Πενήντα χρόνια μετά την πρώτη τους παρουσίαση στο θέατρο του Λυκαβηττού, τα "Γράμματα από τη Γερμανία" του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Φώντα Λάδη, τραγούδια γνωστά που ξάφνιασαν στην εποχή τους με την απλότητα, την αμεσότητα και το έντονο θεατρικό και σατιρικό ύφος, πυροδοτώντας ταυτόχρονα έντονες αντιδράσεις από το δεξιό και ακροδεξιό στρατόπεδο της εποχής, παρουσιάζονται ξανά τη Δευτέρα 11 Ιουλίου στο Θέατρο Αττικού Άλσους (9 μ.μ.). Στη συναυλία ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου και η Αφροδίτη Μάνου ερμηνεύουν τα "Γράμματα από τη Γερμανία" και μαζί με τον Γιώργο Μεράντζα, τη Σοφία Παπάζογλου και τον Βασίλη Κορακάκη ερμηνεύουν τραγούδια για τη μετανάστευση και την προσφυγιά σε ενορχήστρωση Γιάννη Παπαζαχαριάκη. Με προβολές τραγουδιών, video του Κυριάκου Χατζημιχαηλίδη, μικρά κείμενα και ντοκουμέντα της εποχής επί σκηνής θα αναδειχθεί το κλίμα της δεκαετίας του '60 μεταφερμένο στη σημερινή ιστορική συγκυρία του προσφυγικού.
"Τα περισσότερα από τα τραγούδια του κύκλου περιγράφουν καταστάσεις που σφράγισαν την ελληνική δεκαετία του '60 και δυστυχώς τις ξανασυναντούμε και σήμερα. Από τότε περιέγραφα την αναβίωση του νεοναζισμού στη Γερμανία, τον οποίο σήμερα βρίσκουμε εγκατεστημένο στα κοινοβούλια αρκετών ευρωπαϊκών χωρών. Και ας μη ξεχνάμε ότι και σήμερα φτάνουν στην Ελλάδα 'γράμματα από τη Γερμανία'. Και τι γράμματα. Με συνταγές λιτότητας. Παράλληλα, την ώρα που τότε γράφαμε τραγούδια για τους Έλληνες εργάτες μετανάστες τώρα βλέπουμε να φεύγει ένα μεγάλο κομμάτι της νεολαίας μας" μας λέει ο Φώντας Λάδης. Πώς συνδέεται η συναυλία με το προσφυγικό ζήτημα σήμερα, τον ρωτάμε. "Επειδή οι μετανάστες σε κάθε εποχή είναι ουσιαστικά πρόσφυγες και το αντίστροφο, με τα τραγούδια που συμπληρώνουν τη συναυλία αναδεικνύουμε όχι μόνο τη σημερινή οικονομική συγκυρία αλλά και το τεράστιο θέμα του προσφυγικού στις μέρες μας" επισημαίνει.
Ο Μίκης Θεοδωράκης άρχισε να γράφει τα "Γράμματα από τη Γερμανία" στο αεροπλάνο πηγαίνοντας στο Παρίσι. Ήταν αρχές του 1966, και ταξίδευε στην πόλη του φωτός προκειμένου απερίσπαστος να γράψει τη μουσική για τη “Λυσιστράτη” που επρόκειτο να ανεβάσει το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς η Άννα Συνοδινού, κρατώντας ταυτόχρονα μαζί του το ντοσιέ με τους στίχους που του ενεχείρισε ο Φώντας Λάδης. Επιστρέφοντας από το Παρίσι, η μουσική για τα "Γράμματα από τη Γερμανία" είχε ολοκληρωθεί. Και ο Μίκης αποφάσισε να τα παρουσιάσει για πρώτη φορά στο πλαίσιο της Α' Εβδομάδας Λαϊκού Τραγουδιού, που οργάνωνε το "Καλλιτεχνικό Γραφείο Πειραιώς" από τις 29 Αυγούστου έως τις 4 Σεπτεμβρίου στο Λυκαβηττό. "Ήταν ένα όραμα του Μίκη που διακόπηκε από τη Χούντα και επαναλήφθηκε μία ακόμα φορά στη μεταπολίτευση" θυμάται ο Φώντας Λάδης, που μας βοηθά να θυμηθούμε το πολιτικό κλίμα εκείνου του καλοκαιριού.
Με κυβέρνηση αποστατών, μια ατμόσφαιρα να μυρίζει έντονα δικτατορία και τον Μίκη, να έχει προγραμματίσει 24 συναυλίες σε όλη την Ελλάδα, από τις οποίες σχεδόν οι μισές ματαιώθηκαν μετά από παρεμβάσεις του στρατού ή της αστυνομίας, και κάθε μια απ' αυτές να μετατρέπεται ουσιαστικά σε μια διαδήλωση, η καλλιτεχνική εκστρατεία του συνθέτη και επικεφαλής των Λαμπράκηδων κορυφωνόταν με την Α' Εβδομάδα Λαϊκού Τραγουδιού. Σ' αυτή ο Μίκης παρουσίαζε κάθε βράδυ στον Λυκαβηττό ένα δικό του έργο και έναν νέο συνθέτη. Ο Ξαρχάκος, ο Λοΐζος, ο Μαρκόπουλος, ο Σαββόπουλος μοιράστηκαν μαζί του τη σκηνή. Στο πρόγραμμα της Πέμπτης και της Παρασκευής είχαν πάρει τη θέση τους τα "Γράμματα από τη Γερμανία". Κατάμεστο το θέατρο, κυρίως από νέους, αποθέωσε τα καινούργια τραγούδια, που ξάφνιασαν με την αθυροστομία, τη σάτιρα, την αλήθεια τους. Τραγούδια καταγγελτικά, που αναφέρονται στη μάστιγα της μετανάστευσης που κυριαρχούσε στην κοινωνική ζωή της χώρας στη δεκαετία του '60, συνέβαλαν από την πλευρά τους στη δημιουργία μιας ιδιαίτερης σχολής πολιτικού τραγουδιού. "Τα 'Γράμματα από τη Γερμανία' επηρέασαν, πιστεύω, και θεματικά και σαν ύφος στίχων και μουσικής μια σειρά από τραγούδια γνωστών δημιουργών που ακολούθησαν" λέει ο Φώντας Λάδης.
Ταυτοχρόνως όμως αυτά τα τραγούδια σημάδεψαν, με τις συζητήσεις που ξεσήκωσαν, την πολιτική μνήμη μιας ολόκληρης γενιάς, ενώ με τις άμεσες αναφορές τους σε πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις προκάλεσαν οξείες αντιδράσεις ιδιαίτερα από τον ακροδεξιό Τύπο. Οι στίχοι, επηρεασμένοι από το έργο "Ένας Όμηρος" του Μπρένταν Μπίαμ, εκτός από τη μετανάστευση μιλούσαν προφητικά για τον "ψεύτη Μάη" "να λέει, πως στην Ελλάδα μας σκοτώθηκε ο Απρίλης", μιλούσαν όμως ευθέως και για τον Μήτσο τον παρακρατικό, αλλά και για το ελληνικό καφενείο της εποχής, στο οποίο "πέντε - πέντε στα τραπέζια / και διαβάζουμε 'Αυγή', / 'Βήμα', 'Νέα', 'Αλλαγή'./ Όποιος θέλει 'Ακρόπολη' / κι είναι κάτι λίγοι, / τζάμπα τις μοιράζουνε". Αυτό το τελευταίο καθόλου δεν άρεσε στην εφημερίδα "Ακρόπολη" που τις επόμενες ημέρες μαζί με άλλες ακροδεξιές εφημερίδες κυκλοφορούσε με πυχηαίους τίτλους: "Εβδομάς χυδαίας μουσικής του αρχηγού των Λαμπράκηδων", "Αποδοκιμάζεται η χυδαία μουσική εβδομάδα του Μίκη", "Υπάρχει θέμα διώξεως του Μίκη Θεοδωράκη". Από τη μεριά της η "Δημοκρατική Αλλαγή" κατέγραφε: "Ο Κ. Βάρναλης και τα 'Γράμματα από τη Γερμανία' καταχειροκροτήθηκαν χθες στο θέατρο του Λυκαβηττού".
Μετά από όλες αυτές τις αντιδράσεις απαγορεύτηκε από τη λογοκρισία η κυκλοφορία των τραγουδιών σε δίσκο. Ο βασικός ερμηνευτής τους όμως, ο Γιώργος Ζωγράφος, τα έκανε γνωστά στο κοινό, αφού κάθε βράδυ τα τραγουδούσε στη Μπουατ "Εσπερίδες". Τελικά κυκλοφόρησαν δέκα χρόνια αργότερα, το 1976, σε δύο εκδοχές. Σε διάστημα δύο ημερών κυκλοφόρησαν δύο δίσκοι, ο ένας από τη "Μίνως", με ερμηνευτές τον Γιώργο Ζωγράφο, την Άννα Βίσση και τον Γιάννη Θωμόπουλο σε ενορχήστρωση Γιάννη Διδίλη, και ο άλλος από τη "Λύρα", με την Αφροδίτη Μάνου, τον Αντώνη Καλογιάννη και τον Γιάννη Συρρή σε ενορχήστρωση Θάνου Μικρούτσικου.
Για τρίτη φορά στην ιστορία τους, τα "Γράμματα από τη Γερμανία" παρουσιάζονται ζωντανά στο κοινό, σε μια συναυλία που επιχειρεί να στήσει μια γέφυρα μνήμης ανάμεσα στην εποχή που δημιουργήθηκαν αυτά τα τραγούδια και τη σημερινή.
