Έσφαλαν όσοι πίστεψαν ότι η τελευτή, στη σεβάσμια ηλικία των 96 ετών, θα εξαφάνιζε οριστικά τον πλέον επιτυχημένο επίγονο της «Νέας» Ιταλικής Σχολής στην όπερα. Πολλοί δεν τού συγχώρησαν την άρνηση να ασπασθεί την αδιέξοδη, αλλά προσωρινά επικοινωνιακά και εκπαιδευτικά κυρίαρχη, απάρνηση της τονικότητας. Άλλοι δεν αποδέχθηκαν την αναγνώριση από το κατεστημένο της δεύτερής του πατρίδας, των Ηνωμένων Πολιτειών, άρρηκτα δεμένη όμως με τη μουσικοδραματική ευθυβολία των έργων του, χάρη και στην προσωπική αφομοίωση επιρροών, όπως αυτή του Τζάκομο Πουτσίνι.
Προσωπικότητα χαρισματική, γοητευτική και πολυσχιδής, ο Τζαν - Κάρλο Μενόττι αναμένει ακόμη την αποκατάστασή του στο πάνθεον του λυρικού θεάτρου, πλάι σε άλλους ακόμη υποτιμώμενους συμπατριώτες ομοτέχνους του, όπως ο Φερούτσο Μπουζόνι ή ο Ερμάννο Βολφ - Φερράρι. Αντίθετα, ωστόσο, με 'κείνους, οι δραματουργικές προτιμήσεις του Μενόττι ως συνθέτη όπερας συνδυάζουν με μοναδικό τρόπο την ιταλική λυρική παράδοση, από την οποία προερχόταν, με λιμπρέτα ανταποκρινόμενα στην επικαιρότητα του 20ου αιώνα, λιμπρέτα που συνήθως συνέγραφε ο ίδιος. Όπερες όπως «Ο πρόξενος», «Η Αγία της Μπλήκερ Στρητ» (που τού χάρισε το δεύτερό του Βραβείο Πούλιτζερ), «Μαρία Γκολόβιν» και «Το Μέντιουμ», καταπιάνονται με αιώνιους αλλά και βάναυσα επικαιροποιημένους προβληματισμούς του σύγχρονου ανθρώπου, ανάμεσά τους με τη σχέση ανάμεσα στο φυσικό και το υπερφυσικό, ιδίως όταν η υποκειμενική αντίληψή τους θίγει όρια και βεβαιότητες. Σε μια κατ' εξοχήν ψυχαναλυτική εποχή παραμένει σκανδαλώδης η παράκαμψη ενός τόσο πολύπλευρου δημιουργού, όπως αυτό το παιδί - θαύμα που είχε συνθέσει την πρώτη του μελωδία στα 5 και την πρώτη του όπερα στα 11, πλαισίωσε το Ινστιτούτο Κέρτις με συστατική επιστολή Τοσκανίνι, έγραψε πρώτος όπερα για την τηλεόραση (και μάλιστα παιδική!), σκηνοθέτησε ο ίδιος, μεταξύ άλλων και τον αποχαιρετιστήριο παρισινό «Ονιέγκιν» της Γκαλίνα Βισνεφσκάγια (1982), επηρέασε την εξέλιξη της αμερικανικής μουσικής μέσω της σύμπραξης και επιρροής του στον ισόβιο σύντροφό του Σάμιουελ Μπάρμπερ, ενώ γεφύρωσε Ευρώπη και Αμερική μέσα από το δικό του «Φεστιβάλ των 2 Κόσμων» με έδρες το Σπολέτο της Ιταλίας και το Τσάρλεστον των ΗΠΑ.
Ενδιαφέρουσα υποσημείωση ελληνικού ενδιαφέροντος η σχέση του Μενόττι με Έλληνες καλλιτέχνες, όπως με τον Δημήτρη Μητρόπουλο, πρώτο διδάξαντα της όπερας του Μπάρμπερ «Βανέσσα», της οποίας το λιμπρέτο είχε συγγράψει ο Ιταλός -που, παρεμπιπτόντως, ουδέποτε εγκατέλειψε την υπηκοότητά του υπέρ της αμερικανικής. Αλλά και με τον πρόωρα χαμένο, ομοίως αρχιμουσικό, Σπύρο Αργύρη, συντελεστή του Φεστιβάλ (θυμόμαστε νοσταλγικά τη «Σαλώμη» υπό τη μπαγκέτα του και με την Κατερίνα Οικονόμου στον επώνυμο ρόλο), αλλά και με τον ηθοποιό Νικηφόρο Νανέρη που τού επιφύλαξε ενδιαφέρουσα αναφορά στην αυτοβιογραφία του.
Η μακρά μας εισαγωγή ίσως προοιωνίζεται την ανυπόκριτη χαρά μας για την εκτός θεσμικών χώρων επιλογή προς αναβίωση της δίπρακτης όπεράς του «Το μέντιουμ». Μια χαρά που μεταβλήθηκε σε ενθουσιασμό, όταν διαπιστώσαμε, στο απρόσμενο υπόγειο του καλλιτεχνικού χώρου Beton, στον Βοτανικό (παρακολουθήσαμε την παράσταση της 1ης.11), την ένταση αφοσίωσης και μόχθου που κατέβαλαν η σκηνοθέτις Ράια Τσακιρίδη, ο μουσικολόγος και αρχιμουσικός Ανδρέας Τσελίκας, υπεύθυνος της προσαρμογής για συνοδεία πιάνου (Δημήτρης Μαρίνος), και η ομάδα τους. Σε αυτό το πλαίσιο αναδημιουργικού σεβασμού του υλικού, η πανίσχυρη Μάνταμ Φλόρα της Μαργαρίτας Συγγενιώτου ξέφευγε από την πεπατημένη της γηράσκουσας ντίβας που ταυτίζουμε με περιώνυμες αναβιώσεις: η δική της Μπάμπα ήταν μια λαϊκή, προσγειωμένη, κυνική Ιταλοαμερικάνα, κατ' αρχήν απρόσφορη για την ψυχολογική ανατροπή που τής επιφυλάσσει το έργο. Μια πανίσχυρη μουσικοδραματική προσωπογραφία! Πλάι της η ανατριχιαστικά εφηβική Μόνικα της Λητούς Μεσσήνη, κυρίαρχη της μελωδικής γραμμής, αλλά και της αλλόκοσμης χρώσης του λόγου, με την οποία την εμποτίζει ο πανούργος Μενόττι. Όλοι οι φωνητικοί συντελεστές (Ειρήνη Φωτεινάκη, Αντωνία Δεσπούλη και Μιχάλης Ψύρρας ως πελάτες ζεύγος Γκομπινώ και κ. Νόλαν), αλλά και ο φυσιογνωμικά απρόσμενος (βωβός) Τόμπυ του Αλέξη Ζερβάνου, υπηρέτησαν με πεποίθηση πρωταγωνιστή τους ρόλους τους. Η παράταση των παραστάσεων (14, 22 και 29.12.13, καθώς και 5 και 12.01.14) μαρτυρεί του λόγου το αληθές. Σπεύσατε!
