Του Βασίλη Βαφέα*
Τώρα που προσπαθώ να γράψω κάτι για τον Σταύρο, θυμήθηκα το 2000, όταν το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είχε κάνει ένα μικρό αφιέρωμα στον Ντίνο Κατσουρίδη προβάλλοντας τους “Αδίστακτους”. Είχε εκδώσει κι ένα βιβλιαράκι σε συνεργασία με την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών, στο οποίο είχαμε κληθεί πολλοί φίλοι και συνεργάτες να γράψουμε κάτι για τον Ντίνο. Όλοι γράψαμε ενδιαφέροντα πράγματα, όμως πιο πολύ από όλα τα κείμενα μου άρεσε του Σταύρου. Έτσι, όταν μου ζήτησε ο Ντίνος να είμαι ανάμεσα σ’ αυτούς που θα προλογίσουν ζωντανά την προβολή της ταινίας, αντί να πω τα δικά μου λόγια, είπα ότι θα διαβάσω αυτά που είχε γράψει ο Σταύρος, που είχαν πολύ χιούμορ, μια που ο ίδιος δεν είχε ανέβει στη Θεσσαλονίκη.
Έτσι άρχιζε το κείμενό του:
«Ο Χρήστος Βακαλόπουλος με θαύμαζε για κάτι που δεν κατάλαβα ποτέ! Με γνώριζε στις φίλες και στους φίλους του: Από δω ο Σταύρος, βοηθός του Κατσουρίδη στης ‘Κακομοίρας’. Συνήθως οι κοπέλες, με επιφωνήματα θαυμασμού, με αγκάλιαζαν και κρατούσαν τα χέρια μου πολλή ώρα μέσα στα δικά τους. Αυτό μου άρεσε. Αλλά, στο βάθος, με πείραζε που δεν ανέφερε και καμιά άλλη ιδιότητά μου κι ένα απόγευμα του παραπονέθηκα. Χαμογέλασε και μου είπε ‘Ε, εσύ έζησες κάτι που εμείς δεν θα το γνωρίσουμε ποτέ’...».
Κι έτσι τέλειωνε ο Σταύρος:
“Τώρα, εν έτει 2000, διαχειρίζομαι ένα μικρό κεφάλαιο του Ντίνου στο χρηματιστήριο όπου εργάζομαι. Σκοπός μας είναι τα κέρδη από την καλή διαχείριση να χρηματοδοτήσουν ένα ποσοστό της επόμενης ταινίας μου. Δυστυχώς όμως, λόγω της πετρελαϊκής κρίσης και της υποτιμητικής κερδοσκοπίας ξένων funds και Ελλήνων θεσμικών, μέχρι στιγμής χάνουμε το 70% αυτού του κεφαλαίου”.
Κι εγώ, διαβάζοντας τα λόγια του Σταύρου και υπογραμμίζοντας το ειρωνικό και αυτοσαρκαστικό του ύφος -αυτό που χαρακτηρίζει και τις ταινίες του- εισέπραξα τα γέλια και το θερμό χειροκρότημα του κοινού. Όταν τέλειωσε η προβολή, πήρα τον Σταύρο στο τηλέφωνο και του είπα τη μεγάλη απήχηση που είχε τα κείμενό του. Εκείνος με ευχαρίστησε συγκινημένος...
Ο Σταύρος λοιπόν ξεκίνησε από τον εμπορικό κινηματογράφο σαν βοηθός σκηνοθέτη. Κάποια στιγμή, ο Φίνος αποφάσισε να τον χρίσει «σκηνοθέτη» και, για να διαφημίσει την ταινία που θα γύριζε ο Σταύρος, την έντυσε επικοινωνιακά με ένα ειδύλλιο. Η Μάρθα Καραγιάννη θα παντρευόταν, είπαν, έναν νέο σκηνοθέτη, τον Σταύρο Τσιώλη. Κάθε βράδυ το «ερωτευμένο» ζευγάρι έβγαινε σε κοσμικά κέντρα. Στην πραγματικότητα, η Μάρθα έβγαινε με το αγόρι της και ο Σταύρος χώρια. Στο τέλος φεύγανε μαζί, αλλά για τους φωτογράφους και μόνο.
Έτσι έγινε ο Σταύρος σκηνοθέτης του «παλιού καλού κινηματογράφου». Έγραφε και σενάρια. Δεν ήταν όμως τα σενάρια που εκείνος ονειρευόταν να γυρίσει. Για άλλα ήταν πλασμένος κι έτσι τελικά αποφάσισε να γυρίσει τούμπα το είδος και να κάνει αυτό που ήθελε. Μαζί με όλους εμάς δημιούργησε αυτό που οι θεωρητικοί αποκάλεσαν ΝΕΚ (Νέος Ελληνικός Κινηματογράφος) και που δεν ήταν τίποτε άλλο από το σινεμά του δημιουργού, το σινεμά που στοχεύει στην ελευθερία της έκφρασης του καλλιτέχνη και στην ίσως όχι τόσο πλατιά, αλλά σίγουρα πιο βαθιά επικοινωνία με το κοινό. Άλλοτε με μεγαλύτερη επιτυχία, άλλοτε με λιγότερη, πάντα όμως οι ταινίες μας είχαν τουλάχιστον έναν φανατικό θαυμαστή!...
Σιγά - σιγά ο ΝΕΚ γέρασε, γεράσαμε κι εμείς, όμως θέλουμε πάντα να κάνουμε ταινίες. Είτε με φιλμ, είτε ηλεκτρονικά. Ο Τσιώλης ίσως ήταν ο μόνος που επέμεινε στην παλιά σχολή, δηλαδή να κάνει ταινίες με φιλμ ακόμα και τώρα, που δεν υπάρχουν πια στην Ελλάδα εργαστήρια που δουλεύουν αυτό το υλικό. Νομίζω μόνο η Αν Μαρ έχει απομείνει. Για πόσο καιρό δεν ξέρω. Τα νεγκατίφ των ταινιών μας «σαπίζουν» σε ξεχασμένες αποθήκες, όμως μερικοί επιμένουμε και θα το πετύχουμε να εξασφαλίσουμε σωστές συνθήκες αποθήκευσης, σαν αυτές που ισχύουν στις προηγμένες χώρες, για να διασωθούν αυτά τα αρχεία του Σύγχρονου Ελληνικού Πολιτισμού.
Σταύρο, κοιμήσου ήσυχος! Όσο ζούμε οι φίλοι σου θα τραγουδάμε ακόμα. Σ’ αυτή τη χορωδία θα είσαι ο κορυφαίος πάντα. Καλό σου ταξίδι! Θα τα ξαναπούμε...
* Ο Βασίλης Βαφέας είναι σκηνοθέτης, παραγωγός
