Οι φανατικοί κινηματογραφικοί φίλοι του Πίτερ Σέλερς έμαθαν πριν από μερικές ημέρες ένα ανέλπιστο νέο: δύο ταινίες του μεγάλου ηθοποιού, που θεωρούνταν χαμένες, όχι μόνο βρέθηκαν, αλλά πρόκειται και να προβληθούν. Βεβαίως, ο αρχικός σχεδιασμός είναι να παιχτούν σε κινηματογράφους στη Μεγάλη Βρετανία, αλλά η ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα τις δούμε και στα ελληνικά σινεμά υπάρχει. Για τα δύο αυτά φιλμ, το "Insomnia Is Good For You" και το "Dearth Of A Salesman", όπως και για το σύνολο του έργου και της προσωπικότητας του Σέλερς μιλήσαμε με τον τραγουδοποιό Δημήτρη Βεριώνη, ο οποίος -μεταξύ άλλων- είναι πρόεδρος της Peter Sellers Appreciation Society, ενώ έχει λάβει μέρος στη συγγραφή και την έρευνα βιβλίων γύρω από τον σπουδαίο Βρετανό ηθοποιό.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΛΙΟΛΙΟ
* Πριν μιλήσουμε για το θέμα που μας έδωσε την ευκαιρία να κάνουμε αυτή τη συνέντευξη, πείτε μας λίγα λόγια για το Peter Sellers Appreciation Society.
To PSAS (www.petersellersappreciationsociety.com) δημιουργήθηκε στις αρχές το 2000 από φίλους, συνεργάτες, συγγενείς, αλλά και θαυμαστές του μεγάλου ηθοποιού. Στόχος ήταν η προώθηση και η περαιτέρω γνωστοποίηση της δουλειάς και του πολυδιάστατου ταλέντου του. Παράλληλα, ιδιαίτερο βάρος δόθηκε εξαρχής στο να υπάρξει μια αντίδραση σε σκανδαλοθηρικού τύπου δημοσιεύσεις και ανακρίβειες.
* Πώς και βρέθηκε ένας Έλληνας επικεφαλής του PSAS; Θα πρέπει να κρατάει χρόνια η αγάπη σας για τον μεγάλο ηθοποιό.
Μπήκα στο PSAS από τις πρώτες μέρες του. Ωστόσο, η αγάπη μου για τη δουλειά του Σέλερς φέρει το άρωμα των θερινών σινεμά των παιδικών μου χρόνων, όπου πήγαινα με τους γονείς μου. Βρέθηκα λοιπόν επικεφαλής στο PSAS στα τέλη του 2002, όταν η Μαξίμ Βέντχαμ μου παραχώρησε τη θέση της και παραμένω πρόεδρος έως σήμερα.
* Ας έρθουμε τώρα στο θέμα μας. Λίγες μέρες πριν έγινε γνωστό πως βρέθηκαν και θα κυκλοφορήσουν δύο χαμένες -μικρού μήκους στην ουσία- ταινίες με πρωταγωνιστή τον Πίτερ Σέλερς, το "Insomnia Is Good For You" και το "Dearth Of A Salesman". Πώς και πότε ανακαλύφθηκαν;
Τα δύο φιλμ αποτελούν, μαζί με το εξίσου σπάνιο "Cold Comfort", μέρος μια τριλογίας κινηματογραφικών έργων χαμηλού προϋπολογισμού, τις οποίες γύρισε ο Π. Σέλερς το 1957 για μια μικρή βρετανική εταιρεία, την Park Lane Films. Οι ταινίες αυτές προβλήθηκαν στους κινηματογράφους συνοδεύοντας άλλες, μεγάλου ή μεσαίου μήκους, ταινίες. Και στις τρεις ταινίες (σε σκηνοθεσία Leslie Arliss) ο Σέλερς υποδύεται τον χαρακτήρα Hector Dimwittie, ενώ κυριαρχεί η αφήγηση που συνοδεύει τα επί οθόνης τεκταινόμενα. Οι ταινίες πήραν καλές έως πολύ καλές κριτικές, αλλά μετά την προβολή τους ξεχάστηκαν από την ανοδική πορεία του Σέλερς.
Τα φιλμ ανακάλυψε στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας ο Ρόμπερτ Φάροου, κατά την εκκένωση του κτηρίου που φιλοξενούσε τα γραφεία της εταιρείας, η οποία είχε πλέον από καιρό πάψει να υφίσταται. Ο κύριος Φάροου κράτησε τα κουτιά των φιλμς για δική του χρήση. Ανοίγοντας, μετά από καιρό, τα κουτιά, βρήκε μέσα τα «χαμένα» φιλμ.
* Σε αυτές τις ταινίες αναγνωρίζουμε τον Σέλερς του "Being There" και των "Pink Panther" ή είναι ένας Σέλερς πιο κοντά στη "βρετανική περίοδο", με ταινίες όπως το "The Ladykillers" και το "The Wrong Arm of the Law";
Πρόκειται για ταινίες της βρετανικής περιόδου του ηθοποιού. Νομίζω ότι ένα πολύ γοητευτικό στοιχείο των ταινιών αυτών είναι ακριβώς το γεγονός ότι «συλλαμβάνουν» τη μετάβαση ενός άκρως επιτυχημένου ραδιοφωνικού κωμικού και χαρισματικού μιμητή φωνών στον κινηματογραφικό κόσμο.
* Πάντως ο Σέλερς έχει παίξει και σε ταινίες που -ας μου επιτραπεί ο χαρακτηρισμός- δεν ήταν και τόσο ποιοτικές, όπως για παράδειγμα το "After the fox" και το "I Love You, Alice B. Toklas!"
Προσωπικά μου αρέσει πολύ το "After The Fox" και συμπαθώ αρκετά το "I Love You Alice B. Toklas". Θα έλεγα πως παίζει μεγάλο ρόλο το υποκειμενικό κριτήριο με το οποίο κρίνουμε. Σίγουρα ο Σέλερς έπαιξε και σε ταινίες πολύ κατώτερες των προσδοκιών, ενδεχομένως και του ιδίου. Ωστόσο, αν δείτε λ.χ. τους συντελεστές στις ταινίες που αναφέρατε, θα δείτε πως το "Αfter the Fox" το σκηνοθετεί ο Βιτόριο ντε Σίκα, σε σενάριο Νιλ Σάιμον.
* Συνεργάστηκε σε πολλές ταινίες με τον Μπλέικ Έντουαρντς, με αποκορύφωμα βεβαίως την τριλογία του "Pink Panther". Μπορεί να χαρακτηριστεί το "αγαπημένο παιδί" του σκηνοθέτη;
Αντιθέτως, θα έλεγα πως ενώ καλλιτεχνικά ταίριαζαν πολύ, η επαγγελματική τους σχέση ήταν έντονα συγκρουσιακή, αποτέλεσμα του χαρακτήρα τους. Βέβαια, πιστεύω πως αλληλοθαυμάζονταν, αλλά με τα χρόνια έπαψαν να... αντέχουν ο ένας τον άλλο. Η σχέση τους πέρασε πολλές διακυμάνσεις, όμως σίγουρα είχαν συχνότατα κοινές απόψεις ως προς την κωμωδία, κοινές φιλμικές αναφορές στην κωμωδία του βωβού κινηματογράφου και βέβαια συνεχή γέλια και εσωτερικά αστεία κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων.
* Με τον Κιούμπρικ πώς ήταν η συνεργασία τους;
Εξαιρετική, αν μάλιστα σκεφτείτε πως ο Κιούμπρικ και ο Σέλερς συνεργάστηκαν σε δύο ταινίες, το "Lolita" (1962) και το "Dr. Strangelove Or How I Learned To Stop Worrying And Love The Bomb" (1964, στα ελληνικά "SOS Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα"), πράγμα όχι ιδιαίτερα συνηθισμένο στη φιλμογραφία του σκηνοθέτη. Ο Κιούμπρικ θαύμαζε την αυτοσχεδιαστική ικανότητα του Σέλερς και την ευχέρειά του σε κάθε λήψη να παρουσιάζει κάτι διαφορετικό, συχνά πιο ενδιαφέρον από πριν.
* Δίπλα του έχουν βρεθεί πολλές φορές ως συμπρωταγωνιστές αλλά και σε δεύτερους ρόλους ηθοποιοί όπως ο Χέμπερτ Λομ και ο Γκράχαμ Σταρκ. Αυτή η συνύπαρξη ήταν και δική του επιλογή ή οφείλεται μονό στο κάστινγκ του κάθε σκηνοθέτη;
Νομίζω ότι ο Σέλερς επιθυμούσε να παίζει με ανθρώπους που εκτιμούσε καλλιτεχνικά αλλά και αγαπούσε και τον συνέδεαν με αυτούς οι πρώτες, δύσκολες μέρες κατά τις οποίες δεν ήταν ακόμα γνωστός, αλλά ήταν απλά ένας νεαρός ηθοποιός που προσπαθούσε να τα καταφέρει. Όμως, πρόκειται για περιζήτητους ρολίστες, με μεγάλη καριέρα και φήμη, άρα είμαι σίγουρος πως δεν αποτελούσαν αποκλειστικά επιλογή του Σέλερς.
* Πείτε μας λίγα λόγια για την αγαπημένη του συνήθεια, τις μεταμφιέσεις...
Ο Σέλερς αγαπούσε να γίνεται κάτι που δεν είναι - απ' όσο φαίνεται εννοούσε την ύπαρξή του πάντα μέσα από έναν ρόλο. Η συνήθειά του να γίνεται ο χαρακτήρας που υποδύεται τον ακολούθησε σε όλη του τη διαδρομή - από την αθωότητα και σουρεαλιστική δύναμη των "Goon Shows" (1951-1960) έως και την τελευταία του ταινία.
* Αναφερθήκατε στην εκπομπή "Goon Show", που παρουσίαζε στο ραδιοφωνικό πρόγραμμα του BBC. Μπορούμε όντως να τη χαρακτηρίσουμε πρόδρομο του "Flying Circus" των Monty Python;
Οι Goons, δηλαδή το ραδιοφωνικό πρόγραμμα "Goon Show", αποτέλεσε τη δημιουργική συνύπαρξη του Πίτερ Σέλερς με τον Σπάικ Μίλιγκαν (ο οποίος ήταν και ο κειμενογράφος) και τον Χάρι Σεκόμπε. Το "Goon Show" ήταν η έκρηξη της νεότερης βρετανικής μεταπολεμικής κωμωδίας∙ σαρκασμός στη βρετανική -και όχι μόνο- κοινωνία, τον στρατό, κάθε λογής αρχή και τάξη πραγμάτων και πάνω από την ανθρώπινη φιλοχρηματία, ματαιοδοξία και υστεροβουλία. Αποτέλεσε πρότυπο ανατρεπτικού, εντελώς απρόβλεπτου σουρεαλιστικού χιούμορ, πάνω στο οποίο αργότερα στηρίχθηκαν πιο γνωστές σε εμάς (λόγω της τηλεόρασης και του κινηματογράφου) κωμικές ομάδες και σειρές, όπως οι Monty Pythonς (μεγάλοι οπαδοί των Goons), ο Πίτερ Κουκ και ο Ντάντλεϊ Μουρ και άλλοι. Για τους Βρετανούς ο Σέλερς ήταν, παρέμεινε και πάντα θα είναι ένας πρώην Goon.
* Σε πρόσφατη συνέντευξή σας χαρακτηρίσατε ως το "χειρότερο βιογραφικό ανοσιούργημα" την ταινία που κυκλοφόρησε το 2004 για τη ζωή και το έργο του Σέλερς. Αδίκησε κάπου την αλήθεια ή έχει να κάνει με το ότι ήταν περισσότερο από ό,τι θα έπρεπε κουτσομπολίστικο; Εξάλλου, και ο ίδιος ο βιογράφος του Σέλερς, Πίτερ Ίβανς, έχει πει "σιγά-σιγά άρχισε να αποκτά τη φήμη του δύστροπου".
Ο Σέλερς περιγράφεται από πολλούς, ακόμη και φίλους, ως «δύσκολος». Αλλά περιγράφεται και ως γενναιόδωρος, ευαίσθητος, με εξαιρετική αίσθηση του χιούμορ κ.λπ., πράγματα που είτε δεν βρήκαν καμία θέση στο εν λόγω βιβλίο, είτε χρησιμοποιήθηκαν παραμορφωτικά (όπως και πολλές απομονωμένες ατάκες από συνεντεύξεις), με σκοπό να εξυπηρετήσουν ένα προαποφασισμένο πορτρέτο που είχε επιφυλάξει ο συγγραφέας για τον ηθοποιό. To ζήτημα, λοιπόν, δεν είναι ούτε η αγιογραφία, ούτε η κατασυκοφάντηση. Ο συγκεκριμένος συγγραφέας παρουσίασε μια σαχλαμάρα χωρίς αρχή, μέση, τέλος, με μόνο σκοπό να κάνει δελεαστική την πραμάτεια του (γιατί περί αυτού πρόκειται και μόνο) σε ένα αδηφάγο, κουτσομπολοθρεμμένο κοινό. Αν κάποιος ζητάει μια πιο πειστική και γεμάτη πραγματικά γεγονότα αφήγηση για τον Σέλερς, θα πρότεινα το βιβλίο του Γκράχαμ Σταρκ "Remembering Peter Sellers" ή του Εντ Σίκοβ το «Mr. Strangelove".
* Τις σκηνοθετικές του απόπειρες με τις ταινίες όπως το "Ι Like Money" (ή "Mr. Topaze") πώς θα τις χαρακτηρίζατε;
To "Mr. Topaze"είναι μια ιδιαίτερα σπάνια ταινία, αλλά δεν θα την τοποθετούσα στις καλύτερες ταινίες του Σέλερς. Εντούτοις βλέπεται με ενδιαφέρον και είναι αυτό που λέμε φιλμ καλών προθέσεων. Απέχει δε από την κωμωδία και τα βεβιασμένα happy ends. Αλλά και ο ίδιος ήξερε πως η πραγματική του ιδιοφυΐα ήταν μπροστά από τις κάμερες και όχι πίσω από αυτές.
* Για το τέλος, θα ήθελα να μου πείτε ποια κατά τη γνώμη σας θεωρείτε την καλύτερη ταινία του Σέλερς.
Είναι πραγματικά δύσκολο να αποφασίσω. Σίγουρα οι δύο οσκαρικές του ταινίες (υποψήφιος για α' αντρικό ρόλο στο "Dr. Strangelove" (1964) και στο "Being There" (1979), μαζί με τον χαρακτήρα του επιθεωρητή Κλουζό στους Ροζ Πάνθηρες, ξεχωρίζουν καθώς φέρουν όλη τη χαμαιλεοντική ερμηνευτική του δύναμη και το κωμικό και αυτοσχεδιαστικό του ταλέντο.
