Live τώρα    
25°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
22.8°C26.3°C
3 BF 32%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.6°C26.2°C
3 BF 34%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
19.0°C24.8°C
2 BF 50%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.8°C
2 BF 65%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.9°C24.5°C
2 BF 33%
"Μυθιστόρημα" και μουσική από την ΚΟΑ
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

"Μυθιστόρημα" και μουσική από την ΚΟΑ

Ανατρέχοντας στην ηλεκτρονική ενημέρωση της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών πριν από τις τακτικές συναυλίες της της Παρασκευής, δεν μας διέφυγε ο παράτιτλος της εκδήλωσης της 18ης Φεβρουαρίου 2017. «Μουσική με ταμπεραμέντο», προφανώς ως επεξηγηματική διεύρυνση του κεντρικού τίτλου «Μυθιστόρημα». Αναφορά που υποδηλώνει πρόγραμμα οριοθετημένο από έργα λογοτεχνικής προέλευσης, εν προκειμένω ελληνικής και ρωσικής. Ενώ όμως η «ιδιοσυγκρασία», ελληνική απόδοση της λέξης temperament, περιγράφει -στην κοινή αντίληψη- ένα εύρος ψυχικών καταστάσεων, ώστε να συνοψίζει περιεκτικά π.χ. τις «4 ιδιοσυγκρασίες» της 2ης συμφωνίας του Καρλ Νίλζεν, η λεκτική ελληνοποίηση «ταμπεραμέντο» περιορίζεται σημασιολογικά σε συγκεκριμένη κατάσταση διέγερσης του θυμικού, έντονη και παθιασμένη. Σε ποιότητες δηλαδή υψηλής δραματοποίησης που τόσο καταλυτικά μας είχαν λείψει από τις δύο παρουσιάσεις της όπερας «Η Φόνισσα» (2014) τού διακεκριμένου συνθέτη και εν τω μεταξύ νέου καλλιτεχνικού διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργου Κουμεντάκη (*1959).

Εν όψει των ανωτέρω, λοιπόν, υποδεχθήκαμε με ικανοποίηση, ως πρώτο έργο της βραδιάς, την παγκόσμια πρεμιέρα της συμφωνικής σουίτας από την Όπερα, που ο Έλληνας μουσουργός φέρεται ότι διαμόρφωσε έπειτα από προτροπή του ομολόγου του της ΚΟΑ Στέφανου Τσιαλή, έστω κι αν το γεγονός καθεαυτό δεν αποτελεί «μία μεγάλη έκπληξη για το φιλόμουσο κοινό», αλλά μια μάλλον αναμενόμενη εξέλιξη. Σκοπός του εγχειρήματος, σύμφωνα με το πρόγραμμα της συναυλίας, είναι «μια 'περίληψη' του βασικού θεματικού υλικού της όπερας, όπου τα μουσικά όργανα αντικαθιστούν τα φωνητικά μέρη, φέροντας τα χαρακτηριστικά της προσωπικής μουσικής γλώσσας του συνθέτη, που διατηρεί μια λεπτή γραμμή ισορροπίας μεταξύ δύο μεγάλων παραδόσεων: της ευρωπαϊκής παράδοσης και της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής». Και όντως, χωρίς τον πήχη από τις θηριώδεις δραματουργικές απαιτήσεις που εγείρει ο ένας και μόνος Παπαδιαμάντης και το τόσο ιδιαίτερο κείμενο του «κοινωνικού μυθιστορήματός» του, μια σουίτα μπορεί να αναδείξει ποιότητες, μουσικές και ατμοσφαιρικές, οι οποίες να δικαιώνουν τον nucleus της έμπνευσης, χωρίς να τον υπερφορτώνουν με βάρη που, εκ του σκηνικού αποτελέσματος, προέκυψε ότι δεν μπόρεσε να σηκώσει.

Η σουίτα, από την άλλη πλευρά, λειτουργώντας ως συμφωνικό ποίημα, είναι -δυνάμει- μια άλλη υπόθεση, όπου τα σημαινόμενα επιτείνονται από την ποιότητα της ενορχήστρωσης, από την περισσότερο ελεύθερη ανάκληση της πλοκής και την τυχαία ανασύνθεση των επεισοδίων της, από τη σαφέστερη ανάδειξη ιδεών και της ανάπτυξής τους. Ιδεών ενδεχομένως πιο βιώσιμων στον κόσμο της «απόλυτης» μουσικής, μέσα και από τον εξαγνισμό μιας καθαρτήριας brevitas. Σε παρόμοιο πλαίσιο, λοιπόν, και, επιπροσθέτως, με πλοηγό από το πόντιουμ έναν μετρ της λυρικής αφήγησης, όπως ο αρχιμουσικός Λουκάς Καρυτινός, οι πιθανότητες ευστοχίας ενός τέτοιου εγχειρήματος πολλαπλασιάζονται. Όπως και εγένετο εν προκειμένω, αφού η μουσική ακολουθία παρουσίασε σαφώς πιο συναρπαστικές καμπές, έστω κι αν εν τέλει δεν ανέτρεψε ολοκληρωτικά την αρχική εντύπωσή μας για ερωτοτροπία της σύνθεσης με μια μορφή «new age» μουσικής, ευχάριστης μεν, αλλά εν πολλοίς ανώδυνης.

Ενδιάμεσο σταθμό, πριν από το διάλειμμα αυτής της προγραμματικά τολμηρής για τα αθηναϊκά δεδομένα συναυλίας, αποτέλεσε το τετραμερές κονσέρτο του Λετονού συνθέτη Peteris Vasks (*1946) για το αγγλικό κόρνο (πρώτη παρουσίαση: 1990), μουσικό όργανο παρεμπιπτόντως συγγενικό προς το περισσότερο οικείο στους πολλούς όμποε. Το σολιστικό μέρος αυτού του δεξιοτεχνικά και εκφραστικά απαιτητικού έργου επωμίσθηκε με ενθουσιασμό η εκ των τάξεων της Ορχήστρας Χριστίνα Παντελίδου. Με ρομαντικό απόηχο στην «Ελεγεία Ι», το κονσέρτο ανατρέχει ρητά στη δημώδη μούσα για τη β’ κίνηση που επιγράφεται «Παραδοσιακή μουσική», ενώ επιστρέφει -επιτυγχάνοντας αξιόλογη επίταση του μουσικού ειρμού- σε ακόμη μία «Ελεγεία ΙΙ» προτού εκβάλει σε λυτρωτικό δεξιοτεχνικό φινάλε. Μια σύνθεση αδρή και ευφυής, υψηλής περιεκτικότητας σε μουσική ουσία, ώστε να μην εκπλήσσει η απήχησή της στις αίθουσες και στον δίσκο. Απήχηση ευνόητη εν όψει περιρρέουσας πραγματικότητας, που καθίσταται ολοένα και πιο φτωχή στο πεδίο της «σοβαρής» μουσικής, ιδίως στο πλαίσιο της μεγάλης φόρμας.

Η συναυλία ολοκληρώθηκε με ακόμη μία προγραμματική σελίδα, τη ραψωδία «Τάρας Μπούλμπα», που ο ρωσόφιλος Τσέχος Leoš Janáček (1854-1928) ολοκλήρωσε στο κατώφλι των 61ων γενεθλίων του, ανατρέχοντας σε μια βίαιη και αιματηρή ιστορία Κοζάκων, όπως την ανέδειξε η επική πρόζα του Νικολάι Γκόγκολ. Αν και χρειάστηκε να περιμένει ώς τα 70 του, ο συνθέτης γεύτηκε την επιτυχία της, έστω και έχοντας αιδημόνως εγκαταλείψει τη σειομένη από ιαχές επιδοκιμασίας αίθουσα. Ο Καρυτινός οργάνωσε μια στιβαρή και γεμάτη χρώματα ερμηνεία, εκτελεστικά γενναιόδωρη και προσηκόντως λαμπερή, δυναμική αλλά και με μεστές λυρικές εξάρσεις, μεριμνώντας για τη δομή, χωρίς να περιφρονεί την εφήμερη γοητεία της λεπτομέρειας. Μία από τις συνολικά πλέον «θρεπτικές» εκδηλώσεις της καλλιτεχνικής περιόδου!

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL