Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
"Αναγέννηση" ή ανακύκλωση της επιστημονικής φαντασίας;
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

"Αναγέννηση" ή ανακύκλωση της επιστημονικής φαντασίας;

Τον Οκτώβριο αναμένεται η παγκόσμια πρεμιέρα του "Blade Runner 2049", του σίκουελ της θρυλικής ταινίας που σκηνοθέτησε ο Ρίντλεϊ Σκοτ στα 1982. Ένα μεταφουτουριστικό αριστούργημα, το πρώτο «Blade Runner» συνδυάζει αριστοτεχνικά τη νεονουάρ μυθολογία της ταινίας με τις βουτηγμένες στη μελαγχολία σελίδες του Φίλιπ Ντικ.

Στο παρηκμασμένο Λος Άντζελες, με την όξινη βροχή να διαβρώνει μέχρι τα βάθη της ψυχής, τα ανθρωποειδή δεν ξεχωρίζουν πια από τα ανθρώπινα όντα... Ο Χάρισον Φορντ με την καφέ καμπαρντίνα είναι ο ντετέκτιβ που τα κυνηγάει ή μήπως ο κυνηγός είναι, τελικά, και ο ίδιος θήραμα για κάποιον άλλον; Ποιος είναι ο θνητός και ποιος διεκδικεί μια παράταση χρόνου, έναν έρωτα κι ένα τελευταίο ταξίδι πέρα από τα σύννεφα της ατμοσφαιρικής μόλυνσης;

Οι προσπάθειες να γυριστεί μια "συνέχεια" του "Blade Runner" είχαν ξεκινήσει το 1999 από τον Ρίντλεϊ Σκοτ, αλλά σκόνταφταν στα πνευματικά δικαιώματα του έργου του Φίλιπ Ντικ, πάνω στο οποίο είχε βασιστεί η αρχική ταινία. Στο "Blade Runner 2049", o Ρίντλεϊ Σκοτ κρατά τον ρόλο του παραγωγού αφήνοντας τη σκηνοθεσία στον Καναδό Ντενί Βιλνέβ ("Arrival"). Ο "παλιός" Μπλέιντ Ράνερ Χάρισον Φορντ, που, σύμφωνα με το σενάριο, έχει εξαφανιστεί εδώ και τριάντα χρόνια, θα μας "συστήσει" τον "νέο", Ράιαν Γκόσλινγκ...

Αλλά μέσα στις επόμενες μέρες, στις 18 Μαΐου, έρχεται στις ελληνικές οθόνες μια άλλη εκδοχή επιστημονικής φαντασίας με την υπογραφή του Ρίντλεϊ Σκοτ, το «Alien: Covenant» παίρνοντας θέση χρονικά στη μυθολογία της σειράς ως σίκουελ του «Προμηθέα» και πρίκουελ του αρχικού «Alien». Ο "Προμηθέας" του 2012 δεν περιείχε ισχυρή δόση τρόμου, και τώρα ο Σκοτ προσπαθεί να αποδείξει ότι έχει ακόμη την ικανότητα να τρομοκρατήσει τους θεατές στις αίθουσες...

Οι πρώτες κριτικές στις Ηνωμένες Πολιτείες μιλούν για ένα φιλμ που «παραδίδεται σχεδόν ολοκληρωτικά στον τρόμο», κάτι σαν διαγαλαξιακή εκδοχή του “Παρασκευή και 13”, υπογραμμίζοντας πάντως τις εξαιρετικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών Μάικλ Φασμπέντερ και Κάθριν Γουότερστον.

Ζούμε άραγε μια νέα άνθηση της επιστημονικής φαντασίας στο σινεμά ή απλώς πρόκειται για υπερεκμετάλλευση του υπάρχοντος "υλικού", της μυθολογίας που έχει ήδη κεφαλαιοποιηθεί; Είναι κοινός τόπος πως η δεκαετία του 1970 ήταν η χρυσή περίοδος για την επιστημονική φαντασία στη μεγάλη οθόνη.

Η «αφετηρία», λίγο νωρίτερα, ήταν το αριστουργηματικό «2001: Η Οδύσσεια του διαστήματος» (1968) του Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Ο περφεξιονίστας Στάνλεϊ Κιούμπρικ συγκεράζει εκεί στοιχεία από την κουλτούρα της αμφισβήτησης και της ψυχεδέλειας των χρόνων του 1960 με έναν υπαρξιακό στοχασμό που υπερβαίνει το φράγμα του ιστορικού χρόνου ή τη δεδομένη συνθήκη του γήινου περιβάλλοντος... Ακολούθησαν κάποιες παραγνωρισμένες μέχρι και σήμερα ταινίες, όπως το «Westworld» ή το «Logan's Run».

Είχε προηγηθεί, στη "γραπτή" επιστημονική φαντασία της δεκαετίας του 1960, η επίδραση της αντικουλτούρας και του ριζοσπαστικού κλίματος της εποχής, που αποτυπώθηκε στο "νέο κύμα" των Χάρλαν Έλισον, Τζέιμς Μπάλαρντ, Ούρσουλα Λε Γκεν, Ρότζερ Ζελάζνι κ.ά.

Περισσότερο από τους προκατόχους της, αυτή η ομάδα ενδιαφέρθηκε να αμβλύνει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην επιστημονική φαντασία και την "κανονική" λογοτεχνία, χωρίς φυσικά να τις καταργήσει. Μετά τα μέσα της δεκαετίας του 1970, έρχεται η "έκρηξη" στη μεγάλη οθόνη: "Στενές επαφές τρίτου τύπου" του Στίβεν Σπίλμπεργκ και "Πόλεμος των άστρων" του Τζορτζ Λούκας ακριβώς την ίδια χρονιά, το 1977, "Μαντ Μαξ" του Τζορτζ Μίλερ (1979), "Αλιεν" του Ρίντλεϊ Σκοτ (1979).

Τα τελευταία χρόνια κάποιοι "κάνουν ταμείο": τέσσερα δισεκατομμύρια δολάρια στοίχισε το 2012 στην εταιρεία Ντίσνεϊ η εξαγορά των δικαιωμάτων για την κινηματογραφική σειρά του «Πολέμου των άστρων» του Τζορτζ Λούκας. Αμέσως μετά την απόκτηση της δικαιωμάτων, οι νέοι "ιδιοκτήτες" εξήγγειλαν μια νέα τριλογία, ενώ σύντομα ο Τζορτζ Λούκας (αφού βέβαια εισέπραξε το αντίτιμο) θα εκφράσει την απογοήτευσή του για τη σεναριακή κατεύθυνση της σειράς και για τις νέες επιλογές της εταιρείας Ντίσνεϊ...

Ο Λούκας έχει πει πως ξεκίνησε τότε, τη «μακρινή» δεκαετία του 1970, με στόχο να γυρίσει «μια ταινία για νέους ανθρώπους που είχαν ανησυχίες για τα πάντα». Πολύ ασαφές για να είναι αληθινό... Την εποχή εκείνη η ψηφιακή τεχνολογία ήταν ακόμη στα σπάργανα και ο Λούκας δημιούργησε μια ειδική εταιρεία, την Industrial Light and Magic, προκειμένου να εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες των ειδικών εφέ...

Σίγουρα πάντως τα οικονομικά δεδομένα ήταν περιορισμένα, ο προϋπολογισμός της ταινίας ήταν μόλις 8 εκατομμύρια δολάρια, ενώ ο «Κινγκ Κονγκ» του Ντίνο ντε Λαουρέντις, έναν χρόνο νωρίτερα, είχε φτάσει τα 25 εκατομμύρια δολάρια.

Ο Λούκας αρχικά ήθελε να γυρίσει μια διαστημική περιπέτεια με τον Φλας Γκόρντον, όμως δεν κατάφερε να αποκτήσει τα δικαιώματα για τον χάρτινο ήρωα και προχώρησε τελικά στη σύνθεση μιας ιστορίας επιστημονικής φαντασίας με "υλικά" από μύθους διαφορετικής προέλευσης, από τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» του Τόλκιν, από το κινηματογραφικό έργο του Ακίρα Κουροσάβα αλλά και από την «εφηβική» κουλτούρα των κόμικς στη μεταπολεμική Αμερική.

Οι ειδικοί στην ανάλυση κινηματογραφικών σεναρίων και μύθων «αναγνωρίζουν» επιρροές από τον Τζόζεφ Κάμπελ, συγγραφέα της περίφημης μελέτης «Ο ήρωας με τα χίλια πρόσωπα», με τον οποίο ο Λούκας είχε προσωπική επικοινωνία...

Οι έξι πρώτες ταινίες της σειράς περιλαμβάνονται στις πενήντα εμπορικότερες όλων των εποχών, ενώ μέσα από την κινηματογραφική σειρά γεννήθηκαν ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά σίριαλ, βιβλία, κόμικς, βιντεοπαιχνίδια, μπλουζάκια, παιδικά και επιτραπέζια παιγνίδια, ό,τι μπορεί να φανταστεί και να επινοήσει το επιθετικό μάρκετινγκ...

Ο συνολικός τζίρος της βιομηχανίας που τιτλοφορείται «Πόλεμος των Άστρων», σύμφωνα με στοιχεία του οικονομικού περιοδικού «Forbes», ξεπερνούσε ήδη από το 2005 τα 20 δισεκατομμύρια δολάρια. Μάλιστα, ο «διορατικός» Τζορτζ Λούκας είχε θέσει εξαρχής ως όρο στο συμβόλαιό του με τη FOX να εισπράττει το 40% των κερδών από την εμπορική εκμετάλλευση της επωνυμίας "Star Wars".

Διόλου παράξενο που η Πρωτοβουλία Στρατηγικής Άμυνας που εξήγγειλε τον Μάρτιο του 1983 ο τότε Αμερικανός Πρόεδρος (και πρώην ηθοποιός) Ρόναλντ Ρέιγκαν δανείστηκε τον τίτλο της κινηματογραφικής σειράς. Προέβλεπε τη χρήση επίγειων και διαστημικών πυραυλικών συστημάτων για την αποτροπή πυρηνικής επίθεσης κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, πρόγραμμα με τεράστιους προϋπολογισμούς, που υποχρέωσε τη Σοβιετική Ένωση να προσπαθήσει να «απαντήσει» σε αυτή την κούρσα εξοπλισμών, κάτι που η προβληματική οικονομία της δεν άντεχε, όπως γρήγορα αποδείχτηκε...

Όταν πια ο Ψυχρός Πόλεμος είχε κριθεί, με την κατάρρευση της «αυτοκρατορίας του κακού» (προσφιλής χαρακτηρισμός του Ρέιγκαν για τη Σοβιετική Ένωση, επίσης δανεισμένος από την κινηματογραφική σειρά), αποκαλύφθηκε ότι ο Αμερικανός Πρόεδρος είχε κατά βάση «επιστρατεύσει» παλιούς φίλους του, σεναριογράφους και παραγωγούς από το Χόλιγουντ, που συζητούσαν ατελείωτα σε μυστικές συναντήσεις και σχεδίαζαν ένα εξοπλιστικό - διαστημικό πρόγραμμα το οποίο βρισκόταν περισσότερο στη σφαίρα της φαντασίας...

Όμως, η ενορχηστρωμένη μιντιακή προπαγάνδα συν τα αστείρευτα κονδύλια που διοχετεύτηκαν στις μεγάλες βιομηχανίες όπλων για δοκιμές συστημάτων που ήταν σε πειραματικό στάδιο έκαναν τη δουλειά τους...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL