Ρεπορτάζ: Μάνια ΖΟΥΣΗ
Η περιπετειώδης ιστορία μιας αριστουργηματικής, αλλά χαμένης ελληνικής ταινίας που γυρίστηκε το 1930 από τον Δημήτρη Γαζιάδη με τον τίτλο «Οι Απάχηδες των Αθηνών», η ανακάλυψή της πριν τέσσερα χρόνια στη Γαλλική Ταινιοθήκη, η αποκατάστασή της και η προβολή της στην Εθνική Λυρική Σκηνή στις 15 Φεβρουαρίου παρουσιάστηκαν χθες στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος από όλους όσους συμμετείχαν σ' αυτό το «πολύ σημαντικό εγχείρημα», όπως το χαρακτήρισε η Μαρία Κομνηνού, πρόεδρος της Ταινιοθήκης.
Η υποδοχή της ταινίας, που υπήρξε ενθουσιώδης, και η αποκατάστασή της με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος «είναι μια κορυφαία σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα πολύ σημαντική για τη συντήρηση της πνευματικής κληρονομιάς» όπως είπε.
Στην κινηματογραφημένη αυτή οπερέτα με την υψηλή αισθητική κινηματογράφησης, που πήρε υπό την αιγίδα του ο Κώστας Γαβράς, αναφέρθηκαν οι συντελεστές της αποκατάστασής της. Είναι η πρώτη "άδουσα και ηχητική" ελληνική ταινία, που συνοδευόταν από συγχρονισμένη ηχογράφηση της μουσικής και των τραγουδιών με την υπογραφή του σπουδαίου Νίκου Χατζηαποστόλου.
Πρόκειται για έναν σημαντικό, χαμένο μέχρι σήμερα, κρίκο στην ιστορία του πρώιμου ελληνικού κινηματογράφου, στον οποίο αναφέρθηκε η υπεύθυνη για την αποκατάσταση Ηλέκτρα Βενάκη μιλώντας για την πρωτοποριακή σκηνοθεσία του Δημήτρη Γαζιάδη αλλά και τα χρονοβόρα, τεχνικά προβλήματα που αντιμετώπισε η ομάδα. Επισήμανε πως «ανοίγουν δρόμοι προς έρευνα αλλά και προς αναζήτηση και άλλων ελληνικών ταινιών της περιόδου που μπορεί να διασώθηκαν στο εξωτερικό», προσθέτοντας ωστόσο πως «είναι πολύ σπάνιο να βρεθούν κόπιες ελληνικών ταινιών σε καλή κατάσταση πριν τον πόλεμο, καθώς, όπως και σε πολλές χώρες με μικρή κινηματογραφία, πουλούσαν το υλικό λόγω πείνας».
Για το «πολύ σημαντικό εύρημα για την ιστορία του κινηματογράφου και ευρύτερα του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού» μίλησε ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ Αλέξανδρος Ευκλείδης, υπογραμμίζοντας πως δείχνει «την ευρωπαϊκή ταυτότητα της Ελλάδας εκείνη τη χρονική στιγμή. Ανήκει σε ένα πεδίο που κανένας δεν σκέφτηκε στην εποχή του να διασώσει. Το ελαφρό μουσικό θέατρο, στο οποίο εγγράφεται και αυτή η ταινία, είναι για κάποιους από εμάς μία από τις κορυφαίες στιγμές του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού στον 20ό αιώνα, που ωστόσο έχει τύχει ιστορικά ελάχιστης σημασίας».
Αποκάλυψε πως «Οι Απάχηδες των Αθηνών» υπήρξε το πιο πετυχημένο έργο του ελληνικού Μεσοπολέμου, καθώς την περίοδο 1921-1922 έκανε 600 παραστάσεις στην Αθήνα, κόβοντας πάνω από 400.000 εισιτήρια σε μια εποχή που η πόλη είχε πληθυσμό 300.000 κατοίκους.
Στον άθλο της μουσικής αποκατάστασης και στη χρονοβόρα έρευνα αναφέρθηκαν ο Γιάννης Σαμπροβαλάκης και ο Γιάννης Τσελίκας από το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής, μιλώντας για την ανασύνθεση της ηχητικής μπάντας, της αναζήτησης των ηχογραφήσεων της εποχής, του χαμένου χειρογράφου του Χατζηαποστόλου και των αντιγράφων που βρέθηκαν. «Η πρώτη μας μέριμνα ήταν να αντιγράψουμε και να επιμεληθούμε τον πρώτο πυρήνα της μουσικής του έργου του 1921. Στη συνέχεια αναζητήσαμε άλλες πηγές σε ιδιωτικά αρχεία και βιβλιοθήκες για τα επιπλέον τρία τραγούδια που έγραψε ο συνθέτης το 1930» αποκάλυψαν, προσθέτοντας πως «έντυσαν» την ταινία με τη μουσική της οπερέτας του Νίκου Χατζηαποστόλου, δημιουργώντας ουσιαστικά "ένα νέο σάουντρακ που θα ταίριαζε με τα καρέ της ταινίας».
Ο Σπύρος Αλεξόπουλος, από τη Διεύθυνση Δωρεών του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, υπογράμμισε πως «μέσα από την αποκατάστασή της η ταινία γίνεται πάλι προσβάσιμη σε όλους, ιστορικούς και ευρύ κοινό. Είμαστε βέβαιοι ότι η ταινία θα αποτελέσει μια μοναδική πηγή μελέτης γι' αυτούς που ασχολούνται με τον κινηματογράφο, αλλά και σημαντικό κριτήριο για ιστορικούς, κοινωνιολόγους και άλλους μελετητές αυτής της εποχής».
Στις 15 Φεβρουαρίου
Στην πρώτη παγκόσμια προβολή στις 15 Φεβρουαρίου στην Αίθουσα "Σταύρος Νιάρχος" της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στις 8 μ.μ., με ελεύθερη είσοδο και δελτία προτεραιότητας, συμμετέχει η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ και Μονωδών της ΕΛΣ σε διεύθυνση Αναστάσιου Συμεωνίδη, που ήταν παρών από κοινού με τον σύμβουλο για τα Μουσικά Σύνολα και τα Μουσικά Ραδιόφωνα της ΕΡΤ Τάσο Ρωσόπουλο, ο οποίος γνωστοποίησε πως η κρατική τηλεόραση θα μεταδώσει την ταινία.
Με αφορμή τους "Απάχηδες των Αθηνών" διοργανώνεται στην Ταινιοθήκη στις 13 και 14 Φεβρουαρίου προβολή αποκατεστημένων ταινιών με τίτλο "Η κρυφή γοητεία της αποκατάστασης", σε συνεργασία σημαντικών κινηματογραφικών αρχείων του εξωτερικού, όπως γνωστοποίησε η Μαρία Κομνηνού, όπου θα προβληθούν οι ταινίες «Ο λευκός σεΐχης» του Φεντερίκο Φελίνι, «Ο Τσάρλι, νεκρός ή ζωντανός» του Αλέν Τάνερ, «Ένα καπέλο από ψάθα Ιταλίας» του Ρενέ Κλερ και η μικρού μήκους «Κάθε μέρα του Χανς Ρίχτερ».
Την Παρασκευή 14.2, από τις 6 μ.μ. έως τις 8.30 μ.μ., θα πραγματοποιηθεί Συμπόσιο των Διεθνών Κινηματογραφικών Αρχείων με τίτλο «Αποκαταστάσεις, εκ νέου ανακαλύψεις, προοπτικές» σε συντονισμό Μ. Κομνηνού και Σελίν Ρουιβό, διευθύντριας της Συλλογής Ταινιών της Γαλλικής Ταινιοθήκης.
* Η φωτογραφία είναι από το αρχείο του Στάθη Αρφάνη
