Του Λέανδρου Πολενάκη
Στη νεότατη γενιά του σύγχρονου θεάτρου μας ανήκει ο Γιωργής Τσουρής. Καλώς ήρθε. Ήδη, με το πρώτο ολοκληρωμένο έργο του, “170 τετραγωνικά ή Moonwalk” (δραματουργική επεξεργασία των Γιώργου Παλούμπη, Βάλιας Παπακωνσταντίνου, Αντώνη Τσιοτσόπουλου), που ανεβαίνει στη σκηνή από την ομάδα Ma non troppo, δίνει όλα τα εχέγγυα μιας ευδόκιμης συνέχειας. (Ο δεύτερος τίτλος του έργου προέρχεται από τη γνωστή χορευτική φιγούρα του Michael Jackson και θα μπορούσε να αποδοθεί στα ελληνικά ως “Φεγγάριασμα”.)
Πρόκειται για μια λεπτομερή “αποτύπωση” του αστικού “σπιτιού - κελύφους” με όλη τη σημειολογία του. Το έργο είναι μόνο κατ΄ επίφαση ρεαλιστικό. Επειδή ο συγγραφέας του δεν περιορίζεται να “φωτογραφίσει” τον αστικό χώρο και τους ενοίκους του, “όπως είναι”, την τυχαία στιγμή που τους “πιάνει” μια κρυφή κάμερα. Αντίθετα, χωρίς να χάνει διόλου την αίσθηση του πραγματικού, ανατρέχει στη “μυθολογία” τους, δηλαδή σε εκείνο που “θα μπορούσανε να είναι”, κάθε στιγμή. Για να επαναφέρει τον χαμένο χρόνο ή το τελεσμένο τους γίγνεσθαι, όχι από την οδό της κτήσης, αλλά από την οδό της απώλειας. Με το βέλος του χρόνου να κινείται εμπρός και πίσω.
Εδώ, στο στοιχειωμένο σπίτι του έργου, οι κληρονόμοι μιας βαριάς συλλογικής μοίρας, δύο αδερφές ,ο σύντροφος της μιας και ένας επισκέπτης, “ξένος” που είναι στην πραγματικότητα “δικός”, παλεύουν με τα φαντάσματά τους πασχίζοντας να απαλλαγούν από το “καταραμένο απόθεμα”, τα σωρευμένα παθήματα - πάθη της γενιάς τους. Για να βρούν στο τέλος τη γαλήνη, μέσα από την αμοιβαία αναγνώριση που λειτουργεί καθαρτήρια.
Ο συγγραφέας ακολουθεί τα βήματα της θεατρικής γενιάς των ετών '60 που άνοιξε για πρώτη φορά τον δρόμο του λεγόμενου αστικού δράματος, χωρίς να την αντιγράφει δουλικά. Αδειάζει, κατά το λεγόμενο, “σε παλιούς ασκούς νέο κρασί”. Όπως χαρακτηριστικά γράφει ο σκηνοθέτης στο σημείωμά του, “θέμα του έργου δεν είναι η καθημερινότητα αλλά ο χρόνος που κυλά σαν ωρολογιακή βόμβα και κανείς δεν ξέρει πότε θα εκραγεί... Μετά, έρχεται η συνείδηση. Η στιγμή εκείνη που θα κοιτάξει ο ένας τον άλλον στα μάτια”.
Η παράσταση στο “Από Μηχανής Θέατρο” σε σκηνοθεσία του Γιώργου Παλούμπη πιάνει σωστά τόσο την εξωτερική μορφή όσο και τη μέσα διάθεση του έργου, δίνοντας πίσω από τη “ρεαλιστική” πρόσοψη τις “σκιές” των “φεγγαριασμένων” προσώπων και πραγμάτων του. Επειδή σήμερα κανείς δεν μπορεί να πει πια με βεβαιότητα τι είναι ”ρεαλιστικό” και τι όχι.
Όπως το διατυπώνει χαρακτηριστικά στον πρόλογο του έργου του, “Χρόνος και Δωμάτιο”, ο σπουδαίος Γερμανός θεατρικός συγγραφέας Μπόττο Στράους: “Από τότε που η νεότερη φυσική αφαίρεσε από το όνειρο του κόσμου μας τον τελευταίο πέπλο στατικότητας ή συμμετρίας, δεν υπάρχει πλέον καμία θέση για το Είναι. Τώρα δεν μπορούμε να σκεφτόμαστε παρά μόνο το Γίγνεσθαι...Αυτός ο κόσμος μας είναι δεμένος αναπόσπαστα στην ανεπίστρεπτη ροή κάθε συμβάντος, στην ασυμμετρία, στη δυναμική της αταξίας και της σπάταλης δομής...” (πηγή, το πρόγραμμα της παράστασης του “Θέατρου της οδού Κεφαλληνίας”, 1995-96, σε μετάφραση Βασίλη Πουλαντζά και Ελευθερίας Σαπουντζή).
Αυτό το αιώνιο Γίγνεσθαι, σε όλες του τις εκφάνσεις, υπηρετεί η παράσταση διακριτικά ,χωρίς να το φωνάζει, με υποφώσκουσα, τρεμάμενη, σχεδόν υπνοβατούσα κίνηση και με ανάλογη φωνητική επεξεργασία: από την αιώνια ροή του Ηράκλειτου ώς τις ιδέες του Πλάτωνα, ώς τη μοντέρνα κυβιστική διαίρεση του Όντος και ώς τη σύγχρονη κβαντομηχανική, το “κουτί” της σκηνής μεταμορφώνεται σε ένα παραβολικό καθαρτήριο κάτοπτρο παρηγοριάς του ανθρώπου ότι δεν είναι μόνος και σε ένα ζωντανό ταμπλώ, με τα έμψυχα και τα άψυχα να συνεργάζονται αρμονικά : βίντεο, η δομική μουσική του συγγραφέα, σκηνικά (Κωνσταντίνα Μαρδίκη και Έλλη Παπαδάκη), κοστούμια (Βασιλική Σύρμα), φωτισμοί (Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου), συντρέχουν όλα με την ισοκέφαλη, ενεργειακά φορτισμένη ομάδα των ηθοποιών, σαν ένα ζωντανό, εκλεκτό μουσικό σύνολο δωματίου : Αμαλία Αρσένη (πρώτο βιολί), Βάλια Παπακωνσταντίνου (τσέλο), 'Αννα Πατητή (κανονάκι), Αντώνης Τσιοτσιόπουλος (κρουστά) και ο Γιωργής Τσουρής ως άνθρωπος - ορχήστρα.
