Tου Κυριάκου Π. Λουκάκου
Η πρόσφατη αναβίωση της «Traviata» του Giuseppe Verdi στο Θέατρο «Ολύμπια» (παράσταση της 22ας Μαΐου 2015) αναθεώρησε την οπτική μας για το πολυπαιγμένο αυτό αριστούργημα, και μάλιστα με όρους επικαιροποίησης τους οποίους δεν συνδέουμε -κακώς, κάκιστα-, τουλάχιστον στο πρώτο επίπεδο του συνειρμού, με παραδοσιακή σκηνοθετική και σκηνογραφική αντίληψη, όπως εκείνη που εγγυάται με όρους υψηλής αισθητικής η υπογραφή του Νίκου Πετρόπουλου. Γιατί με αυτήν την «Τραβιάτα» ο Πετρόπουλος υπερέβη οριστικά τη λαμπρή διαδρομή του σκηνογράφου, μεθιστάμενος, ακόμη περισσότερο και από τη σπουδαία «Θαΐδα» που του χάρισε το Μεγάλο Βραβείο Κριτικών Μουσικής της Ενώσεως Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών, στην κατηγορία των σημαντικών σκηνοθετών του λυρικού είδους. Πρόκειται για ποιοτικό άλμα προς μια προσέγγιση ανατομική και επαναστατική συνάμα, με όχημα επιπροσθέτως εγχώρια ομάδα συντελεστών, άλμα δε που επισφραγίζει πανηγυρικά τη ριζοσπαστική ισχύ της γνώσης του αντικειμένου.
Και εξηγούμεθα: για πρώτη φορά στη δική μας παραστατική εμπειρία αποκαθάρθηκε με τόση τόλμη ο χαρακτήρας της «παραστρατημένης» Βιολέτας Βαλερύ από την επιρροή της ασθένειας και του θανάτου, δηλαδή του αναγκαίου, καθότι συμβατικού, αντίβαρου εξιλέωσης προς αποδοχή από τις τότε κοινωνικές αντιλήψεις μιας περιθωριακής ερωτικής ιστορίας. Παρακάμφθηκε έτσι μια συνταγή που επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας, μετατοπισμένη βέβαια, π.χ. στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο της ομοφυλόφιλης θεματικής, όπου συνήθης συνθήκη παραμένει η τραγική κατάληξη των πρωταγωνιστών, που καθησυχάζει για το αλώβητο της εκάστοτε και εκασταχού πλειοψηφικής «κανονικότητας».
Η «κυρία με τας καμελίας», λοιπόν, τουλάχιστον όπως την ενσάρκωσε η Μυρτώ Παπαθανασίου, παραπέμποντας οπτικά για την α' πράξη στη νεαρή Πιλάρ Λόρεγκαρ και για τις επόμενες, με τα ξέπλεκα μαλλιά, στην κατά Βισκόντι Κάλλας, είναι μια γυναίκα συνειδητοποιημένη, με εσωτερική ισχύ μέχρι κυριολεκτικά την τελευταία ρανίδα ζωής της, γεμάτη πάθος αλλά ποτέ παθητική. Με τραγούδι εξαιρετικά επιμελημένο, ακόμη και στις οριακές δοκιμασίες του «Sempre libera», και με βαθιά ιδιοποίηση του κειμένου, η εντυπωσιακής καλλονής Ελληνίδα έχτισε έναν χαρακτήρα δυναμικό και μαχητικό, από την εκρηκτική joie de vivre της πρόποσης και τον πληθωρικό λυρισμό τού «Ah, fors'è lui» μέχρι τον οργισμένο σπαραγμό τού «Amami Alfredo» και την πεισματική αγκίστρωση στη ζωή της γ' πράξης. Ακριβώς όπως ο E. M. Forster επιλέγει συνειδητά, για την έκβαση του έν τινι αυτοβιογραφικού «Maurice» (γρ. 1913-14/έκδ. 1971), το κατά τη γνώμη του ουτοπικό lieto fine μιας σχέσης νέων του ίδιου φύλου, ως σπονδή στο όραμα ενός καλύτερου κόσμου, έτσι και η Βιολέτα της Παπαθανασίου προσπερνά με μέχρι δακρύων υποκριτική σφοδρότητα τη θεατρική πεπατημένη του σκηνικού θανάτου, εν τέλει με ένα αποφασιστικό, ανεξάντλητο και γεμάτο κατάφαση ζωής επιθανάτιο «Oh, gioia», εκπέμποντας βοερή διεκδίκηση μιας εν γένει ανοιχτής και ανεκτικής κοινωνίας, βαθιά επιθυμία του Βέρντι.
Πλάι της, ως Αλφρέδος Ζερμόν, ο Αντώνης Κορωναίος υπήρξε παρουσία εξίσου σαρωτική, με γενναιόδωρο και φωνογενές μπελκάντο στην υπηρεσία χαρακτήρα παθιασμένου και πιστευτού, μια από τις μεγάλες παραστάσεις της σημαντικής αλλά ήδη από ετών κυμαινόμενης πορείας του. Από το πρώτο ερωτικό ντουέτο ώς το απελπισμένο ξέσπασμα καταφρόνιας στο πάρτι της Φλώρας απολαύσαμε μιαν ερμηνεία σε συνεχή υποκριτική και φωνητική εγρήγορση. Ο σκηνικός του πατέρας, ο από μακρού διεθνής βαρύτονος Δημήτρης Πλατανιάς, δόμησε το ρόλο του πάνω σε φωνή έξοχα ενισχυμένη στο δραματικό της υπόστρωμα και σε οικονομία υποκριτικής οικεία μεν, αλλά και καταφανώς εμπλουτισμένη στο πλαίσιο ενός ανέκαθεν συμπαθούς σε μάς μινιμαλισμού εκφραστικών μέσων. Σημειώσαμε με ενθουσιασμό τον χαρισματικό Γκαστόν τού -άγνωστού μας αλλά προικισμένου με ποιότητες αστέρα- τενόρου Αλέξανδρου Τσιλογιάννη, την εξαιρετικά τραγουδισμένη -για μια φορά- Φλώρα της επίσης νεόφυτης και υποσχόμενης Ιρένας Αθανασίου, τον επιβλητικό και εύαρθρο Μαρκήσιο του Νικολάου Καραγκιαούρη, την ιδιωματική Αννίνα της Αλεξάνδρας Ματθαιουδάκη, τους απλώς επαρκείς αλλά εξίσου εντός ρόλου Γκρανβίλ του Διονύση Τσαντίνη και Ντουφόλ του Κώστα Ντότσικα. Όλοι από κοινού αποτέλεσαν ατού της παράστασης και στις σκηνές συνόλου υπό την στωική, ευαίσθητη (α.ά. τσέλα στο un unico raggio di bene!) και συνεργατική μπαγκέτα του Ηλία Βουδούρη. Έως και τους πλέον μικρούς ρόλους (Θανάσης Ευαγγέλου, Θεόδωρος Μωραϊτης) η συμμετοχή του καθενός υπήρξε ολόψυχη και ποιοτική. Το αποσβολωμένο βλέμμα του Παύλου Μαρόπουλου (ως απλού μέλους της χορωδίας!), κατά την προσβολή τιμής της ηρωίδας, όσο και η βιαιότητα της αποδοκιμασίας του προς τον Αλφρέδο δευτερόλεπτα αργότερα, μαρτυρούσαν εξ όνυχος την ένταση ενός βιωμένου μουσικοδραματικού γεγονότος.
