Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
11.2°C18.1°C
2 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.6°C16.9°C
2 BF 67%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
10.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C16.4°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
9 °C
8.9°C14.6°C
0 BF 81%
Πίντερ για όλες τις εποχές
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Πίντερ για όλες τις εποχές

Του Λέανδρου Πολενάκη

“Ένα ευφυές παιχνίδι με τον έρωτα και με τον χρόνο στήνει ο Χάρολντ Πίντερ με τον ‘Εραστή’ του 1963, καταγράφοντας την άβυσσο που υπάρχει κάτω από την επιφάνεια της καθημερινής ζωής, εκεί όπου ζουν οι φαντασιώσεις, οι συνειδητές και οι ασυνείδητες επιθυμίες των ηρώων...” (από το εισαγωγικό σημείωμα του προγράμματος της παράστασης, στο “Από Μηχανής Θέατρο”, σε σκηνοθεσία της Λένας Φιλίπποβα).

Σωστά. Ο Ρίτσαρντ και η Σάρα, παντρεμένοι μια δεκαετία, έχοντας από καιρό χάσει την προσωπική τους ταυτότητα και τη μεταξύ τους επαφή, επινοούν ένα σωτήριο παιχνίδι ερωτικής απιστίας, πολλαπλασιάζοντας κάθε ένας επί δύο τον εαυτό του (εραστής-ερώμενος) μέσα στον “καθρέφτη” (βλέμμα) του άλλου, για να βρουν τον αληθινό τους εαυτό. Ένα φροϋδικό και διόλου αθώο παιχνίδι, θα συμπλήρωνα, επειδή ο Φρόυντ είναι εκείνος που έγραψε ότι “σε κάθε ερωτική πράξη λαβαίνουν μέρος τέσσερα πρόσωπα”. Για να προκαλέσει την μήνη των ηθικολόγων και πουριτανών κάθε είδους, ιδιαίτερα όσων νοηματοποιούν τον κόσμο σύμφωνα με τα συμφέροντά τους, κατασκευάζοντας έναν προσωπικό χρόνο - φυλακή, τάχα αντικειμενικά μετρήσιμο με τα δικά τους πάντα μέτρα και σταθμά, το χρήμα και το κέρδος. Για να αφήσουν εκτός τειχών τον κόσμο του ονείρου και της ποιητικής φαντασίας. Π.χ. ενός Σαίξπηρ ή ενός Θερβάντες, οι οποίοι, γνωρίζοντας καλά τη “διπλότητα” της ανθρώπινης φύσης, προσπάθησαν με το έργο τους να ανακόψουν το επερχόμενο βαθύ σκοτάδι του Ισπανού “κονκισταδόρ” και του συναδέλφου του, Άγγλου τζέντλεμαν-πειρατή. Πριν μεταμορφώσουν από κοινού το ευγενές όνειρο του Εράσμου σε ματοβαμμένο εφιάλτη. Επειδή, υποκύπτοντας στον δαίμονα της καθαρότητας, ο ανθρωπισμός της Δύσης αποφάσισε να μεταφράσει τον κόσμο σε απόλυτα λογικές κατηγορίες. Και, όπως αναμενόταν, απέτυχε. Είναι ιστορικά βεβαιωμένο (χωρίς ωστόσο να μας έχει γίνει έως τώρα Μέγιστον Μάθημα) ότι μέσα από τις αδιόρατες ρωγμές ενός άψογα συνταγμένου και φωνημένου λόγου (ερωτικού ή πολιτικού αδιακρίτως, βλ. το “Συμπόσιο” και την “Έβδομη Επιστολή” του Πλάτωνα), με την τραγική αίσθηση του βίου να έχει πλέον εκλείψει, ορμούν ακάθεκτες οι ασύντακτες ορδές της αγριότητας (βλ. την προφητεία στο τέλος των ευριπιδικών “Βακχών”) και μας κατακλύζουν. Χρειάστηκε η ψυχανάλυση του 20ού αιώνα για να αρχίσουμε, μόλις και αμυδρά, να αντιλαμβανόμαστε τον μηχανισμό της αποξένωσης που γεννάει τα τέρατα. Ενώ οι σύγχρονοι σοφιστές των μέσων, αμετανόητοι, ακόμη επιχειρηματολογούν υπέρ των μεγάλων ταχυτήτων που αφαιρούν το νόημα και μας οδηγούν στη μαύρη τρύπα. Για όλα αυτά, ο “Εραστής” είναι, σε ύστατη ανάλυση, ένα μαχόμενο πολιτικό έργο, που οι απώτατες ρίζες του φτάνουν έως τον Πλάτωνα.

Η κατασκευαστική ιδιοφυΐα του Πίντερ συνίσταται στο ότι δίνει στο θεατρικό του παίγνιο μια αφοπλιστικά πειστική αμφίδρομη φορά: είμαστε ταυτόχρονα οι ονειρευτές του ονείρου μας, αλλά και το ίδιο το όνειρό μας που μας ονειρεύεται!

Η σκηνοθεσία της εμπειρότατης και διαβασμένης Λένας Φιλίπποβα στο “Από Μηχανής Θέατρο” (μια παραγωγή της Εταιρείας Θεάτρου “Ηθώ”), στηριγμένη και στη θαυμάσια, σε άριστα ελληνικά, μετάφραση της Χρύσας Κοτταράκου, συνέλαβε τη διπλή φύση του έργου (ερωτικό/πολιτικό) και την έδωσε ακατάτμητα σε επάλληλα επίπεδα που επικοινωνούσαν μεταξύ τους και με το κοινό, μεταφέροντας μια ανακουφιστική αίσθηση ελευθερίας από δεσμεύσεις φόρμας κ.ά., κάτι που έχει αρχίσει να σπανίζει στο σύγχρονο θέατρο, αιχμάλωτο συχνά στο στερεότυπο του “μοντέρνου χάριν του μοντέρνου”, κάτω από τον αστερισμό του “μη νοήματος” ή του απλώς ανόητου. Εκκινώντας από μια “ρεαλιστική” βάση (γήινα σκηνικά - κοστούμια της Γεωργίας Μπούρδα, ανάλογοι φωτισμοί του Τσέτσι Τσάνκωβ, αντίστοιχη μουσική επιμέλεια του Αλέξανδρου Κόνιαρη), η παράσταση ανοίγεται με επιτυχία σε ένα χώρο πέραν του καθημερινού ρεαλισμού. Με δύο εκλεκτούς, άριστα διδαγμένους ηθοποιούς, που ακούνε και γράφουν στη σκηνή σωματικά, έως τους ελάχιστους κραδασμούς του κειμένου. Η Χρύσα Κοτταράκου έχει δυνατά “φτερά” και ο Κωνσταντίνος Παράσης γίνεται ζωντανός, πολυδύναμος παλμογράφος. Ένας Πίντερ για όλες τις εποχές.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL