Live τώρα    
19°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
16.2°C20.7°C
2 BF 53%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
17 °C
15.2°C17.7°C
1 BF 74%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
17 °C
16.0°C18.0°C
2 BF 59%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.9°C15.9°C
0 BF 55%
Ταξίδι στη Λιθουανία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ταξίδι στη Λιθουανία

Του Λέανδρου Πολενάκη

Μετά από ευγενική πρόσκληση και γενναιόδωρη φιλοξενία, είχα τη χαρά να παρακολουθήσω μια σειρά από εντυπωσιακές παραστάσεις στο Διεθνές Φεστιβάλ theATRIUM 2019 της πανέμορφης Κλαϊπέντα, τρίτης σε μέγεθος πόλης της Λιθουανίας. Θεωρώ χρήσιμο, πριν μπω στο καθαρά θεατρικό κομμάτι, να αφιερώσω κάποια λόγια στο φυσικό τοπίο που περιβάλλει ως αύρα πνευματική την πόλη, επειδή τα δύο, κατά τη γνώμη μου, δένονται αναπόσπαστα.

Η Κλαϊπέντα διαθέτει σαν "στεφάνι" ένα κρυφό ομηρικό ακρογιάλι - θαλασσινό κοιμητήρι, σπαρμένο ανάμεσα σε λυπημένους αμμόλοφους, θίνες ονομάζονται στην ομηρική, στενή συγγενή των αρχαίων ινδοευρωπαϊκών σλαβονικών γλωσσών που ακόμα μιλιούνται σε αυτά τα μέρη. Όμως, εδώ, στην έρημη συλλογισμένη ακρογιαλιά, το πιο ελληνικό τοπίο που είδα και γνώρισα στα ξένα, νιώθω σαν να βρίσκομαι σε άλλη γλωσσική επικράτεια.

"Βη δ' ακέων παρά θιν' αλός", ρίχνει τις λέξεις μια-μια σαν βότσαλα στη θάλασσα ο θεϊκός ποιητής της “Ιλιάδας”. Και περιμένεις να αντικρύσεις να διαβαίνει ο γέροντας ιερέας του Απόλλωνα, ο Χρύσης ανάμεσα στους λυπημένους θίνες, βαρύς από τις σκέψεις του ("ακέων"), μετά τη μάταιη απόπειρα να εξευμενίσει με δώρα τον βασιλιά Αγαμέμνονα και να λευτερώσει τη σκλαβωμένη κόρη του... Αλλά ο άνθρωπος του Ομήρου συλλογίζεται με τα πράγματα, δεν κάνει σκέψεις μονήρεις. Τα έμψυχα και τα άψυχα του κόσμου συμμετέχουν στον πόνο ή στη χαρά του. Όχι όπως συμβαίνει σήμερα, όπου το υποκείμενο άνθρωπος σκέφτεται και λυπάται κατά μόνας.

Στο μικρό θαλασσινό κοιμητήρι, ανάμεσα στους θίνες, όπου κείνται οι λησμονημένοι Γάλλοι νεκροί ενός άλλου πολέμου, ενώ προσμένεις να αντικρίσεις τον γέροντα Χρύση να διαβαίνει "ακέων", προβάλλει αιφνίδια ένας τεράστιος, ορειχάλκινος... ανδριάντας του Σαρτρ (ιδρύθηκε από τοπικούς θαυμαστές σε ανάμνηση της επίσκεψής του εκεί το 1965), ολότελα ξένος στο απέριττο τοπίο. Με το μακρύ παλτό του να ανεμίζει και με τη συνείδηση αναδιπλωμένη στον εαυτό της, κάτω από το παμπάλαιο επιχείρημα των απανταχού σχολαστικών, που υπήρξε ο πυρήνας της "νεοτερικής" διδασκαλίας του: να υπάρχεις στον κόσμο αποκλειστικά ως αφηρημένο υποκείμενο σκέψης. Όχι ως συγκεκριμένος, σκεπτόμενος ελεύθερα άνθρωπος. "Εδώ που έφτασες είσαι αυτό που τελικά έχεις γίνει και ποτέ δεν θα γίνεις αυτό που ανέκαθεν ήσουν. Τέρμα το 'ορεκτικόν' του Αριστοτέλη, τέρμα η φαντασία, τέρμα το γίγνεσθαι, όλα τέρμα, νεκροί και ζωντανοί τα κεφάλια μέσα!" μοιάζει σαν να λέει.

Ποιοι λοιπόν φαλκιδεύουν την Ιστορία τόσο αναίσχυντα και πώς φθάσαμε στο έσχατο σημείο αλλοτρίωσης από αυτό που ανέκαθεν είμαστε;

Σε όλα αυτά επιχειρεί να δώσει θαρραλέες απαντήσεις το σύγχρονο, ζωντανό θέατρο της Λιθουανίας, που παλεύει δυνατά την αλλοτρίωση. Περνώ στο θεατρικό τοπίο.

Μια έκτακτη παράσταση του πολυπαιγμένου στην Ελλάδα "Ημερολόγιου ενός τρελού", του Γκόγκολ, παρακολουθήσαμε στην Κλαϊπέντα, σε σκηνοθεσία του Όσκαρ Κορσουνόβας.

Το μονόπρακτο αυτό του Γκόγκολ, όπως όλο το έργο του, αντιμετωπίστηκε αρχικά ως σάτιρα ηθών και κωμωδία χαρακτήρων. Η άποψη αυτή σήμερα έχει εγκαταλειφθεί, ενώ διακρίνεται ο πολιτικός του χαρακτήρας.

Έτσι η παράσταση του Κορσουνόβας, με τη σύμπραξη ενός χαρισματικού ηθοποιού - κλόουν με εκπληκτική πλαστικότητα σώματος - προσώπου (Εϊμάντας Πακάλκα), με φοβερούς φωτισμούς (Μιντάουγκας Ρέψιους), εξαιρετική μουσική (Ντομίνικας Ντίγκιμας), σκηνικά, κοστούμια, βίντεο, μετατρέπει το έργο σε μια δραστική πολιτική παρέμβαση, σήμα κινδύνου για το σήμερα και το αύριο. Όπως γράφει ο σκηνοθέτης στο εισαγωγικό σημείωμα: "Υπάρχουν άφθονα ιστορικά παραδείγματα (της κοινοτοπίας του κακού), όταν κάποιος ταπεινός αστός ή και χωρικός πιστέψει ξάφνου ότι είναι χαρισματικός ηγέτης, το φαινόμενο μπορεί να εξαπλωθεί οριζόντια στις κοινωνίες σε κρίση. Ο Γκόγκολ, που έζησε τον δέκατο ένατο αιώνα, μοιάζει σαν ένας διεισδυτικός πολιτικός παρατηρητής που αναλύει την κατάσταση σήμερα, με την άνοδο του φασισμού στη Λιθουανία και στην υπόλοιπη Ευρώπη". Σημειώνω ότι ανάλογες με τον σκηνοθέτη σκέψεις διατυπώνει ο μεγάλος Ρώσος φιλόσοφος και θεολόγος Νικολάι Μπερντιάεφ, διακρίνοντας το δαιμονικό στοιχείο τού Γκόγκολ. Όπου, "οι ήρωες είναι κουρέλια ανθρώπων, μη άνθρωποι, γκριμάτσες ανθρώπων". Θεωρεί ότι ο Γκόγκολ είδε και εικόνισε το "τέρας" πολύ πριν από τον Πικάσσο. Εδώ σταματώ, θα συνεχίσω την επόμενη Κυριακή με τις άλλες παραστάσεις.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL