Συνέντευξη στη Μάνια Ζούση
Στον πυρετό μιας δημιουργικής αγωνίας ζει το τελευταίο διάστημα ο Γιάννος Περλέγκας ενόψει της πρεμιέρας του έργου του Πιραντέλο “Να ντύσουμε τους γυμνούς” στις 15 Δεκεμβρίου στο Θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου. Ο γνωστός ηθοποιός, που υπογράφει τη σκηνοθεσία και ερμηνεύει έναν από τους χαρακτήρες, έχει ήδη μελετήσει σε εξαντλητικό βαθμό πληθώρα βιβλίων, σημειώσεων και στοιχείων για το έργο και τον συγγραφέα, μέσα από τα οποία και ιδιαίτερα από τη βιογραφία του, όπως λέει, μπόρεσε και “ξεκλείδωσε” πολλά σημεία. “Διαβάζω το έργο και μαγεύομαι. Μεταφράζοντάς το μαζί με την Ελένη Γεωργίου, άρχισα να σαγηνεύομαι σε απόλυτο βαθμό και να βλέπω όλα αυτά που είναι γνωστά για τον Πιραντέλο. Άρχισα να αντιλαμβάνομαι γιατί είναι Σικελός και να βλέπω ότι έχει νόημα η μεσογειακότητά του. Όλα αυτά τα περί υποκειμενικότητας της αλήθειας είναι, κατά τη γνώμη μου, συνυφασμένα με τη Σικελία, την τρέλα με την οποία ήταν πολύ εξοικειωμένος, με κάτι πολύ αρχέτυπο και ζωικό που έχει να κάνει με την επαφή με τη γη. Ξεφεύγω από το εγκεφαλικό παιχνίδι που πολλοί βλέπουν στα έργα του. Δε μου αρκεί η εγκεφαλική ανάγνωση της υποκειμενικότητας της αλήθειας η οποία ισχύει, αλλά ο Πιραντέλο νιώθω ότι είναι γεμάτος φλόγα και χυμούς και αυτό αναζητούμε όλοι μαζί στην παράσταση”.
Πιστός στην ίδια ομάδα στενών συνεργατών με τους οποίους είδαμε να κάνει θαύματα στην προηγούμενη παράσταση “Ο Αδαής και ο Παράφρων”, που άφησε το αποτύπωμά της στη σύγχρονη θεατρική ιστορία, ο Γιάννος Περλέγκας επιμένει πως «το αίτημα της συνάντησης των ανθρώπων είναι να παραμένουν ζωντανοί και όχι να εξυπηρετούν μια σκηνοθετική ανάγνωση, μια εμπορική επιταγή, μια ιδρυματοποιημένη συνθήκη. Όταν η συνθήκη δουλειάς σέβεται τους ανθρώπους και τους επιτρέπει να αναπνέουν, η άνθιση είναι δεδομένη. Φροντίζω πια να αναπνέω, καθώς έχω αρκετά χρόνια δουλειάς στην πλάτη μου κι έχω ταλαιπωρηθεί αρκετά, καθώς έχω φτάσει αρκετές φορές να μην αναπνέω εύκολα. Αυτό είναι κι ένα αίτημά μου, το οποίο δεν μπορώ να εκχωρήσω εύκολα” υποστηρίζει.
Ο Πιραντέλο, ο Δάντης και η όπερα
Με ένα ευφυές εύρημα, που είναι η σύνδεση του Πιραντέλο με το Δάντη και το "Καθαρτήριο", ο Γιάννος Περλέγκας μάς αποκαλύπτει τον τρόπο που συνέθεσε την παράσταση καθώς, όπως ομολογεί, “η υπόθεση παραπέμπει σχεδόν σε βραζιλιάνικο σίριαλ. Πρόκειται για την ιστορία της γκουβερνάντας της κόρης του πρόξενου της Ιταλίας στη Σμύρνη, ερωτευμένης ταυτόχρονα με έναν νεαρό αξιωματικό του Ναυτικού αλλά και με τον ίδιο τον πρόξενο. Όταν το κοριτσάκι που προσέχει πέφτει και σκοτώνεται, την απολύουν. Τότε εκείνη παίρνει δηλητήριο. Μια υπόθεση που μοιάζει με ένα τυπικό και ενδεχομένως για τις μέρες μας αστείο μελόδραμα, το οποίο είναι πάρα πολύ εύκολο να παρωδήσεις και να ευτελίσεις. Ωστόσο, μέσα από αυτήν την προσχηματική μελοδραματική ιστορία, ο Πιραντέλο δημιουργεί πρόσωπα που ανάγονται σε σχεδόν υπαρξιακούς φιλοσόφους, προσπαθώντας να λένε συνεχώς αλήθεια για τον εαυτό τους και τη σχέση τους με τους άλλους και ποτέ δεν είναι ικανοποιημένοι από αυτό που έχουν αρθρώσει”.
