Της Ευγενίας Μπογιάνου
Από την πρώτη κιόλας σελίδα του βιβλίου, με έναν μικρό χαρακτηριστικό διάλογο, δημιουργείται η ασφυκτική ατμόσφαιρα που καταπλακώνει τη Νόρα, την ηρωίδα του Τομπίν, η οποία διανύει μακριά περίοδο πένθους μετά το θάνατο του κατά εικοσιένα χρόνια συζύγου της, του Μόρις.
Ιρλανδική επαρχία στα τέλη του 1960. Όσο πιο μικρός είναι ο τόπος τόσο πιο μεγάλα τα μάτια που σε παρακολουθούν: διαχρονική αλήθεια. «Υπήρχε κάτι αδηφάγο στον τρόπο που της κρατούσαν το χέρι, που την κοίταζαν στα μάτια» διαβάζουμε. Η Νόρα βίωνε τον γάμο της με τον Μόρις ως ελευθερία. Τώρα που αυτός έχει χαθεί, εκείνη γίνεται ο αδύναμος κρίκος σε μια συντηρητική μικροαστική κοινωνία που το μόνο που κάνει είναι να παρακολουθεί και -περίπου δικαιωματικά- να επεμβαίνει στις ζωές των άλλων.
Η Νόρα διεκδικεί το αυτονόητο: το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα. «Αυτό που θέλω είναι ένα βιβλίο, μια αναπαυτική πολυθρόνα κι ένα δωμάτιο όπου να είμαι μόνη μου» λέει. Τόσο απλό. Παλεύει να διαφυλάξει τις σκέψεις, ακόμη και τις αναμνήσεις της. Μετά το σοκ που της προκάλεσε η απώλεια του αγαπημένου της, με τη σκέψη της -και την ίδια της την ύπαρξη- χαμένη μέσα στο πρόσφατο παρελθόν, προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τη θέση της στον κόσμο, νιώθοντας πως «το μόνο που υπήρχε ήταν αυτό που είχε συμβεί». Προσπαθεί να μάθει από την αρχή τον τρόπο για να ζήσει. Κι αυτό δίχως να βαρυγκωμά. Υπάρχουν στιγμές που αναρωτιέται και δειλιάζει, αλλά δίχως παράπονο. Σιγά - σιγά, όσο η πορεία της προς την αυτοσυνειδησία προχωρά, μαθαίνει να βάζει όρια και να διεκδικεί.
«Στο σπίτι μου υπήρχε πολλή σιωπή» έχει πει σε συνέντευξή του ο Κολμ Τομπίν. Σ' αυτή λοιπόν τη σιωπή που, όπως λέει πάλι ο ίδιος, καθόρισε το ύφος του, είναι βουτηγμένες οι σελίδες του βιβλίου. Περισσότερα πράγματα καταγράφονται με όσα αποσιωπούνται, παρά με όσα λέγονται. Η ίδια η Νόρα -περιγραφή της οποίας δεν δίνει ο συγγραφέας- είναι ένας σιωπηλός άνθρωπος, περισσότερο σκέφτεται και λιγότερο ενεργεί. Άλλωστε, τα όσα εξιστορούνται δεν έχουν και τόση σημασία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι ασήμαντα. Υπάρχει μια διαδοχή συμβάντων που σκιαγραφούνται από τον συγγραφέα με αβίαστο τρόπο και δεν αξιολογούνται με βάση τη σπουδαιότητά τους, αλλά με βάση το τι αντίκτυπο έχουν στην ψυχοσύνθεση της ηρωίδας του. Έτσι, οι ταραχές που μαστίζουν τη Βόρεια Ιρλανδία, το τραύλισμα του Ντόναλ -ενός από τα τέσσερα παιδιά της Νόρας- και το βάψιμο ενός δωματίου μοιάζουν να έχουν την ίδια βαρύτητα. Τα παρακολουθούμε όλα μέσα από τις σκέψεις της Νόρας, από τον τρόπο που εκείνη τα αντιλαμβάνεται και προσπαθεί να τα αντιμετωπίσει.
Ο Τομπίν καταφέρνει να μετατρέψει την καθημερινότητα σε έναν κόσμο πολύπλοκο, πολυεπίπεδο και, κυρίως, έναν κόσμο με ενδιαφέρον. Δίχως ίχνος μελοδραματισμού, με αξιοζήλευτη ευαισθησία, εμμονή στη λεπτομέρεια και στην καταγραφή τού φαινομενικά ασήμαντου, παρακολουθεί με συμπάθεια αλλά και απόσταση την ηρωίδα του και καταθέτει μία από τις πιο σύνθετες και ολοκληρωμένες γυναικείες μορφές της σύγχρονης μυθιστοριογραφίας. Η Νόρα είναι ζωντανή: πάλλεται από ανησυχίες και επιθυμίες. Και κυρίως είναι υπαρκτή. Αναγνωρίζουμε στο πρόσωπό της μανάδες, αδελφές, κόρες, εμάς τις ίδιες εν τέλει. Βαδίζουμε μαζί της τον δύσκολο δρόμο της αυτογνωσίας και, όταν εκείνη βιώνει ένα είδος λύτρωσης, διά μέσου της τέχνης, αποκτάμε κι εμείς κάτι από την αισιοδοξία της.
Η σειρά τής μεταφρασμένης λογοτεχνίας του Ίκαρου δεν χρειάζεται συστάσεις. Το εξώφυλλο του Χρήστου Κούρτογλου είναι εξαιρετικό.
Κολμ Τομπίν, "Νόρα Γουέμπστερ"
Εκδόσεις Ίκαρος
Μετάφραση: Αθηνά Δημητριάδου
448 σελ. Τιμή: 16,50 ευρώ
