Ο Θανάσης Παπαθανασίου, θεολόγος και διευθυντής του περιοδικού «Σύναξη» και μάχιμος εκπαιδευτικός, έχει πλούσιο έργο σε επιστημονικές μελέτες και αρθρογραφία σε θέματα επικαιρότητας. Πρόσφατα πρόσθεσε ένα ακόμα τίτλο στη δουλειά του, πρόκειται για τη συλλογή άρθρων «Η ρήξη με το μηδέν. Σφηνάκια πολιτικής θεολογίας». Ο τίτλος είναι αποκαλυπτικός. Παρ' ότι διαφαίνεται μια αντίθεση ανάμεσα στα δύο μέρη του -φιλοσοφική χροιά στο πρώτο, δημοσιογραφική στο δεύτερο- στην πραγματικότητα καταδεικνύει τον συγκερασμό που επιχειρείται στα κείμενα που απαρτίζουν το σώμα του βιβλίου: μια θεολογική ματιά πάνω στην κοινωνική και πολιτική καθημερινότητα,κείμενα ή μικρές πραγματείες εύληπτα, γραμμένα σε ζωντανή γλώσσα χωρίς πολλή ορολογία, με σκοπό να ανοίξουν συζητήσεις, να παρέμβουν σε συζητήσεις και να συζητηθούν τα ίδια.
Ο συγγραφέας συγκερνά αγαστά την χριστιανική πίστη και τον πολιτικό προβληματισμό, προτείνει το μοντέλο ενός χριστιανού πολίτη, που χρησιμοποιεί τα ερμηνευτικά εργαλεία της θρησκείας του για να καταλάβει και να αλλάξει τον κόσμο, μετέχει ουσιαστικά στην κοινωνία, αγωνίζεται, δεν αρνείται να ενεργοποιηθεί πολιτικά και να πάρει θέση σε ελληνικά και διεθνή ζητήματα. Όσοι παρακολουθούν το έργο του, θα δουν εδώ μερικά από τα αγαπημένα του θέματα, όπως ο χωρισμός της Εκκλησίας από το κράτος, που τίθεται από την πλευρά του χριστιανού διανοητή και πιστού: η Εκκλησία πρέπει να ανακτήσει την πνευματικότητά της και τον ρόλο της ως οδηγού αυτών που έχουν αποδεχτεί πραγματικά την χριστιανική πίστη. Για τον Παπαθανασίου, η θρησκεία δεν μπορεί να ασκεί κρατική εξουσία, αλλά οφείλει να βρίσκεται στον δημόσιο χώρο, ο οποίος νοείται ως «forum διαλόγου και αναμέτρησης». Εξ αυτών πηγάζουν οι θέσεις του για τον θρησκευτικό όρκο, τον πολιτικό γάμο και άλλα τέτοια θέματα στα οποία συναντά την Αριστερά. Σε πολλά κείμενά του εμφανίζεται η αγωνία του για τους μετανάστες. Εγκαλεί μάλιστα την χριστιανική κοινότητα και την Εκκλησία άλλοτε για αδιαφορία κι άλλοτε για μια ύποπτη ανοχή, που δεν εδράζεται στην αγάπη και την αλληλεγγύη. Τον απασχολούν θέματα όπως η οικονομική κρίση, η Ε.Ε., τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο φονταμενταλισμός -πολιτικά και θρησκευτικά- η άνοδος της Ακροδεξιάς και του ναζισμού.
Σημαντική θέση στους προβληματισμούς του κατέχουν οι συμβολισμοί και η τελετουργία. Τονίζει την αναγκαιότητα της γιορτής σε συνάρτηση με την έννοια του δημόσιου χώρου για να βρεθούν οι άνθρωποι σε ρέουσες και ουσιαστικές συναντήσεις. Αγωνιά για την τύχη των ανθρωπιστικών επιστημών στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο των μετρήσιμων μεγεθών και των κερδών, εννοώντας ως ανθρωπιστική κάθε επιστήμη που στο κέντρο της έχει «τη διερώτηση περί του νοήματος της ανθρώπινης ύπαρξης», τεντώνοντας την κατηγορία ακόμα και σε ό,τι ανήκει στην τεχνογνωσία, αν κέντρο του είναι ο άνθρωπος και μάλιστα ο άνθρωπος πάνω από τα υλικά κέρδη.
Έτσι αιτιολογεί την ανάγκη να παρεμβαίνει ο χριστιανός πολίτης στην πολιτική και με τις δύο αυτές ιδιότητες. Η πολιτική θεολογία την οποία προτείνει, αρύεται από την θεολογία της απελευθέρωσης (Τόρες και Ρομέρο). Με αναγνώριση της ταξικής διάστασης της αδικίας, το κίνημα προσπάθησε να δείξει στους πιστούς καθολικούς λαούς της Λατινικής Αμερικής ότι η ταξικότητα και η εκμετάλλευση δεν είναι θέλημα Θεού, αντιθέτως ο Θεός ευλογεί τους αγώνες για την ισότητα και την ελευθερία, άρα είναι «ευαγγελικό καθήκον και αποστολή της Εκκλησίας η καταπολέμηση των κοινωνικών δομών που παράγουν αδικία και εξαθλίωση».
Η «Ρήξη με το μηδέν» είναι μια συλλογή κειμένων στα οποία ένας θεολόγος που βρίσκει το νόημα στην πίστη στον Χριστό ως σαρκωμένο Θεό, δεν μπορεί να μην είναι ταυτόχρονα και ενεργός πολίτης που οφείλει να πάρει θέση για όσα απασχολούν την κοινωνία στην οποία ζει. Εδώ και αρκετό καιρό ο διάλογος της Αριστεράς και των χριστιανών πολιτών έχει ανοίξει και είναι ένας διάλογος γόνιμος και σημαντικός όταν γίνεται χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις εκατέρωθεν. Ο Θανάσης Παπαθανασίου με την επιστημονική επάρκεια, την μαχητική αλλά νηφάλια αρθρογραφία του, την εκλαϊκευτική ικανότητα, την σαφήνεια στην έκφραση είναι ένας χριστιανός διανοητής με ουσιαστική πολιτική σκέψη που μπορεί να βοηθήσει πολύ αυτόν τον διάλογο.
info:
Θανάσης Παπαθανασίου "Η ρήξη με το μηδέν. Σφηνάκια πολιτικής θεολογίας"
εκδ. Αρμός, σελ. 216, τιμή: 12 ευρώ
