Από τον Λάκη Χαλκιά*
(...) Η μνήμη του Τάσου Χαλκιά και το έργο του γίνονται όσο περνάει ο χρόνος ακόμα πιο ουσιαστικά και πιο έντονα και αντανακλούν στην πνευματική μας ωρίμανση με εμφανείς επιπτώσεις.
Η ανθρωπιά του και η φιλική του διάθεση, απαιτητή ως ανάμνηση, υπόδειγμα στη σκληρή εποχή μας, όπου η κοινωνική αλληλεγγύη και ο ανθρώπινος παράγοντας κάθε μέρα που περνάει χάνονται και ισοπεδώνονται.
Όπως προκύπτει και από δημοσιευμένα επώνυμα σχόλια, κείμενα και ποιήματα, o πατέρας μου, τα αδέλφια του, οι σύγχρονοι συνεργάτες τους και πολλοί συνάδελφοι καλλιτέχνες λειτουργούσαν μέσω της τέχνης τους ως πρότυπα σε πολλαπλά επίπεδα γιατί γνώριζαν πολύ καλά τον σφυγμό της κοινωνίας και τους λειτουργικούς της νόμους ως ηθικά απαράβατους κι έτσι δημιουργούσαν καθοδηγητικά.
Επί προσωπικού, όπως λένε, ως γόνος αυτής της μεγάλης μουσικής οικογένειας, που φέτος κλείνει 190 χρόνια συνεχούς προσφοράς, που αποτιμάται σε αγώνες και θυσίες υπέρ της πατρώας μουσικής και όχι μόνο, θα σας μιλήσω λίγο για μεγάλες στιγμές που ευτύχησα να ζήσω κοντά στον πατέρα μου και τα αδέλφια του, όπως και ο αδελφός μου και όλα τα πρώτα μου ξαδέλφια (δηλαδή η τέταρτη γενιά μουσικών), αφού το συγκρότημα των αδελφών Χαλκιά ήταν για όλους μας το πρώτο μας σχολείο.
Μετά τον πόλεμο, και όταν ηρέμησαν κάπως τα πράγματα, στο σπίτι μας ο πατέρας μου συνήθιζε να φέρνει τα αδέλφια του για να κάνουν τις πρόβες, αφού είχαν αναλάβει να παίζουν στον ραδιοφωνικό σταθμό των Ιωαννίνων κάθε βδομάδα.
Πρώτο μου άκουσμα, το νανούρισμα της γιαγιάς μου και μητέρας του Βασιλικής, που μ’ αυτό νανούριζε και τον ίδιο, με συνέχεια το νανούρισμα της ζυγιάς των Χαλκιάδων, με τις πρόβες που έκαναν, υπήρξαν τα καθημερινά μου μουσικά μαθήματα χωρίς να το αντιλαμβάνομαι.
Ο Τάσος Χαλκιάς στη Νέα Υόρκη το 1960
Από τον καιρό που άρχισα να περπατάω δεν με άφηνε ούτε στιγμή από κοντά του, λόγω της ανασφάλειάς του από τον χαμό της πρώτης του οικογένειας στον πόλεμο του '40, κι έτσι με έπαιρνε πάντα μαζί του στα μαγαζιά και όπου αλλού έπαιζε.
Ακόμα κι όταν έφευγε για μέρες τα καλοκαίρια στα πανηγύρια, πολλές φορές με είχε δίπλα του. Και γω, με μια μικρή κιθαρούλα που μου είχε πάρει, συνόδευα παιδικά, μέχρι που κουραζόμουνα και με έπαιρνε ο ύπνος πάνω στο πατάρι.
Όλοι μπορούν να καταλάβουν ότι με αυτό τον τρόπο, χωρίς να το θέλει και ο ίδιος, με μπόλιασε και δεν θα μπορούσα παρά να ακολουθήσω κι εγώ τον δικό του μουσικό δρόμο και τη δική του επαγγελματική πορεία.
Θα μιλήσω για τον άνθρωπο και πατέρα μου Τάσο, τη γαλούχησή μου στη μουσική, εφόσον ευτύχησα να συνεργαστώ με όλη την τρίτη γενιά της οικογένειας των Χαλκιάδων, δηλαδή τα αδέρφια του πατέρα μου, τον Μήτσο (βιολί), τον Φώτη (τραγούδι - λαούτο και τσέμπαλο), τον Κυριάκο (βιολί - τραγούδι) και τον Νίκο (κλαρίνο) που ζούσε στο Δεσποτικό (παλιά ονομασία Κρετσούνιστα).
Από τον πατέρα μου Τάσο Χαλκιά και τους θείους μου, ιδιαίτερα τον θείο μου τον Φώτη, που ήταν τραγουδιστής (μεγάλη σχολή), διδάχτηκα ότι η έννοια της παραδοσιακής τέχνης δεν περιορίζεται σε κάθε νέα απροσδιόριστη ερμηνεία, όταν όλα είναι ήδη γνωστά, γιατί οι άνθρωποι θέλουν να ακούσουν τα έπη και τους θρύλους τους ξανά και ξανά, όπως και τα τραγούδια τους...
Κι αυτό επειδή κατά τη διάρκεια εκφοράς του τραγουδιού αποκαλύπτεται, απελευθερώνεται θα έλεγα, η επαφή με αυτές τις ανώτερες δυνάμεις, όπου ο μουσικός ενεργεί ως μεσολαβητής πνευματικών κόσμων.
Και για να σας δώσω ένα παράδειγμα, θα σας διηγηθώ κάτι εκπληκτικό που συνέβαινε στα πανηγύρια. Οι μεγάλοι μπορεί να θυμούνται ότι ο κόσμος χόρευε σε παρέες - παρέες και έπαιρναν σειρά χορού από τον καταστηματάρχη ή από το συγκρότημα.
Εάν ήταν μεγάλη η παρέα που έπαιρνε σειρά, μέχρι που να χορέψουν όλοι περνούσε πολύ ώρα και, για να πούμε και την αλήθεια, αν ήταν και παρέα που είχε κάποια οικονομική άνεση και έριχνε κάποια χρήματα περισσότερα, τους παίζαμε και λίγο πιο πολύ γιατί δεν μπορούσαμε να τους βγάλουμε γρήγορα-γρήγορα. Ε, τότε ο κόσμος άρχιζε να δυσανασχετεί, να αγριεύει και η ατμόσφαιρα να θερμαίνεται.
Αφού τελείωνε κάποια στιγμή η παρέα που χόρευε και έρχονταν η επόμενη και κάπως αγριεμένοι οι άνθρωποι, δίνανε τελικά την παραγγελία που ήθελαν.
Μόλις άρχιζε να παίζει ο πατέρας μου, τον κοιτάζανε για λίγο στα μάτια, λες και επικοινωνούσαν πνευματικά μαζί του, και ξαφνικά άλλαζε το πρόσωπό τους, χαμογελούσαν γλυκά, ημέρευαν, έκλειναν τα μάτια τους χορεύοντας, σαν να βρίσκονταν σε άλλο κόσμο, έναν κόσμο δικό τους, αφήνοντας να τους ταξιδέψει ο ήχος του κλαρίνου του.
Ο Τάσος Χαλκιάς κράτησε πολύ ψηλά τον πήχη της τέχνης του, σεβόμενος την παράδοση και την πολιτιστική κληρονομιά του λαού μας. Με μεγάλη αξιοπρέπεια, φιλία, αγάπη, σεβασμό και ήθος αντιμετώπισε όλες τις αντίξοες συνθήκες που το ίδιο το επάγγελμα έκρυβε.
* Απόσπασμα από την ομιλία του Λάκη Χαλκιά για τον πατέρα του, τον μεγάλο δημιουργό και μουσικό Τάσο Χαλκιά