Ανακαλύπτει στα πρόσωπα του έργου χαρακτηριστικά ηρώων της όπερας καθώς, όπως λέει, είναι σαφείς οι αναφορές του συγγραφέα και του συγκεκριμένου έργου στην λυρική παράδοση της χώρας. Πώς μπορεί όμως να σταθεί σήμερα ένα μελόδραμα, όταν η ζωή τρέχει ιλιγγιωδώς προσπερνώντας μας και οι αναφορές μας απομακρύνονται πολύ από αυτό; «Προσπαθώ να διαβάσω το έργο όχι σαν μια ηθογραφία ή ένα μελόδραμα. Το βασικό εύρημα της ανάγνωσής μας και της παράστασης είναι ότι θέλησα να συνδέσω τον Πιραντέλο με τον Δάντη και το "Καθαρτήριο". Με έναν τρόπο η παράσταση εξελίσσεται στο "Καθαρτήριο" του Δάντη. Είναι μια ιλιγγιώδης σκάλα που για να μπορέσεις να φτάσεις στον Παράδεισο, την Εδέμ, πρέπει να περάσεις από τα 7 σκαλιά της, που το καθένα από αυτά είναι κι ένα από τα 7 θανάσιμα αμαρτήματα. Οι υποψήφιοι για τον Παράδεισο οφείλουν να περάσουν από όλες αυτές τις λεγόμενες αμαρτίες τις οποίες πρέπει να βιώσουν μέχρι το τέλος για να μπορέσουν να θέσουν υποψηφιότητα για μια Εδέμ. Το ότι είμαστε ένοχοι για όλα και πρέπει να καθαριστούμε, νιώθω, παρότι δεν ακουμπά φαινομενικά σε μια ιλιγγιώδη καθημερινότητα που ζούμε, ότι είναι πάρα πολύ μέσα στη ζωή μας. Γιατί μέσα στη ζωή μας είναι πάρα πολύ η ηθικολογία. Η έννοια μιας θρησκευτικής ηθικής έχει σφραγίσει τις κοινωνίες και από κάτω υπάρχει αίτημα μιας ζωής που πάλλεται”.
Η μελέτη και η αναζήτηση στοιχείων έκαναν τον Γιάννο Περλέγκα να φτάσει έως και την πρώτη, μυθική παράσταση του έργου το 1935, σε σκηνοθεσία Ροντήρη, με πρωταγωνιστές τους Μινωτή, Παπαδάκη, Γληνό, Μυράτ κ.ά., όταν ο Νόβας σε κριτικές της εποχής έλεγε ότι ο πιραντελικότερος Πιραντέλο είναι αυτός της Ελλάδας. “Θέλω να κολακεύομαι ότι η παράστασή μας έχει μια αναφορά σε αυτήν την ιστορική παράσταση”, λέει και δεν κρύβει πως ο Πιραντέλο υπήρξε μεγάλη αποκάλυψη για τον ίδιο. “Με τον Πιραντέλο υπενθυμίζεται η εκφραστικότητα και η χειρονομία που έχουμε λίγο χάσει”, καταλήγει.
Στην παράσταση τη μουσική έχει συνθέσει ο Κορνήλιος Σελαμσής, τα κοστούμια έχει σχεδιάσει η Λουκία Χουλιάρα, τα σκηνικά η Γεωργία Μπούρα, την κίνηση επιμελείται η Δήμητρα Ευθυμιοπούλου, τους φωτισμούς ο Νίκος Βλασσόπουλος και το μακιγιάζ η Εύη Ζαφειροπούλου. Πρωταγωνιστούν οι Μαρία Πρωτόπαππα, Θανάσης Δήμου, Εύη Σαουλίδου, Θάνος Τοκάκης, Γιάννος Περλέγκας, Στέργιος Κοντακιώτης και Μάγδα Καυκούλα.
