“Το έργο είναι όπως και η ζωή. Μόνο αν ζήσουμε μπορούμε να καταλάβουμε” λέει ο Γιώργος Δρίβας αναφερόμενος στο έργο του “Εγκατάσταση διλημμάτων”, ελληνική αντιπροσώπευση στη φετινή 57η Μπιενάλε της Βενετίας που άνοιξε χθες για το κοινό. Παρ’ όλο που το σύνθημα είναι «Viva Arte Viva», η πλειονότητα των έργων χαρακτηρίζεται, σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, από έναν πολιτικό χαρακτήρα και στίγμα.
“Το έργο χρειάζεται τη θερμοκρασία των ανθρώπινων σωμάτων για να ζωντανέψει. Ζει με τους ανθρώπους ανάμεσά του και αποκτά ενδιαφέρον όταν είναι γεμάτο κόσμο” υποστηρίζει ο δημιουργός.
Πρόκειται για μια εγκατάσταση που αποτελείται από έναν μεγάλο σκοτεινό λαβύρινθο δύο επιπέδων και μια σειρά από οθόνες, οι οποίες θα παρουσιάζουν αποσπάσματα ενός χαμένου ντοκιμαντέρ που βρέθηκε τυχαία στο Μουσείο Κινηματογράφου στο Μπουένος Άιρες. Μια αφηγηματική εγκατάσταση βασισμένη στην τραγωδία του Αισχύλου «Ικέτιδες», η οποία επιχειρεί -με αφορμή το δίλημμα που η τραγωδία θέτει για επιλογή μεταξύ της σωτηρίας του Ξένου και της διατήρησης της όποιας ασφάλειας του Εγχώριου- να εκθέσει την αγωνία, την απορία και τη σύγχυση ατόμων και κοινωνικών ομάδων όταν καλούνται να διαχειριστούν παρόμοια διλήμματα.
“Είναι η ιστορία ενός διλήμματος που προσπαθούμε να το αφηγηθούμε σχεδόν σωματικά. Γι’ αυτό και ο λαβύρινθος αποτελεί μια πρόκληση να χαθούμε μέσα του και να βρούμε την έξοδο. Ενδεχομένως με αυτόν τον τρόπο να βρούμε και τις απαντήσεις” σημειώνει ο Γ. Δρίβας.
Εξηγεί ότι, όλο το έργο βασίζεται σε μια φράση του βασιλιά του Άργους όταν δέχεται στην πόλη του τις Ικέτιδες και αναρωτιέται τι πρέπει να κάνει. Από τη μια πλευρά αν τις βοηθήσει κινδυνεύει να τα βάλει με τους Αιγύπτιους και να εμπλακεί σε πόλεμο μαζί τους, θέτοντας έτσι σε αμφισβήτηση την ασφάλεια της πόλης και των πολιτών. Αν δεν τις βοηθήσει θεωρεί πως τα βάζει με τους θεούς, οι οποίοι δεν επιτρέπουν να αγνοηθεί ένας ικέτης. Πρόκειται για ένα ηθικό δίλημμα σχετικά με το τι επιλέγει κάποιος να κάνει. Πώς αντιμετωπίζει την περίπτωση της βοήθειας προς έναν ξένο.
Ο επιμελητής Ορέστης Ανδρεαδάκης είναι κατηγορηματικός: “Μιλάμε για την υποδοχή του ξένου, του διαφορετικού μέσα στις κοινωνίες, του μετανάστη, του πρόσφυγα, αλλά και του γέροντα, του αποσυνάγωγου, του άστεγου, του ομοφυλόφιλου, του ανάπηρου, που τον διώχνουμε και δεν ξέρουμε πώς να τον χειριστούμε. Σήμερα όλοι είναι ξένοι στις σύγχρονες κοινωνίες. Ο γέροντας κάποτε ήταν αποδεκτός, απαραίτητος, συμβίωνε ομαλά μέσα στην οικογένεια, πολύτιμος κρίκος μιας συνέχειας και μιας γενιάς που τιμά την παράδοση και την Ιστορία της. Σήμερα καταλήγει στο γηροκομείο. Το ερώτημα που θέτουμε είναι τι κάνουμε με αυτόν τον ξένο, τι είδους κοινωνίες θέλουμε να έχουμε για να ζούμε” διευκρινίζει.
Στο «Εργαστήριο Διλημμάτων» θα παρουσιαστούν τα διλήμματα της τραγωδίας μέσα από αποσπάσματα ενός ανολοκλήρωτου ντοκιμαντέρ που βρέθηκε τυχαία και το οποίο κατέγραφε ένα άγνωστο επιστημονικό πείραμα. Το πείραμα αυτό, γέννησε στην επιστημονική ομάδα που το σχεδίασε, διλήμματα που θυμίζουν τα διλήμματα των ηρώων της τραγωδίας. Ωστόσο το πείραμα, για άγνωστους λόγους, δεν ολοκληρώθηκε και έτσι τα αποσπάσματα του ντοκιμαντέρ αποκαλύπτουν σήμερα για πρώτη φορά τις λεπτομέρειές του, τις ελπίδες του Έλληνα καθηγητή που το εμπνεύστηκε και τις διαφωνίες με τους συνεργάτες του.
Ο Γιώργος Δρίβας μιλάει για την ιστορία ενός πειράματος που όταν πλησιάζει η στιγμή της επιτυχούς ολοκλήρωσης, προκύπτουν ξαφνικά κάποια νέα στοιχεία που αν μείνουν εκτός θα καταστραφούν, αλλά εάν ενταχθούν στο πείραμα, αυτό κινδυνεύει να αποτύχει.
“Ένα είδος περιπατητικού κινηματογράφου”
“Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς απαντούμε σε αυτήν την πρόκληση, πετάμε έξω οτιδήποτε καινούργιο ή προσπαθούμε να το εντάξουμε και να δεχθούμε τις συνέπειες” αναρωτιέται ο δημιουργός. “Ο θεατής μέσα από πολλαπλά βήματα διαμορφώνει τη γνώμη του, προχωρώντας σε μια προσωπική ανάγνωση του έργου. Είναι μια πρόκληση απέναντι στον καθένα. Πρέπει να καταλάβεις περί τίνος πρόκειται για να πάρεις θέση” υπογραμμίζει χαρακτηρίζοντας το έργο “ένα είδος περιπατητικού κινηματογράφου”. Και επιχειρεί μια ξενάγηση σε μια σύνθετη και άκρως ενδιαφέρουσα εγκατάσταση.
“Έχουμε κάνει μια ταινία σπασμένη σε κομμάτια που για να τη συνθέσει κάποιος ολόκληρη πρέπει να περπατήσει μέσα στον λαβύρινθο, έτσι ώστε να δει, να διαβεί, να χαθεί, να βρει την έξοδο και να βγει, έτσι ώστε να συνθέσει και να ανακαλύψει την αφήγηση του έργου. Ενδεχομένως για να βρει την απάντηση και μέσα του. Το βίωμα είναι ο πρωταγωνιστής και ο συμμέτοχος, αυτός που θα δώσει την απάντηση. Πρόκειται για ένα απαιτητικό θέμα που έχει να κάνει και με την ίδια τη θέαση, τη ματιά μας στα πράγματα. Ένα βιωματικό έργο που περικλείει τον θεατή, τοποθετώντας τον μέσα σε έναν άλλο κόσμο. Το ίδιο το έργο μπορεί να γίνει τελικά ένα υπαρξιακό σχόλιο για τον καθένα”.
“Το περίπτερό μας είναι πολιτικό”
Μπορεί η καλλιτεχνική διευθύντρια της Μπιενάλε σε αντίθεση με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της documenta 14 να μη δίνει πολιτικό στίγμα στην εμβληματική φετινή διοργάνωση, επιλέγοντας ως σλόγκαν το “Viva Arte Viva”, “Ζήτω η τέχνη”, αλλά σύμφωνα με τον επιμελητή της ελληνικής συμμετοχής Ορέστη Ανδρεαδάκη, πάρα πολλοί καλλιτέχνες και περισσότερα από το 70% των έργων, έχουν πολιτικό χαρακτήρα και στίγμα, όπως το περίπτερο της Αυστραλίας, που αναφέρεται στους Αβορίγινες και τους πρόσφυγες, η Αίγυπτος που μιλάει για τον φόβο, οι ΗΠΑ με θέμα το “Tomorrow is another day” με μεγάλο σταρ τον Μαρκ Μπράντφορντ που αναρωτήθηκε γιατί δεν είναι όλα τα περίπτερα πολιτικά στη φετινή Μπιενάλε, ενώ δεν δίστασε να σχολιάσει την κατάσταση στην πατρίδα του λέγοντας πως “πέφτουν ακόμα πολλές σφαίρες”!
Ο Ορέστης Ανδρεαδάκης μιλάεο για έντονο πολιτικό περιεχόμενο των αποστολών με θέματα που απασχολούν τον κόσμο, όπως οι μικροί εθνικισμοί, ο απομονωτισμός, η φτώχεια, η μετανάστευση, ο πόλεμος, η άνοδος της Ακροδεξιάς και τόσα άλλα, ενώ δεν παραλείπει να χαρακτηρίσει το ελληνικό περίπτερο, “ένα από τα πιο πολιτικά”, χωρίς να αγνοεί και την “έρευνα πάνω στη φόρμα του ίδιου του μέσου, της αφήγησης, μέσω εικόνων, ήχων και μιας ολόκληρης κατασκευής.
Info: Στην ταινία που προβάλλεται στην “Εγκατάσταση διλημμάτων” πρωταγωνιστούν η Σαρλότ Ράμπλινγκ και οι Έλληνες Γιώργος Κοτανίδης, Κόρα Καρβούνη, Πολύδωρος Βογιατζής, Ρένα Κυπριώτη και Γιάννης Καλοφωλιάς. Στις οθόνες της εγκατάστασης εμφανίζεται επίσης ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος.
Διευθυντής φωτογραφίας είναι ο Κλαούντιο Μπολιβάρ, σκηνογράφος ο Ηλίας Λεδάκης, ενδυματολόγος η Εύα Νάθενα, μοντέρ ο Χρήστος Γάκης και την οργάνωση παραγωγής έχει η Φένια Κοσοβίτσα.
Φορέας υλοποίησης του έργου είναι το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
