Live τώρα    
21°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
18.2°C21.8°C
2 BF 49%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
19 °C
17.0°C20.3°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
16.0°C16.6°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
17.1°C19.1°C
5 BF 37%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C17.1°C
2 BF 56%
Σμέτανα: Η «πατρίδα μου» για πρώτη φορά (;) από την ΚΟΑ
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Σμέτανα: Η «πατρίδα μου» για πρώτη φορά (;) από την ΚΟΑ

Ο αρχιμουσικός Τσαρλς Ολιβιερι - Μονρόε

Με τον πατριωτισμό να επιβεβαιώνει αδιατάρακτη εμβέλεια σε λαούς του «παλαιού» και «νέου κόσμου», και με τη συνοδευτική νεύρωση ενός ακατέργαστου εθνολαϊκισμού να τον επαναφέρει υπό απειλητική μορφή για τη διεθνή και περιφερειακή τάξη, η εκτέλεση ενός προγραμματικά «πατριωτικού» συμφωνικού κύκλου στην Αθήνα μοιάζει πολλαπλώς επίκαιρη.

Πρώτον διότι υπενθυμίζει αυτή την καλλιτεχνική προαίρεση του ρομαντισμού μέσω ενός πραγματικού αριστουργήματος, του πλέον δημοφιλούς και εκτεταμένου κύκλου συμφωνικών ποιημάτων στην ιστορία της ευρωπαϊκής μουσικής, των 6 δηλαδή υπό τον συλλογικό τίτλο «Η Πατρίδα μου» (Má vlast) του αυστροουγγρικής υπηκοότητας Τσέχου Φρειδερίκου Σμέτανα (Bedřich Smetana, 1824 - 1884). Δεύτερον επειδή η σχετικά μικρή χρονική απόσταση που χωρίζει τη δημιουργία του έργου αυτού (1874 - 1879) από την παρούσα κρίση του οικοδομήματος της ενωμένης Ευρώπης επαναφέρει το δομικό έλλειμμα διαμόρφωσης ευρωπαϊκής ταυτότητας από τους αρμοδίους της, με συνέπεια κλυδωνισμούς και από τις συγκεκριμένες γεωγραφικές συντεταγμένες. Τρίτον επειδή η αθηναϊκή συναυλία αφ’ ενός συμπίπτει χρονικά με μιαν ορισμένη αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για την εργογραφία της λόγιας ελληνικής μουσικής και αφ’ ετέρου διότι αυτή η κορωνίδα οραματισμού τσεχικής εθνικής ταυτότητας και παλιγγενεσίας ερμηνεύθηκε, το βράδυ της 27ης Ιανουαρίου 2017 στην αίθουσα «Χρήστος Δ. Λαμπράκης» (Φίλων της Μουσικής) του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, ίσως για πρώτη φορά -ως όλον- στην ιστορία της, από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Σπεύδουμε να σημειώσουμε ότι ο τελευταίος ισχυρισμός μας, παράδοξος εν όψει της οικουμενικής δημοφιλίας του Κύκλου, δεν επιβεβαιώνεται από το προγραμματικό δελτάριο της συναυλίας, αλλά τον αλιεύσαμε σε προσωπική ιστοσελίδα του προσκεκλημένου αρχιμουσικού της Ορχήστρας.

Η σύνθεση αποτέλεσε για τον Σμέτανα έσχατο καταφύγιο δημιουργίας μετά την ορμητική επέλαση τής -εν τέλει ολοκληρωτικής- κωφότητας και την αναγκαστική παραίτησή του από τη θέση του ως αρχιμουσικός στο Εθνικό Θέατρο της Πράγας, το δραματολόγιο του οποίου είχε εμπλουτίσει με σειρά μελοδραμάτων, συμπεριλαμβανομένης της επίσης πατριωτικής «Λίμπουσε», που μάλιστα ανακαλείται θεματικά στον Κύκλο. Έναν κύκλο όπου η πατρίδα του μουσουργού σκιαγραφείται με χαλαρούς προγραμματικούς όρους, αλλά με σπάνια μουσική και θεματική ενότητα. Αρχαίοι μύθοι, φυσικό τοπίο και ηρωικά κατορθώματα των συμπατριωτών του συνδυάζονται αδιατάρακτα ανά ζεύγος του εξαμερούς opus (αρ. κατ. JB 1:112).

Τα συστατικά στοιχεία του συνεκτικού συμφωνικού έργου βρήκαν τη θέση τους στη συναυλία με φυσικότητα και μεγαλείο από τον ήδη επανειλημμένως μετακληθέντα αρχιμουσικό Charles Olivieri - Munroe, που ηγήθηκε με ασφάλεια της Κρατικής, επιβεβαιώνοντας μακρά εξοικείωση με το τσεχικό ιδίωμα, αλλά και ικανότητα μετάδοσης των μυστικών του στους εμφανώς ενθουσιασμένους από τη συνεργασία Έλληνες μουσικούς. Με δεδομένη την ελλειπτικότητα που παρουσιάζουν διεθνώς τα καλλιτεχνικά βιογραφικά των συνοδευτικών προγραμμάτων, βρεθήκαμε προ ερωτημάτων για έναν μουσικό γεννημένο στη Μάλτα, μεγαλωμένο και σπουδασμένο στο Τορόντο του Καναδά, μετεκπαιδευμένο στο Μπρνο της Τσεχίας και έκτοτε δραστήριο κυρίως στις χώρες που σήμερα απαρτίζουν τη λεγόμενη «Ομάδα του Vyšehrad» (παρεμπιπτόντως το ίδιο εμβληματικό βασιλικό φρούριο στην Πράγα, που ανακαλεί ο τίτλος του ομώνυμου 1ου συμφωνικού ποιήματος). Ενδεικτικά, διερωτηθήκαμε αν υπήρξε επιρροή στο μαέστρο μας από την ακροτελεύτια θητεία του Τσέχου αρχιμουσικού Κάρελ Άντσερλ στην καναδική μητρόπολη (1968 - 1973), με δεδομένο μάλιστα ότι ο εγκατεστημένος ήδη από ετών μονίμως στην Πράγα Μάνρω έχει συμβάλει και στην αναβίωση συνθέσεων του τελευταίου. Απαιτήθηκε, λοιπόν, η αναδρομή στην προσωπική του ιστοσελίδα, προκειμένου να ανακαλύψουμε αίφνης ότι ο νικητής του Διαγωνισμού της «Άνοιξης της Πράγας», ο από του 2011 πρώτος μαέστρος της Συμφωνικής της Νότιας Βεστφαλίας και από του 2015 αρχιμουσικός της Φιλαρμονικής της Κρακοβίας, ο διατελέσας επικεφαλής της Ορχήστρας της Ραδιοφωνίας της Σλοβακίας και προϊστάμενος, ήδη επί 15ετία, της Φιλαρμονικής της Βόρειας Τσεχίας, είχε το προνόμιο της μαθητείας πλάι σ’ έναν Ίλυα Μούζιν και σ’ ένα Γιούρι Τεμιρκάνωφ στο πλαίσιο της φημισμένης Ιταλικής Accademia Chigiana!

Θεωρούμε, λοιπόν, ελάχιστα συμπτωματικό το ερμηνευτικό καταστάλαγμα που καταγράψαμε παρακολουθώντας τη συναυλία. Σε αντίληψη αντιστικτική προς την συναρπαστικά πύρινη εκείνη του νεαρού Ράφαελ Κούμπελικ (Συμφωνική του Σικάγου, Mercury 1952, 434379), ο ξένος μας κινήθηκε πλησιέστερα προς τον ατμοσφαιρικό ιδεαλισμό ενός Βάτσλαβ Τάλιχ (Τσεχική Φιλαρμονική, Supraphon βινύλια του 1954, ήδη όμως και cd 11 1896-2 001) και την υποβλητική οργανωτική σοφία ενός Βόλφγκανγκ Σαβάλις (Συμφωνική της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας εις μνήμην του Κούμπελικ, ανέκδοτη ηχογράφηση αρχείου της 15.09.1999), εγγραφές που επιλέξαμε να συντροφέψουν το δικό μας νοερό ταξίδι σύνταξης του κειμένου αυτού. Ομόψυχα, με στωική κυοφορία των αφηγηματικών κορυφώσεων, αλλά και αποθέματα ισχύος για το θριαμβευτικό φινάλε του «Μπλάνικ», ο φιλοξενούμενος και η ΚΟΑ δικαίωσαν ένα απαιτητικό συμφωνικό έπος στην -αν όχι πρώτη πάντως σπανιότατη- αθηναϊκή του παρουσίαση και αναδείχθηκαν σε άξιους ξεναγούς για μιαν από τις μαγευτικότερες χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου, την πλούσια ιστορία της και την εθνική ταυτότητά της.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL