Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.5°C19.6°C
3 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
13.5°C17.7°C
1 BF 73%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.8°C18.0°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
16.3°C16.3°C
1 BF 65%
Ημερολόγια Αναγνώσεων / «Χωρίς τενεκεδένιο ταμπούρλο»
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ημερολόγια Αναγνώσεων / «Χωρίς τενεκεδένιο ταμπούρλο»


Της Πόλυς Χατζημανωλάκη
 

Ο αναγνώστης της "Σώσας" του Ισαάκ Μπάσεβιτς Σίνγκερ, που γράφτηκε στα Γίντις το 1974, σε μια «νεκρή» γλώσσα, όπως δηλώνει νοσταλγικά ο συγγραφέας της (και μεταφράστηκε στα αγγλικά), είχε την ευκαιρία να την ακούσει να ομιλείται ζωντανά στην τηλεοπτική σειρά "Unorthodox" που γυρίστηκε στα Γίντις. Γίντις, η γλώσσα των προγόνων του, των Εβραίων της Κεντρικής Ευρώπης, ομιλείται αδιαλείπτως και αποκλειστικά για εξακόσια χρόνια μετά από την εγκατάστασή τους στην Πολωνία. Εκεί τους βρίσκουμε όταν κηρύσσεται ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος και αρχίζει η ιστορία του Άαρον Γ., που, τόσα χρόνια μετά, αυτός και οι όμοιοί του δεν έχουν ακόμα μάθει τη γλώσσα του περίγυρου. Εντυπωσιακοί χασίδηδες με φαβορίτες - βοστρύχους, μακριά μαύρα πανωφόρια, τεράστια δερμάτινα καπέλα, γυναίκες με μακρυμάνικα φορέματα, ξυρισμένα κεφάλια και περούκες, νομίζεις βλέποντας την τηλεοπτική σειρά πως όλα τούτα ήταν ένας αναχρονισμός στη Νέα Υόρκη του εικοστού αιώνα.

«Είμαι ένας αναχρονισμός»

Όμως, όπως γράφει ο Σίνγκερ, «είμαι ένας αναχρονισμός», η κλειστή αυτή κοινότητα αποτελούσε αναχρονισμό ανέκαθεν: «Κάθε επιθυμία συνιστούσε παράβαση». Δεν επιτρεπόταν να ζωγραφίσεις ένα πρόσωπο, γιατί παραβίαζες τη δεύτερη εντολή. Δεν επιτρεπόταν να κατηγορήσεις, γιατί αυτό συνιστούσε διαβολή. Δεν επιτρεπόταν να επινοήσεις μια ιστορία, γιατί αυτό αποτελούσε ψέμα. Η κλειστή αυτή κοινωνία μεταφέρθηκε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού διατηρώντας αναλλοίωτες τις συνήθειες, τις εντολές και τις απαγορεύσεις μιας παράδοσης με ρίζες στην αιχμαλωσία της Βαβυλώνας. Αυστηροί κανόνες στην καθημερινότητα, στην εξωτερική εμφάνιση, προσωπικές τελετουργίες ως συνέπεια της ερμηνείας των ιερών κειμένων. Ένας λαός - υπάκουο παιδί, εκλεκτός του Πατέρα, περιούσιος, περιπλανώμενος, κλειστός για τον περίγυρο αλλά και ανεπιθύμητος, θύμα σκληρών διωγμών και εκκαθαρίσεων.

Μια περιδίνηση μέσα στην περιπέτεια του λαού

Στη Βαρσοβία του μεσοπολέμου, ο αφηγητής, γιος ραβίνου, γίνεται συγγραφέας. Ένας στροβιλισμός από ιδέες, βιβλία, ιδεολογικά ρεύματα, που ξεκινούν από την πατρική βιβλιοθήκη και συνεχίζουν με τους διανοούμενους και τους φιλομαθείς του κύκλου του, από τον Σπινόζα, τον Δαρβίνο, τον Αϊνστάιν και την Τορά αλλά και το απαγορευμένο Ζοχάρ της Καμπαλά. Όλα υπόβαθρο μιας προσωπικής περιπέτειας, μιας περιδίνησης μέσα στην περιπέτεια του λαού του, μέχρι και την εισβολή του Χίτλερ: Ένα θεατρικό έργο που θα γράψει επί πληρωμή στα Γίντις προορίζεται για την ηγερία ενός πάμπλουτου Αμερικανού, η λέσχη των συγγραφέων, οι κομμουνιστές, οι Εβραίοι της συνοικίας Κρομχάλκα, η πνευματικότητα και των πιο ταπεινών, ο αντισημιτισμός των ντόπιων, το κομμουνιστικό κίνημα και οι αμφιλεγόμενες σχέσεις της Σοβιετικής Ένωσης με την Πολωνία, όλα ψηφίδες μιας ιστορίας μέσα στην οποία ο ήρωας παρασύρεται και ενηλικιώνεται.

Από τα βάθη της παιδικής ηλικίας η μορφή της μικρής όμορφης Σώσας, που στο σπίτι της χαιρόταν την παιδικότητα, τη χαρά της ζωής, του παιχνιδιού και της τρυφερής αθωότητας της συντροφιάς της. Όαση στην αυστηρότητα και τις απαγορεύσεις του σπιτιού του. Μετακομίζουν όμως από την κοινή αυλή και δεν μπορεί να την επισκεφτεί χωρίς να τον βλέπει η γειτονιά. Οι επισκέψεις σταματούν. Την εγκαταλείπει. Η Σώσα εμφανίζεται στη ζωή του μετά είκοσι έτη έχοντας παραμείνει στην ίδια ηλικία σωματικά και πνευματικά. Γυναίκα με σώμα παιδιού. Νάνος, καθυστερημένη, ελαφροΐσκιωτη, οραματίζεται εξαίσιους κήπους από το επέκεινα και κερδίζει την προσήλωσή του. Η παιδική αγάπη αναζωπυρώνεται. Θα την παντρευτεί για να την προστατεύσει.

Θυμίζει τον Όσκαρ του Γκρας

Αίνιγμα η προσήλωση του αφηγητή στη Σώσα που σταμάτησε να μεγαλώνει. Σκάνδαλο που τον κρατά δέσμιο σε μια προοπτική να σώσει τη ζωή του από την καταστροφή. Ο Χίτλερ ετοιμάζεται να εισβάλει. Η Σώσα θυμίζει τον μυθιστορηματικό Όσκαρ, στο “Τενεκεδένιο ταμπούρλο” του Γκύντερ Γκρας, που αποφάσισε να μην μεγαλώσει αντιδρώντας στον υποκριτικό κόσμο των μεγάλων, στην Πολωνία, τις παραμονές του ανόδου του ναζισμού πάλι. Θυμίζει τον μικρό καθυστερημένο Μενουχίμ, στον "Ιώβ" του Γιόσεφ Ροτ, τη δοκιμασία του πατέρα που δεν ξέρει πώς να τον πάρει μαζί στην Αμερική. Παιδικότητα που καθηλώνει για την αγάπη που απαιτεί και ανταποδίδει και για τις δυσκολίες που προκαλεί. Σωτήρια και παρηγορητική για την αθωότητά της, σκάνδαλο για τη δυσκολία προσαρμογής στον περίγυρο, στην εποχή. Η σωτήρια συνθήκη της παιδικότητας μια τεράστια αμηχανία.

Ο αφηγητής συνδέει τη μοίρα του με τη Σώσα αναζητώντας την ουσία, την αφελή και ειλικρινή αναζήτηση της αλήθειας. Αντλεί από την μυθική της αθωότητα αγνοώντας την εξωτερική συνθήκη. Η σκανδαλώδης ανατροπή που προκαλεί ο αδύναμος άνθρωπος μπροστά στη μοίρα. Η άρνηση του εξωτερικού κόσμου. Το αρχετυπικό αιώνιο παιδί, ο puer aeternus του Βιργιλίου, ο θρυλικός Πήτερ Παν του Μπάρι, ο Μικρός Πρίγκηπας του Σαιντ Εξυπερύ, η Λι του Καββαδία, ο Όσκαρ του Γκύντερ Γκρας καθρεφτίζονται στον χορό της Σώσας με τα νεκρά κορίτσια των οραμάτων της. Η μικρή Εβραία που δεν μεγαλώνει και ένα σπουδαίο βιβλίο στη σειρά πια των κλασικών.

Isaac Bashevis - Singer

Μετάφραση: Μιχάλης Πάγκαλος

Κίχλη, 2020

472 σελ.

Τιμή 19,00 ευρώ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL