Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
13.4°C18.7°C
3 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
12.0°C16.9°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 61%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C18.0°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
10 °C
9.9°C14.6°C
2 BF 76%
Σινεμά και δημιουργία στη Συρία που αιμορραγεί
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Σινεμά και δημιουργία στη Συρία που αιμορραγεί

Ο Ρομπέρτο Ροσελίνι, από τους πρωτεργάτες του ιταλικού νεορεαλισμού, αποφάσισε στα 1946 να γυρίσει μια ταινία στο ισοπεδωμένο Βερολίνο, παραβιάζοντας εμφατικά την παγιωμένη αντίληψη ότι ο κινηματογραφιστής ενδιαφέρεται πρωτίστως για το τι συμβαίνει στη χώρα του, στους δικούς του ανθρώπους. Θα γυρίσει μέσα στα ερείπια της πρωτεύουσας του Τρίτου Ράιχ το συγκλονιστικό "Γερμανία, ώρα μηδέν", με ήρωα έναν 12χρονο που περιφέρεται στα ερείπια προσπαθώντας να ζήσει την οικογένειά του. Η "αποτύπωση" του πολέμου μέσα από την κινηματογραφική κάμερα συμπίπτει, ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, με τις απαρχές της κινούμενης εικόνας. Γρήγορα όμως έγινε φανερό ότι αυτό που αρχικά θεωρήθηκε "ντοκουμέντο", μπορούσε ταυτόχρονα να οδηγήσει σε διαστρέβλωση ή παραχάραξη των γεγονότων. Η επιλογή της οπτικής γωνίας, το μοντάζ, τα "τεχνάσματα" της κινηματογραφικής γλώσσας, επιτρέπουν πολλαπλές ερμηνείες, οδηγούν σε σύγχυση ή ακόμη και σε ολοκληρωτική διαστρέβλωση των όσων συνέβησαν στο πεδίο της σύγκρουσης...

Στα χνάρια του Ροσελίνι, ο Βέλγος Φίλιπ φαν Λέου γύρισε μια ταινία για τον πόλεμο στη Συρία, τη χώρα που αιμορραγεί εδώ και χρόνια, χωρίς λύτρωση για τους ανθρώπους της. Πρόκειται για το φιλμ "Εντός ορίων" (Insyriated) που κέρδισε το Βραβείο Κοινού στο "Πανόραμα" της Berlinale το 2017 και στο τμήμα "Ανοιχτοί Ορίζοντες" του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Στις ελληνικές αίθουσες αναμένεται στις 29 Μαρτίου. Ο σκηνοθέτης οδηγεί τον θεατή σε ένα διαμέρισμα της Δαμασκού, όπου συγκατοικούν τρεις γενιές... Η γιαγιά, ο παππούς, η κόρη τους με τα τρία παιδιά της, δύο κόρες και έναν γιο. Οι τελευταίοι ετοιμάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα. Με την κάμερα στο χέρι μέσα στα δωμάτια του διαμερίσματος, παρακολουθούμε από κοντά όλα τα πρόσωπα, και τις αντιδράσεις τους, ενώ έξω ελεύθεροι σκοπευτές, αδιάκοπος βομβαρδισμός, πλιατσικολόγοι... Το "θεατρικό" σκηνικό με τους πυκνούς διαλόγους κοντράρει το "έξω" που καταρρέει, με τις ανθρώπινες φιγούρες να ασφυκτιούν, ενώ οι περίτεχνες κινήσεις της κάμερας μεταμορφώνουν τον χώρο σε δαιδαλώδη αρένα.

Η ιστορία του κινηματογράφου στην πολύπαθη Συρία είναι ουσιαστικά άγνωστη στην Ελλάδα, αλλά σίγουρα δεν είναι αμελητέα. Με τη διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας στις αρχές του εικοστού αιώνα, η περιοχή περνά στην επικυριαρχία των Γάλλων. Η Δαμασκός είναι η μεγαλύτερη πόλη στην ευρύτερη περιοχή, και εκεί γυρίζονται οι πρώτες ταινίες. Το 1943 ανοίγει στη Δαμασκό μία από τις μεγαλύτερες αίθουσες σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο, 1.500 θέσεων. Μετά το τέλος του Β` Παγκοσμίου Πολέμου η χώρα αποκτά την ανεξαρτησία της, αλλά οι πρώτες οργανωμένες προσπάθειες για ανάπτυξη του κινηματογράφου θα έρθουν με την επικράτηση του κινήματος Μπάαθ το 1960...

Σε αυτόν τον πολύχρονο πόλεμο της Συρίας, ο κινηματογράφος έγινε μέσο για καλλιτεχνική δημιουργία, τη στιγμή που είναι και κραυγή απόγνωσης: Το 2013, πενήντα γυναίκες από τη Συρία, που βρέθηκαν σε προσφυγικό καταυλισμό της Ιορδανίας, δημιούργησαν μια φιλμική εκδοχή των "Τρωάδων", με τίτλο "Βασίλισσες της Συρίας", σε σκηνοθεσία της Γιασμίν Φέντα. Αρχικά η δουλειά των γυναικών, που συμπλέκει τις προσωπικές τους μαρτυρίες με την αρχαιοελληνική τραγωδία, πήρε τη μορφή θεατρικής παράστασης. "Είναι ένα έργο για τον πόλεμο. Οι άντρες είναι νεκροί και οι γυναίκες είναι εγκλωβισμένες, περιμένοντας να δουν ποια θα είναι η μοίρα τους... Το αρχαιοελληνικό έργο μιλά για κάτι που είναι πολύ κοντινό σε εμάς. Είναι παράξενο το πώς η ιστορία επαναλαμβάνεται". Μια από τις γυναίκες που συμμετέχουν, επισημαίνει: "Η Εκάβη είναι σαν κι εμένα. Έχασε τους αγαπημένους και την οικογένειά της. Ήταν κι αυτή βασίλισσα στο σπιτικό της, όπως κι εμείς. Η Εκάβη λέει 'κάποτε διαφέντευα αυτόν τον τόπο και τώρα είμαι ένα τίποτα'. Έτσι είμαστε κι εμείς τώρα". Στο ξεκίνημα, ο χορός των γυναικών λέει: "Δεν είμαστε εδώ για να σας διασκεδάσουμε ή για να τραγουδήσουμε... Έχουμε θυμό μέσα μας. Κι ένα μήνυμα για εσάς. Ήρθαμε από την Τροία των τωρινών καιρών· ή από κάπου χειρότερα. Χάσαμε τα πάντα".

Μέσα από τα ερείπια, μπορεί κανείς να γυρίσει ταινίες μονάχα με ένα κινητό: Ο σκηνοθέτης και δημοσιογράφος Αμέρ Ματάρ ίδρυσε το Mobile Phone Syrian Festival. Το φιλμ "Silvered Water, Syria self-portrait" (2014), συν-σκηνοθέτησαν η κουρδικής καταγωγής Γουίαμ Σιμάβ Μπεντριξάν και ο Οσάμα Μοχάμεντ. Η ταινία είναι ένα παράδοξο κινηματογραφικό παζλ που αναμειγνύει εικόνες-ντοκουμέντα. Όλες οι εικόνες προέρχονται από τα κινητά τηλέφωνα 1.001 Σύρων, οι οποίοι κατέγραψαν τα όσα εξελίσσονταν μπροστά στα μάτια τους. Το υλικό συγκέντρωσε η Σιμάβ Μπεντριξάν, η οποία βρισκόταν στη Συρία, και το έστελνε στο Παρίσι, όπου είχε εγκατασταθεί ο Οσάμα Μοχάμεντ, για την τελική επεξεργασία. "Συνήθως δεν μου αρέσει να κουνιέται η κάμερα όταν βλέπω μια ταινία", λέει ο Οσάμα Μοχάμεντ. "Όμως εδώ συνειδητοποίησα πως όταν το κάδρο κουνιέται, αυτό δείχνει ξεκάθαρα ότι ο άνθρωπος που καταγράφει τα γεγονότα είναι ο ίδιος με αυτόν που φωνάζει στη διαδήλωση 'Ελευθερία, ελευθερία, ελευθερία'".

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL