Η επιβίωση, στις μέρες μας και ανέκαθεν, αποτελεί στοίχημα για τα πρόσωπα και λυδία λίθο για την αξία των δημιουργημάτων τους. Όταν μάλιστα, όπως στην περίπτωση του «Βαφτιστικού», το έργο αποτελεί το μοναδικό ακατάβλητο όχημα της επιβίωσης ενός ολόκληρου είδους, δηλαδή της ελληνικής οπερέτας, το οποίο επιπλέον ονειδίζεται ως δήθεν άνευ αξίας, αλλά στην πραγματικότητα βάλλεται ως αντιπροσωπευτικό δυτικού πολιτισμικού προσανατολισμού και αστικής ταξικής αυτογνωσίας, τότε το επίτευγμα εκφεύγει της απλής καλλιτεχνικής αποτίμησης.
Όσοι ζήσαμε την ενήλικη ζωή στην περίοδο της λεγόμενης Μεταπολίτευσης δεν χρειαζόμαστε αναδρομή σε ιστορικές πηγές, προκειμένου να αναμνησθούμε την καθημερινή εκπομπή τουλάχιστον αποσπασμάτων ελληνικής οπερέτας από το δημόσιο ραδιόφωνο, όπως και τη σταδιακή εξαφάνισή τους από το πρόγραμμα, μαζί φοβούμεθα και με πάμπολλες ταινίες που αποτύπωναν ένα μεγάλο απόθεμα «μελοδραματίων» και που τάχατες απλοϊκά και πάντως άσπλαχνα είτε αφέθηκαν στην αναλογική γήρανση της εγκατάλειψης είτε σβήστηκαν, ώστε οι φορείς του ήχου των να φιλοξενήσουν ειδησεογραφικά και άλλα εφήμερα. Η οπερέτα όμως, σε πείσμα των ανίδεων, αλλά και των «σοβαρών» της μουσικής που την αποτάσσονταν περιφρονητικά ως απλοϊκή και / ή ξενόφερτη, κατόρθωνε να επιβιώνει μέσα από αυτό -το ένα μεταξύ δεκάδων- έργο του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, του οποίου η σποραδική αναβίωση έμοιαζε να αποτελεί διαχρονικά απαράκαμπτη επιλογή για την Εθνική Λυρική Σκηνή, χάρη σε μια υπόγεια, διηνεκή και -ω του θαύματος- επαρκώς στεντόρεια, λαϊκή απαίτηση.
Ο «Βαφτιστικός» υπήρξε λοιπόν ανέκαθεν «must», όπως θα λέγαμε σε καταληπτά την σήμερον ελληνικά, πάντα επιθυμητός και, επιπροσθέτως, πολύτιμος ως υπόδειξη ότι οι «αστικές» αξίες, και σε αυτό τον αδιάκοπα χειμαζόμενο τόπο όπως και σε κάθε άλλο πολιτισμένο, δεν αντιστρατεύονται αναγκαίως τη λαϊκότητα, ιδίως όταν η ποιότητά τους είναι προσβάσιμη και χωρίς εκπτώσεις. Ο «Βαφτιστικός», επίκαιρος στο ιστορικό déjà vu που βιώνει η βαλκανική πατρίδα μας έναν αιώνα μετά την πρεμιέρα του (1918), αξιοποιηθείς για την υπό ελεύθερο ουρανό και κυριολεκτικώς υπαίθρια επανεκκίνηση της ΕΛΣ στα 1946, μεταφέρθηκε στον πρώτο μεταπολεμικό κινηματογράφο (1952), με κύριο ερωτικό ζευγάρι την αλησμόνητη Ανθή Ζαχαράτου, πραγματική grande dame της ελαφράς κλασικής επικράτειας, και έναν νεαρότατο Αλέκο Αλεξανδράκη, τον οποίο, για τις υψηλές φωνητικές απαιτήσεις στο αδόμενο μέρος του άστατου Χαρμίδη, «ντουμπλάριζε» ο αναντικατάστατος τενόρος Πέτρος Επιτροπάκης.
Το γεγονός, πάντως, ότι μόνο από το προγραμματικό τoμίδιο της ΕΛΣ για τον «Βαφτιστικό» απουσιάζει κεφάλαιο δισκογραφίας είναι δηλωτικό της πραγματικότητας που περιγράψαμε παραπάνω. Για μια εκτενή μουσική σύνοψη της οπερέτας απαιτείται αναδρομή στο βινύλιο (ΕΜΙΑΛ 14C 048-70036), ενώ μέρη του soundtrack της προμνησθείσης ταινίας της Μαρίας Πλυτά καταλαμβάνουν την 1η από 4 επιφάνειες αφιερωμένες στον Σακελλαρίδη (MBI 10510/11). Πρότυπη ωριαία σύνοψη του έργου διασώζουμε εν μέρει σε πρόχειρη ηχογράφηση κασέτας, με έναν υπερήλικα, αλλά παθιασμένο Επιτροπάκη, τη Λέλα Ζωγράφου και -σε εμφάνιση έκπληξη- τον Νίκο Ζαχαρίου. Την αναγγέλλει επίσημα η θρυλική εκφωνήτρια του τότε ΕΙΡ Ιφιγένεια Ξένου και διευθύνει με απαράμιλλο ύφος ο πολύπλευρος Τότης Καραλίβανος, αλλά επισήμως αγνοείται πλέον...
Σε τόσο ζοφερό πλαίσιο για όσους αγαπούμε αυτό το πολύτιμο κεφάλαιο της πολιτισμικής μας κληροδοσίας, η παράσταση της 6ης Νοεμβρίου 2016 που παρακολουθήσαμε, ίσως για τελευταία φορά, στα «Ολύμπια» της οδού Ακαδημίας, μας ικανοποίησε πέρα από οποιαδήποτε προσδοκία. Η σκηνοθεσία του Σίμου Κακάλα σεβάστηκε επιτέλους συμβάσεις και απαιτήσεις, ελαχιστοποιώντας τους ομιλούμενους διαλόγους, ελέγχοντας τον ευτελισμό υπαινιγμών και επισημάνσεων (όπως η εύστοχη ενδυματολογική σύμμειξη εθνικής και αστικής ενδυμασίας και υπόδησης), επιτρέποντας στον θεατή, χωρίς σκηνοθετικούς ακκισμούς, την επικέντρωση του ενδιαφέροντος στη μουσική και στον αναστοχασμό για συγγένειες και παραλληλίες δομής και πλοκής. Έτσι συνηγορούμε στη θέση του μουσικολόγου Αθ. Τρικούπη για επιρροή όχι μόνο των κατά Γ. Λεωτσάκο «γαλλικών προτύπων», αλλά και της βιεννέζικης οπερέτας (μόνο εμείς άραγε διαπιστώνουμε δραματουργικές ομοιότητες με την «Εύθυμη Χήρα»;).
Αλλά και η διανομή των ρόλων ήταν, επιτέλους, έπειτα από πολλά χρόνια, αντάξια των χαρακτήρων, με εξέχοντες τη φωνητικά εύρωστη και σκηνικά ζωηρή Βιβίκα της Τζίνας Πούλου και τον αντιστοίχως φωνογενή, αρρενωπό και αιματώδη Χαρμίδη του Δημήτρη Πακσόγλου. Από έναν καλά διδαγμένο θίασο συντελεστών, που κινήθηκαν χωρίς υπερβολές μέσα στους ρόλους τους, εξαίρουμε τον εν μέτρω απολαυστικό συνταγματάρχη του Γιάννη Γιαννίση, ενώ ευπρόσδεκτη υπήρξε και η αξιοποίηση κάθε χορευτικής ευκαιρίας από την Ιρίνα Ακριώτη - Κολιουμπάκινα. Έχοντας ως εφαλτήριο ένα ενημερωμένο μουσικό κείμενο (Γιώργος Πέτρου), ο Ανδρέας Πυλαρινός διηύθυνε με άνετη αίσθηση της σκηνής και κομψή διαχείριση των λικνιστικών ρυθμών της μουσικής. Μια εμπορική κυκλοφορία του έργου σε DVD με αυτή τη στελέχωση αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα και ευκαιρία για την ΕΛΣ!
