Του Κυριάκου Π. Λουκάκου
Όπως είχαμε επίκαιρα εκτιμήσει, το εν έτει 2013 δίλημμα μερίδας του αυστριακού Τύπου σχετικά την πραγματική ή... «πλασματική» (Simulant!) διάσταση της ιδιοφυίας του Θεόδωρου Κουρεντζή έχει εν τω μεταξύ απαντηθεί εκκωφαντικά από την πραγματικότητα. Η επένδυση που έχουν πραγματοποιήσει στο πρόσωπό του θεσμοί Ανατολής και Δύσεως αντανακλά ραγδαία ενσωμάτωσή του στην προτίμηση ενός δυναμικού κοινού της λεγόμενης «σοβαράς» μουσικής, χωρίς εκπτώσεις στα ενίοτε αιρετικά και πάντως ριζοσπαστικά του οράματα.
Ο Κουρεντζής συνδιαμορφώνει πλέον τη νέα κανονικότητα του οικουμενικού μουσικού τοπίου αφενός με την αδιαπραγμάτευτη τεχνική και εκφραστική ακεραιότητα των αναδημιουργικών ερμηνειών του και αφετέρου με τη θριαμβευτική υποδοχή του σε σκληροπυρηνικά προπύργια της μουσικής ζωής, όπως π.χ. το Φεστιβάλ Ζάλτσμπουργκ, η Σκάλα του Μιλάνου ή η νέα, συνδυαστική δύο ιστορικών σχηματισμών SWR Symphonieorchester, που τα ηνία της κρατεί από το 2018. Χωρίς περιττές περιστροφές, ο «Ρέμπελος της κλασικής», από τον Βύρωνα του Νότιου Τομέα της Περιφερειακής Ενότητας των Αθηνών, αναδεικνύεται με επιταχυνόμενο ρυθμό σε «Κάραγιαν» του 21ου αιώνα, αφού μοιράζεται με εκείνον τόσο το εύρος επιρροής της καλλιτεχνικής παρέμβασης όσο και το επικοινωνιακό χάρισμα τής εξέχουσας δημοφιλίας. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι η «Messa daRequiem» του G. Verdi, την οποία είχαμε το προνόμιο να παρακολουθήσουμε στις 16 Απριλίου στην αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, σχολιάστηκε από τους θεατές με σπάνια ομοφωνία διθυράμβων και με την επίγνωση της μέθεξης γεγονότος αδιαμφισβήτητης τελειοθηρίας.
Όχι ότι η εξερεύνηση ορίων, στη χρήση της δυναμικής και την οργάνωση του βηματισμού, απουσίαζε από την προκειμένη εμφάνιση της -ολότελα δικής του- χορωδίας και της ορχήστρας musicAeterna της Όπερας του Περμ. Το «Kyrie eleison» αναδύθηκε βασανιστικά από την απόλυτη σιγή της αιθούσης, εξαιρετικά εκτεταμένο στην πρώτη εκφορά του, με αντιθετικά νευρικό και ταχύ τέμπο για ένα «Te decet» ανάγλυφης συμμετοχής των πνευστών. Βαρυσήμαντη στο έπακρον και η είσοδος του «Dies irae», με ακροβολισμένες τις τρομπέτες σε πλαϊνά θεωρεία και ανήσυχα, έντρομα έγχορδα. Έχοντας ήδη σημειώσει, άμα τη εμφανίσει του, την απίστευτη ομοιογένεια του σολιστικού κουαρτέτου, τη θαυμάσαμε αδιαλείπτως με σταθμούς αναφοράς το «Salva me», το «Lacrimosa» και το «Pie Jesu». Αλλά και μεμονωμένα καθηλωθήκαμε από ένα «Liber scriptus» θερμής τονικής πληρότητας και άψογης γραμμής της κοντράλτο Varduhi Abrahamian, εξίσου εντυπωσιακής στο «Quid sum miser» και κυριολεκτικά αλησμόνητης στο «Recordare», με κατανυκτική έμφαση στην άρθρωση και τη χρώση του λειτουργικού κειμένου. Θερμός, ολοστρόγγυλος ήχος από τον βαθύφωνο (;) Tareq Nazmi στο «Confutatis», με γεμάτη εσωτερικότητα mezza voce για το «Oro supplex». Σαρκώδης ήχος ευχάριστης μεταλλικής χροιάς και από τον τενόρο Dmitro Popov για ένα ρωμαλέο «Ingemisco» και ένα έμπλεο ιεροπρέπειας «Hostias». Όσο για την αξιοπρόσεκτης φωτεινότητας και ελευθερίας στην υψηλή περιοχή ZarinaAbaeva, «οικιακή» υψίφωνο του Θεάτρου στο Περμ (!), η συμβολή της κορυφώθηκε με ένα αιθέριας διαφάνειας, πλαστικότητας, ευστοχίας και μουσικότητας «Libera me». Σε όλη τη διαδρομή του έργου, η αθλητική χορωδία υλοποίησε τις επιταγές του μαέστρου με ορθόδοξη μοναστική περιβολή και αδιάπτωτα κορυφαία οργανική ποιότητα σε όλες τις λειτουργικές «στάσεις» της ακολουθίας (ω, οι τενόροι στο «Rex tremendae»!), χωρίς εξαίρεση για το μαλερικά παραδείσιας διάθεσης «Sanctus», λεπτής ύφανσης στην αγγελικά παιγνιώδη ελαφράδα του.
Εν κατακλείδι, το μέγα επίτευγμα του Κουρεντζή υπήρξε η πανηγυρική αναθεώρηση μιας μονότονα επαναλαμβανόμενης μομφής προς τον Βέρντι για έλλειψη πνευματικότητας της θρησκευτικής έμπνευσής του. Ερμηνευμένο έτσι όμως, το «Ρέκβιεμ» απέπνευσε όλο το μεταφυσικό δέος των νωπογραφιών της «Δευτέρας Παρουσίας» του Μιχαήλ Αγγέλου στην Καπέλα Σιξτίνα. Ατελείωτα δευτερόλεπτα σιγής πριν από τις φρενιτιώδεις επευφημίες εξακολουθούν να συνηγορούν σε αυτήν την επίμονη και κυρίαρχη τελική εντύπωση.
