Της Ευγενίας Λουπάκη
"Οταν τραγουδάει, τη βλέπω: Είναι πολλαπλή. Φέρνει στ' αυτιά μας μια ευκαιρία να ξεφύγουμε απ' τη δειλία που μας κρατάει καθηλωμένους. Η Κατρίν θέτει σε διαρκή αμφισβήτηση μια ζωή μπλεγμένη ανάμεσα στα καθήκοντα, στον έρωτα και στον θυμό (...). Δεν είναι εύκολη γιατί στέκεται όρθια σε μια "δουλειά" όπου είναι καλό να σκύβεις και να σέρνεσαι... μια δουλειά όπου ακόμα και η φρίκη γίνεται θέαμα. Η φωνή της ανεβαίνει από πολύ βαθιά, από μια κόλαση με μαυροντυμένους αγγέλους, και κάτω απ' τα φτερά τους αυτή θαυματουργεί με ήρεμη προσήλωση. (...). Ξεπερνώντας τις δυσκολίες της ζωής της, ορθώνεται σαν άγριο θηρίο, γεμάτο ευαισθησία για τη ζωή στο εδώ και τώρα, φορτωμένη απ' τη μοίρα το χρέος να σταθεί μόνη της, σαν φρούτο πάντα ώριμο αλλά πολύ ψηλά για να το φτάσεις. Χαίρε, Κατρίν!".
Έτσι χαιρετίζει και περιγράφει την Κατρίν Ριμπέιρο ο μέγας Λεό Φερέ. Είναι ένα απ' τα κείμενα που βρίσκονται στο μπλογκ της και με τον Αλεχάντρο στην άλλη άκρη του τηλεφώνου προσπαθούμε ν αποδώσουμε όσο γίνεται πιστότερα. Ο Αλέ, βλέπετε, είναι Χιλιανός και ζούσε στη Γαλλία ως πολιτικός εξόριστος, τότε που η Ριμπέιρο τραγουδούσε Πάμπλο Νερούδα μαζί με τους Quilapaýn, τότε (1972) που ερμήνευε επικά, απαγγέλοντας σχεδόν, με τη συγκλονιστική φωνή της το δεκαπεντάλεπτο αριστούργημα Paix (Ειρήνη), στο οποίο έχει γράψει η ίδια τους στίχους.
Και μόλις είδε την ανάρτησή μου στο κατηραμένο (ευλογημένο ενίοτε) εργαλείο που λέγεται φέισμπουκ, αμέσως γύρισε στα χρόνια εκείνα, μου λέει. Όπως κι ο Νίκος απ' το Παρίσι, που μου έστειλε μια μοναδική α καπέλα ερμηνεία της στο θρυλικό "Le chant du partizans", συμπληρώνοντας ότι κάθε συναυλία της είναι εμπειρία ζωής. Κι εγώ, που δεν την ήξερα καν και την έμαθα από μια ανάρτηση άλλου φίλου, του Γιάννη, έμεινα εκστατική κι άρχισα να ψάχνω, να διαβάζω και ν' ακούω ώρες ατέλειωτες αυτή τη γυναίκα - φαινόμενο, που είναι σχεδόν άγνωστη όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και στη δική της.
Το πρόσωπό της μου θυμίζει την Άννα Μανιάνι και τη Ζιλιέτ Γκρεκό ταυτόχρονα. Το πάθος της έχει το σκοτάδι των φάδος. Η Κατρίν Ριμπέιρο γεννήθηκε στη Λυών το 1941 από γονείς Πορτογάλους μετανάστες. Πέρασε πολύ δύσκολα και ταραγμένα παιδικά χρόνια, που τα περιγράφει στο βιβλίο της L' enfance. Η εργάτρια μητέρα της την κλείδωνε σ' ένα σκοτεινό κελλάρι για τον φόβο των βομβαρδισμών, αλλ' αυτή η προστασία μετατρέπεται σε τραύμα για ένα παιδί, που αδυνατεί να συλλάβει τις προτεραιότητες της επιβίωσης. Ο μικρός αδελφός της πέθανε λίγων μόλις μηνών, προσθέτοντας κι άλλη δραματική πτυχή στη φτώχεια και στον πόλεμο. Διάβασα ότι μπαινόβγαινε στα ψυχιατρεία και το θεωρώ απολύτως πιθανό.
Άρχισε την καλλιτεχνική της διαδρομή ως ηθοποιός και το σημαντικότερο που έκανε ήταν η Κλεοπάτρα στους Καραμπινιέρους του Ζαν Λικ Γκοντάρ, το 1963.
Αλλά η ουσιαστική αφετηρία στην τέχνη της ήταν η γνωριμία της με τον Πατρίς Μουλέ, το 1969, με τον οποίο δημιούργησαν το γκρουπ "2 Bis", που σύντομα μετεξελίχθηκε στο σχήμα Alpes, που παρήγαγε οχτώ άλμπουμ, σπουδαίας experimental - progressive rock μουσικής.
Δυναμικά στο πλευρό των εξόριστων και των κατατρεγμένων, η Κατρίν Ριμπέιρο αντιμετώπισε ωμή λογοκρισία από τα μέσα ενημέρωσης της φιλελεύθερης Γαλλίας. Απλώς την εξαφάνιζαν. Παραήταν δυνατή για να την αντέξουν και να την εντάξουν.
Ωστόσο μέχρι σήμερα οι ερμηνείες της είναι αξεπέραστες (τραγούδησε Πιάφ, Πρεβέρ, Λεό Φερέ, Ζαν Φερά με τρόπο που αμφισβητούσε την αυθεντικότητα της πρώτης εκτέλεσης - ακούστε την). Μέχρι σήμερα, που ζει αποτραβηγμένη γράφοντας την αυτοβιογραφία της, έχει την ικανότητα να μας αγγίζει, όπως βλέπετε.
Αυτό το μικρό σημείωμα, δεν έχει φιλοδοξίες κριτικής ούτε πληροφοριακό χαρακτήρα. Γράφεται μόνο επειδή μου το ζήτησε η Πόλυ, αμέσως μετά την εκπομπή που αφιέρωσα στην Κατρίν Ριμπέιρο. Διάβασα κάτι στον "Γκάρντιαν", γραμμένο μόλις τρεις μήνες πριν, από την πολιτιστική συντάκτρια Hermione Hoby, κάτι πολύ κοντά σ' αυτό που ένιωσα κι εγώ όταν "ανακάλυψα" τη Ριμπέιρο. "Νιώθεις ταυτόχρονα τη διάθεση να την κρατήσεις μόνο για σένα και να μιλήσεις γι' αυτήν στους πάντες".
Προς όλους, λοιπόν, όπως ακριβώς μας απευθύνεται η Κατρίν, στη συλλογή Poèmes en la 440 παραφράζοντας τον Μποντλέρ: "lis pour apprendre à aimer". Διάβαζε, για να μάθεις ν' αγαπάς...
