έφτασε στα όρια των 98. Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι ακόμα συνεχίζεται.
Η μορφή της Bourgeois να τραγουδά ήρθε αμέσως στον νου μου όταν συνάντησα την Αλεξάνδρα του Ανδρέα Μήτσου στο ομότιτλο βιβλίο του που κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Η Αλεξάνδρα αποφασίζει να ανταποκριθεί στον έρωτα στα 68 της. Πρόκειται για έναν πρώην μαθητή της που την πολιορκεί για σαράντα χρόνια -μια καθυστέρηση σαν αυτή που συναντάμε στο «Έρωτας στα χρόνια της χολέρας»-, μόνο που ο χρόνος στο βιβλίο του Μήτσου ρέει χωρίς να αφήνει ίχνη στα σώματα των ηρώων. Ίσως ένα λογοτεχνικό σύμπαν νεότητος, μια δοκιμή να νικηθεί ο «μαύρος σκύλος» του άγχους, πληρώνοντας το τίμημα μιας παραμόρφωσης στον αντίποδα του μυθικού Τιθωνού.
Σε όλη την έκταση της ιστορίας του, ο Ανδρέας Μήτσου ως Αλεξάνδρα σε πρώτο πρόσωπο -μια και ο συγγραφέας που επινοεί υπερβαίνει τα φύλα, υπερβαίνει και την ανθρώπινη κατάσταση όταν πλησιάζει ως πνεύμα του μελισσιού την ηρωίδα του στο δέντρο, την παραμονεύει ως λύκος, την απειλεί ως σκύλος, βρίσκει την ευκαιρία να ξεδιπλώσει μια μυθοπλασία δοκιμασιών από τον ρωσικό Πόντο και τους διωγμούς του Στάλιν μέχρι τον Κορυδαλλό -τη συνοικία με το όνομα του πουλιού- ιστορίες ανθρώπων, αναζήτησης του έρωτα, των προβολών, των μεταμορφώσεων της επιθυμίας που έχει μια αιωνιότητα για να αποκαλυφθεί. Ιστορίες συζυγικής πίστης, πάθους για την τέχνη και για τη Ρωσία, ιστορίες Ρώσων πριγκίπων, εμιγκρέ, το υπομονετικό πάθος μιας γυναίκας για μια άλλη, ο φόβος του αγγίγματος και η αναγέννηση μέσα από το χάδι της επαφής.
Υπάρχει και ο φόνος - μια ακραία συγκρουσιακή επιλογή μετά τη διάψευση. Κατά τη γνώμη μου ωστόσο, πρόκειται για μια επιλογή μιας μοιραίας ηρωίδας που δεν στοχάζεται, δεν εξελίσσεται αλλά αναζητά καταστροφική δικαίωση για να καταδικαστεί και πάλι στο να επαναλαμβάνει τα μοτίβα της πρότερης ζωής της στον εγκλεισμό ενός μοναστηριού. Και φυσικά υπάρχει και ο συγγραφέας που εμφανίζεται με χίλια πρόσωπα, υπογράφοντας κείμενα, αναζητώντας την έμπνευση, εξιδανικεύοντας τον έρωτα, εξαφανιζόμενος οριστικά μετά τη δημιουργία των ηρώων.
Ίσως τα κίνητρα του δεκαπεντάχρονου μαθητή - τον συνεπαίρνει η Ρωσία και η τέχνη, ο πίνακας του Κονσαλόφσκι που έχει στην κατοχή της η Αλεξάνδρα και την ερωτεύεται γι' αυτό μέχρι να απομυθοποιηθεί ο έρωτάς του όταν εκείνη ενδίδει να μην πείθουν ένα ρεαλιστή αναγνώστη. Αν όμως αποδεχτεί τους εξωχρονικούς όρους του μυστηρίου που είναι η άρρητη συνθήκη του βιβλίου - θα (ξανα) κερδίσει ένα κόσμο αναγνωστικής αθανασίας, λίγο από το θαύμα της μαγικής τέχνης της αφήγησης...
info
"Αλεξάνδρα"
Ανδρέας Μήτσου
Καστανιώτης, 2015
256 σελ.
Τιμή 14,84 ευρώ
