Live τώρα    
21°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C23.6°C
2 BF 62%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.4°C22.5°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C19.9°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
24 °C
21.0°C24.8°C
4 BF 46%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
21.9°C23.5°C
3 BF 40%
Λούκατς: Φιλόσοφος και άνθρωπος της πράξης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Λούκατς: Φιλόσοφος και άνθρωπος της πράξης

«Ο πολιτισμός μας έχει περάσει, και περνάει ακόμα, μέσα από σκοτεινές εποχές (...) Υπάρχει σκοτάδι γύρω μας, όπως υπήρχε και στο μεσοπόλεμο. Αυτοί που έχουν την τάση να απελπίζονται, θα βρουν αρκετές, και κάτι περισσότερο από αρκετές, αιτίες στην καθημερινή μας ζωή»

Γκέοργκ Λούκατς, στις «Μελέτες για τον ευρωπαϊκό ρεαλισμό»

Αποτέλεσμα τριών χρόνων έρευνας, το ντοκιμαντέρ «Georg» που γύρισε ο Σωτήρης Μπέκας για τον Ούγγρο μαρξιστή φιλόσοφο, θεωρητικό της αισθητικής, ιστορικό και κριτικό της λογοτεχνίας, προβάλλεται αύριο Δευτέρα σε πρεμιέρα στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, στις 6 μ.μ., σε μια εκδήλωση που συνδιοργανώνουν το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς και η Ταινιοθήκη.

Ο Λούκατς, γεννημένος το 1885, μεγάλωσε στη Βουδαπέστη και σπούδασε στο Βερολίνο και τη Χαϊδελβέργη, κοντά στον Μαξ Βέμπερ. Στα 1915 ξεκίνησε να γράφει για την «Αισθητική και ηθική στο έργο του Ντοστογιέφσκι», έργο που δεν ολοκλήρωσε ποτέ. Το 1919 θα γίνει κομισάριος Παιδείας στη βραχύβια επαναστατική κυβέρνηση του Μπέλα Κουν, ενώ με το έργο του «Ιστορία και ταξική συνείδηση» (1923), παρά την κριτική που δέχτηκε εγκαινίασε μια νέα εποχή στην ερμηνεία της σκέψης του Μαρξ.

Για τον Λούκατς ο πνευματικός αστικός πολιτισμός περιέχει σοβαρά στοιχεία κριτικής και αντίθεσης στην καπιταλιστική κοινωνία, τα οποία γίνονται αντικείμενο μελέτης από τον Μαρξ. Το έργο του είχε καταλυτική επίδραση στην ανάπτυξη του μαρξισμού στις δυτικές κοινωνίες, με επίκεντρο την έννοια της «πραγμοποίησης» και την προσπάθεια συγκρότησης μιας συστηματικής μαρξιστικής αισθητικής.

Ο Λούκατς, ταυτόχρονα, είχε έντονη πολιτική δράση, από την ουγγρική επανάσταση του 1919 έως την εξέγερση του 1956, και με την κριτική του στάση απέναντι στα καθεστώτα του «υπαρκτού». Μετά τη σοβιετική επέμβαση του 1956 θα εξοριστεί για ένα διάστημα στη Ρουμανία.

Το ντοκιμαντέρ που γύρισε ο Σωτήρης Μπέκας είναι ταυτόχρονα μια παρέμβαση στη σημερινή ευρωπαϊκή πολιτική συγκυρία, καθώς φωτίζει τους λόγους για τους οποίους η σημερινή ουγγρική κυβέρνηση σχεδίασε, μέσω της Ακαδημίας και παρά τη διεθνή κατακραυγή, το κλείσιμο του Αρχείου Λούκατς και του ιστορικού γραφείου του στη Βουδαπέστη.


Παρά τη διεθνή κατακραυγή, η ουγγρική κυβέρνηση έκλεισε το Αρχείο Λούκατς στη Βουδαπέστη

Άλλωστε δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη για τη σημασία και το συμβολικό βάρος του έργου του από την επίθεση που δέχεται σήμερα, 49 χρόνια μετά τον θάνατό του, από τις συντηρητικές και ακροδεξιές δυνάμεις στη χώρα του.

«Η πρώτη μου γνωριμία με τον Λούκατς έγινε μέσω του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου, στις Σπουδές για τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό» λέει ο σκηνοθέτης. «Το 2015 έφτασα στη Βουδαπέστη, όπου ζω μέχρι σήμερα» συνεχίζει ο Σωτήρης Μπέκας. «Αρχικά ‘συναντήθηκα’ με τον Λούκατς μέσα από μία διεθνή διάσκεψη για την πνευματική κληρονομιά του. Λίγο αργότερα ήρθαν τα ‘νέα’ σχετικά με την επίθεση που δέχτηκε ένα άγαλμά του από οπαδούς του ακροδεξιού κόμματος Γιόμπικ, καθώς και τα σχέδια της ουγγρικής κυβέρνησης (μέσω της Ακαδημίας) για την τύχη του Αρχείου του...

Με άλλα λόγια, ένας παγκοσμίου βεληνεκούς φιλόσοφος, ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 1971, αντιμετώπιζε τη δίωξη από τους συμπατριώτες του εν έτει 2016. Όλα τα παραπάνω με παρακίνησαν να ξεκινήσω την παραγωγή του ντοκιμαντέρ ‘Georg’. Παράλληλα, το ντοκιμαντέρ έτυχε να βρίσκεται εν εξελίξει την ώρα που το Αρχείο του Λούκατς έκλεινε οριστικά, μετά από δεκαετίες σημαντικής συνεισφοράς στη διεθνή επιστημονική (και όχι μόνο) κοινότητα.

Έτσι βρεθήκαμε σε θέση απόλυτης καταγραφής, η οποία με έβαλε μπροστά στο δίλημμα εάν το κεντρικό θέμα του ντοκιμαντέρ θα έπρεπε να είναι η συγκεκριμένη αλληλουχία των γεγονότων.

Ωστόσο επέλεξα αυτό στο οποίο είχα εστιάσει από την αρχή. Να δούμε τη ‘μεγάλη εικόνα’ και, παρά τη συναισθηματική φόρτιση, να εξερευνήσουμε, μέσα από σημαντικές μαρτυρίες ανθρώπων που είτε τον γνώρισαν είτε το έργο του είναι το αντικείμενο της επιστημονικής τους μελέτης, το εάν και κατά πόσο η πνευματική του κληρονομιά παραμένει επίκαιρη και σήμερα.

Θεωρώ πως αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα, το οποίο όσες περισσότερες απαντήσεις βρίσκει, τόσο είναι ικανό να αναλύσει και τα επιμέρους ζητήματα. Η έρευνα των τριών και πλέον χρόνων επετεύχθη με τη συμβολή τριών ερευνητών του Λούκατς από τη νεότερη γενιά, της Άγκνες Κέλεμεν, του Κόντι Ίνγκλις και του Τζόρνταν Σκίνερ.

Κυρίως όμως, σε προσωπικό επίπεδο, έφερα εις πέρας τη συγκεκριμένη εργασία με την τεράστια στήριξη της συντρόφου μου Σοφίας Λαμπροπούλου, η οποία όχι μόνο έγραψε μία εκπληκτική μουσική επένδυση για το ντοκιμαντέρ με τον συνεργάτη της Γιάννη Σαξώνη, αλλά είχε βαθιά επιρροή τόσο στη σωστή επιλογή των προσώπων που έπρεπε να συναντήσουμε, καθώς και στη θεωρητική επεξεργασία, όσο και στην επίπονη διαδικασία του μοντάζ».

Το ντοκιμαντέρ «Georg» περιλαμβάνει συνεντεύξεις με τους: Άγκνες Χέλερ (φιλόσοφο, μαθήτρια του Λούκατς και άνθρωπο του στενού του περιβάλλοντος, μέλος της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών) που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, Γιάνος (Τζίμι) Κέλεμεν (καθηγητή φιλοσοφίας και μέλος της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών), Βασίλη Βασιλικό (συγγραφέα, διπλωμάτη, βουλευτή επικρατείας), Άνσελμ Γιάπε (καθηγητή Φιλοσοφίας, Ιστορίας της Τέχνης και Πολιτικής και Οικονομικής Θεωρίας), Μαρία Σέκεϊ και Μίκλος Μέστερχάζι (υπεύθυνους και ερευνητές στο Αρχείο του Λούκατς), Ζακ Ρανσιέρ (φιλόσοφο και καθηγητή Φιλοσοφίας), Μίκαελ Λεβί (κοινωνιολόγο και φιλόσοφο), Γιούντιτ Μπάρντος (καθηγήτρια Κινηματογραφικής Αισθητικής), Άνταμ Τάκατς (καθηγητή Φιλοσοφίας), Κωνσταντίνο Καβουλάκο (καθηγητή κοινωνικής και πολιτικής φιλοσοφίας), Νικόλαο Βλαχάκη (σύμβουλο τύπου και επικοινωνίας - διπλωμάτη), Βέρα Λίγκετι (ψυχαναλύτρια), Γκαμπριέλα Τσόσζο (φωτογράφο και ακτιβίστρια) και Τίμπορ Σάμπο (φιλόσοφο και καθηγητή πολιτικών επιστημών).



INFO
Tο ντοκιμαντέρ «Georg» του Σωτήρη Μπέκα προβάλλεται τη Δευτέρα 27 Ιανουαρίου στις 6 μ.μ. στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (Ιερά Οδός και Μεγάλου Αλεξάνδρου) με ελεύθερη είσοδο. Μετά την προβολή θα ακολουθήσει συζήτηση με τον Γεράσιμο Κουζέλη (καθηγητή ΕΚΠΑ και μέλος Δ.Σ. του Ινστιτούτου Πουλαντζάς), τον Κωνσταντίνο Καβουλάκο (καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης), την Σοφία Λαμπροπούλου (μουσικό) και τον Νικόλαο Βλαχάκη (υποψήφιος διδάκτορα Φιλοσοφίας, πρώην διπλωμάτη στη Βουδαπέστη). Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Ανδρέας Μαράτος, επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Πουλαντζάς.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΕΡΖΗΣ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL