Ήταν μια καλή χρονιά συνολικά για τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, με σπουδαίες ταινίες, «κινητικότητα» και διευρυνόμενες συνεργασίες σε επίπεδο συμπαραγωγών και ικανοποιητική προσέλευση στις αίθουσες. Στην εποχή μας δεν μπορεί κανείς να μιλήσει για κάποια κυρίαρχη «σχολή», όπως συνέβαινε συχνά στο παρελθόν, Το ευρωπαϊκό σινεμά ξεχωρίζει για την πολυμορφία, την εμφάνιση κάθε χρόνο νέων ταλέντων, με διαφορετικές οπτικές.
Τη στιγμή που παραδίδουμε αυτό το κείμενο, δεν γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι τελικές επιλογές των μελών της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου για τα Ευρωπαϊκά Βραβεία στη μεγάλη γιορτή του ευρωπαϊκού σινεμά, το Σάββατο 9 Δεκεμβρίου (είναι η εορταστική, 30ή απονομή), ωστόσο δεν είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για τα φαβορί και τις «τάσεις» που έχουν διαμορφωθεί εδώ και καιρό.
Τα φαβορί φέτος είναι το σουηδικό «Τετράγωνο» του Ρούμπεν Έστλουντ και το ουγγρικό «Η ψυχή και το σώμα» της Ίλντικο Ενιέντι (η πρώτη ταινία απέσπασε τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών και η δεύτερη τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ του Βερολίνου). Εχει ενδιαφέρον να δούμε προς ποια «κατεύθυνση» θα στραφεί το μεγάλο ευρωπαϊκό βραβείο, με δεδομένο ότι από το ξεκίνημά της το 1988 η Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου βρίσκεται υπό την «προστασία» των Γερμανών. Εντελώς ενδεικτικά, η τελετή απονομής των βραβείων κάθε δύο χρόνια «επανέρχεται» στο Βερολίνο όπου και η έδρα της Ακαδημίας, αφού στο ενδιάμεσο έχει φιλοξενηθεί σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή πόλη.
Στην πεντάδα των ταινιών που διεκδικούν το μεγάλο ευρωπαϊκό βραβείο είναι ακόμη το «120 χτύποι το λεπτό» του Ρομπίν Καμπιγιό που παρακολουθεί μια ομάδα ακτιβιστών της οργάνωση Act Up, στις αρχές της δεκαετίας του ’90 (η ταινία πήρε το Μεγάλο Βραβείο της κριτικής επιτροπής στις Κάννες), το «Χωρίς αγάπη» του Ρώσου Αντρέι Ζβιαγκίντσεφ, μια ταινία για τη «συναισθηματική έρημο» στη σύγχρονη Ρωσία (Ειδικό Βραβείο της κριτικής επιτροπής στις Κάννες) και «Η άλλη όψη της ελπίδας» του Άκι Καουρισμάκι (Αργυρή Άρκτος στο Φεστιβάλ Βερολίνου).
Τα ευρωπαϊκά βραβεία που δίνονται από τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου στο τέλος κάθε χρονιάς συνηθίζεται να αποκαλούνται «Ευρωπαϊκά Οσκαρ», για λόγους δημοσιογραφικής ευκολίας, όμως η πολυφωνία, οι αντιθέσεις, οι αντιφάσεις και κυρίως η ιστορική καμπή στην οποία βρίσκεται το «πείραμα» της ευρωπαϊκής ενοποίησης προσδίδουν στη «ματιά» των δημιουργών του κινηματογράφου μεγαλύτερη αξία.
Πρόσφατα, στην Αθήνα, ο Πολωνός σκηνοθέτης Κριστόφ Ζανούσι, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου, αναφερόμενος στις τάσεις του ευρωπαϊκού σινεμά και την επίδραση στον σύγχρονο κινηματογράφο, μέσω των βραβείων της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας, φάνηκε να επισημαίνει τους κινδύνους του εγχειρήματος: «Στην Ευρωπαϊκή Ακαδημία υπάρχουν αρκετοί γραφειοκράτες, με τους οποίους συχνά διαφωνούμε εμείς οι σκηνοθέτες, γιατί συντηρούν την ομοιομορφία».
Στους υποψήφιους για το Βραβείο Σκηνοθεσίας συναντάμε και τον Γιώργο Λάνθιμο με τον «Θάνατο του ιερού ελαφιού». Εχει συνυποψήφιους τον 53χρονο Αντρέι Ζβιαγκίντσεφ για το «Χωρίς αγάπη», την Ουγγαρέζα Ίλντικο Ενιέντι για το «Η ψυχή και το σώμα», τον Άκι Καουρισμάκι για το «Η άλλη όψη της ελπίδας» και τον Σουηδό Ρούμπεν Έστλουντ για το «Τετράγωνο».
Το βραβείο καλύτερης γυναικείας ερμηνείας διεκδικούν η Ζιλιέτ Μπινός για το φιλμ «Η λιακάδα μέσα μου» της Κλερ Ντενί, η Ιζαμπέλ Ιπέρ για το «Happy End» του Μίκαελ Χάνεκε, η Πάουλα Μπέερ για το «Frantz» του Φρανσουά Οζόν, η Βρετανίδα Φλόρενς Πιου για τη «Λαίδη Μάκμπεθ» του Ουίλιαμ Ολντρόιντ και η Αλεξάντρα Μπορμπέλι για το «Η ψυχή και το σώμα» της Ίλντικο Ενιέντι.
Οι πέντε υποψήφιοι για την καλύτερη ανδρική ερμηνεία είναι ο Κλάες Μπανγκ για το «Τετράγωνο», ο Κόλιν Φάρελ για τον «Θάνατο του ιερού ελαφιού» του Λάνθιμου, ο Γιόζεφ Χάντερ για τον «Αποχαιρετισμό στην Ευρώπη» που σκηνοθέτησε η Μαρία Σρέντερ (για τα χρόνια της εξορίας και την αυτοκτονία του Στέφαν Τσβάιχ), ο Ναουέλ Πέρεζ Μπισκαγιάρ για το «120 χτύποι το λεπτό» και ο Ζαν-Λουί Τρεντινιάν για το «Happy End».
Υπενθυμίζουμε πως η ταινία του Γιώργου Λάνθιμου, εκτός από τις δύο υποψηφιότητες που αναφέραμε ήδη, έχει και μία τρίτη, για το σενάριο του «Ιερού Ελαφιού», το οποίο συνυπογράφουν ο Λάνθιμος και ο Ευθύμης Φιλίππου. Αλλά οι υπόλοιπες υποψηφιότητες για το σενάριο συγκαταλέγονται στα φαβορί: Είναι η Ίλντικο Ενιέντι για το «Η ψυχή και το σώμα», ο Ρούμπεν Έστλουντ για το «Τετράγωνο», οι Ρώσοι Όλεγκ Νέγκιν και Αντρέι Ζβιαγκίντσεφ για το «Χωρίς αγάπη» και ο Φρανσουά Οζόν για το «Frantz».
Ακόμη, ελληνικό ενδιαφέρον υπάρχει και στις υποψηφιότητες για το βραβείο καλύτερης μικρού μήκους ταινίας, όπου συναντάμε το «Copa-Loca» του Χρήστου Μασσαλά και το βραβευμένο ήδη στο Λοκάρνο «Young Men at their Window» του Λουκιανού Μοσχονά που συμμετέχει ως γαλλική παραγωγή.
Ορισμένα από τα βραβεία που απονέμει η Ευρωπαϊκή Ακαδημία Κινηματογράφου έχουν δοθεί ήδη από επιλεγμένη επιτροπή και είναι:
Βραβείο Καλύτερης Φωτογραφίας: Μιχαήλ Κρίχμαν για το «Χωρίς αγάπη». Βραβείο Καλύτερου Μοντάζ: Ρομπίν Καμπιγιό για το «120 χτύποι το λεπτό». Βραβείο Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης: Γιοσεφίν Έσμπεργκ για το «Τετράγωνο». Βραβείο Κοστουμιών: Καταρίνα Λεβίνσκα για το «Spoor». Βραβείο Κομμώσεων και Μακιγιάζ: Λέντερν βαν Νιμπέγκεν για το «Brimstone». Βραβείο Καλύτερης Μουσικής: Εβγκένι και Σάσα Γκαλπερίν για το «Χωρίς αγάπη». Βραβείο Καλύτερου Ήχου: Οριόλ Ταραγκό για το «A Monster Calls».
