Του Κυριάκου Π. Λουκάκου
Αντίθετα με την Ελλάδα, της οποίας το θεσπέσιο θέρος -πλην εξαιρέσεων- συμβιβάζεται με ολοένα και πιο αμφίβολης περιωπής «καλλιτεχνικά» θεάματα, η ήπειρός μας κυριολεκτικά σφύζει από ποικίλων διαστάσεων και διατάξεων οργανωτικά πλαίσια διεθνούς όσμωσης των σημαντικών μουσικών της εποχής. Νέων και ηλικιωμένων, καθαρολόγων και βλάσφημων υπερβατών της ερμηνευτικής πρακτικής, «μοναχικών λύκων» της ενόργανης αυτοτέλειας και «στρατιωτών» σε πολυπληθείς συμπράξεις συμφωνικής και μελοδραματικής εναρμόνισης. Είναι μια διονυσιακή σε έκταση και έκσταση αφθονία ενός δημιουργικού δυναμικού που αναπνέει υπαρκτικά και προμαχεί δυναμικά απέναντι σε κάθε μορφής εξουσιαστικά δόγματα μονόχρωμης αλήθειας και σε ενέργειες υλικής καταστροφής και προσωπικής έκπτωσης. Σε παρόμοιο καταφατικό περιβάλλον η φαντασία επιτρέπεται -ου μην και επιβάλλεται- να οργιάζει, ως επιστέγασμα συνειδητού προπαρασκευαστικού μόχθου, αλλά και ως αναγκαίος όρος της διαλεκτικής τάσεων και απόψεων που χαρακτηρίζει τη βαθμίδα της ιστορίας του ανθρώπινου πολιτισμού που συνοψίζεται με τον όρο «δημοκρατία». Την ίδια που αντιμάχονται τελευταία φωναχτά ηγέτες, αλλά την υποσκάπτουν πιο αποτελεσματικά τα πανίσχυρα «μέσα κοινωνικής δικτύωσης». Μέσα που -ασχέτως αρχικών προθέσεων- διευκολύνουν εν τοις πράγμασι την αστόχαστη αντιπαράταξη γυμνών αριθμών από αρέσκειες και απαρέσκειες, αντί της σύνθεσης που επιτρέπει η ανταλλαγή και η αλληλοκατανόηση επιχειρημάτων. Αναπόδραστα μάλιστα, αφού οι επιλογές αντίδρασης που προσφέρει η τεχνολογία είναι στοιχειώδεις, άμεσες, χωρίς αποχρώσεις, αναγκαστικά διχαστικές ανάμεσα σε ένα «ναι» και ένα «όχι», το αντίστροφο δηλαδή αυτού που στοιχειοθετεί την κριτική ως κατ’ εξοχήν άσκηση διαλεκτικής. Η τελευταία και οι κανόνες της ωθούνται έτσι σε μαρασμό, αναιρούμενης της γνήσιας επικοινωνίας και ανταλλαγής, αναγκαίας για την ακμή κάθε συλλογικής έκφρασης.
Όλα ετούτα αναβλύζουν πιεστικά στην αρχή μιας νέας περιόδου, με το που ο κριτικός, «ένας άνθρωπος όπως όλοι», εξασφάλισε λίγο χρόνο για ν’ αναλογισθεί όσα αφορούν άμεσα τη δική του λειτουργία, όλο και λιγότερο κατανοητή σε ένα προϊόντως αυτιστικό περιβάλλον απροκάλυπτης ιδιοτέλειας. Οι μετρημένες αυτές ημέρες της ραστώνης του «τρομερού» Αυγούστου συνιστούν -διάολε- και για μάς τη μόνη, πενιχρή, αλλά γόνιμη ευκαιρία διαφυγής από το δεσμωτήριο της καθημερινότητας των γεωγραφικών και άλλων συντεταγμένων μας. Τότε αναβαπτιζόμαστε στην ενσυναίσθηση του όντως πανανθρώπινου και διαχρονικού αντικειμένου μας, τότε πιστοποιούμε εκ του σύνεγγυς την αντοχή των προτύπων μας, τότε επιπίπτουμε πεινασμένοι στην ποικιλία των γεύσεων ενός οικουμενικά διαθέσιμου -και μέσω της τεχνολογίας- εδεσματολογίου καλλιτεχνικών επιτευγμάτων. Εκείνα τα βαρύτιμα 24ωρα αξιοποιούμε για να φυλλομετρήσουμε όψιμα τα ενημερωτικά έντυπα που δεκαετίες τώρα τακτικά αποθησαυρίζουμε για την προετοιμασία μας, και μάλιστα με την παράπλευρη ευλογία, λόγω της καθυστέρησης, να έχουμε ήδη σχηματίσει εντύπωση για πολλά από τα σχολιαζόμενα, μέσω των δορυφόρων ραδιοφώνου και τηλεόρασης που μπορούν να καθιστούν τη Γη παραπλανητικά ενιαία, εικονικό «Ελντοράντο» καθολικής προσβασιμότητας στην απόλαυση των παραστατικών εμπειριών.
Σε αυτές τις φειδωλά μετρημένες ώρες των «διακοπών», λοιπόν, συνοψίζεται ο ελάχιστος αναγκαίος «χώρος», όπως θα τον νοούσε ο Αρχιμήδης, για τον έλεγχο των μεγάλων «γιατί» της προσωπικής μας κοσμοθεωρητικής θέασης της Τέχνης. Πρόκειται για τον δικό μας μηχανισμό διήθησης της άποψης και διαχωρισμού της από το ίζημα της εμμονής. Στη διαδικασία αυτή, όπως τη βιώνουμε εμείς και επιθυμούμε να τη μοιραστούμε με όσους σας μάς επιφυλάσσετε την τιμή της προσοχής σας, εντάσσουμε και έναν εσωτερικό διάλογο, τον οποίο ενεργοποιούν ερεθίσματα από καταξιωμένους των τεχνών είτε μέσω των επιδόσεών τους είτε με τη στάση τους, ρητή ή υπαινικτική, απέναντι σε διαρκή ζητούμενα της ερμηνευτικής τους καθημερινότητας.
Υπάρχει όμως και κάτι ακόμη! Μόνο σε παρόμοιες ώρες, διακοπής και απόστασης, θα ήταν δυνατόν, όπως όντως μάς συνέβη, έχοντας απαντήσει τυχαία αγαπημένους φίλους μπροστά από το κτήριο ενός Φεστιβάλ, να γευματίσουμε μαζί τους κατ’ εξαίρεσιν «ου τοπικά», αλλά ως γνήσιοι συνδαιτυμόνες του Πλάτωνος. Και να παρασυρθούμε, μακρινοί, σε αναλύσεις, ψυχολογικές και «μυθολογικές», χωρίς πυξίδα επιβεβαίωσης για φιλοσοφικά και πραγματολογικά essentialia του αντικειμένου μας, παρά μόνον υπό την επιρροή της ηδονικής αυταπάτης μιας ακώλυτης ελευθερίας. Ή έστω με την ευήθη, αλλά πάντως αγνή φιλοδοξία να ερμηνεύσουμε -γι’ αυτό- λίγο πιο διεισδυτικά το γιατί ο Πλάθιντο Ντομίνγκο παραμένει ενεργός στα μέσα της 8ης δεκαετίας μιας καλλιτεχνικά ζάπλουτης ζωής ή η Άννα Νετρέμπκο απαρνήθηκε τον «Λόενγκριν» και αψήφησε το Μπαϋρώιτ τόσο άμεσα μετά την τεράστια επιτυχία της σ’ αυτόν! Καλό μας χειμώνα...
Οι μετρημένες αυτές ημέρες της ραστώνης του «τρομερού» Αυγούστου συνιστούν -διάολε- και για μάς τη μόνη, πενιχρή, αλλά γόνιμη ευκαιρία διαφυγής από το δεσμωτήριο της καθημερινότητας των γεωγραφικών και άλλων συντεταγμένων μας
