Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
Η «Μήδεια» του Ευαγγελάτου, με τον Κιμούλη / Ένα βήμα αυτογνωσίας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η «Μήδεια» του Ευαγγελάτου, με τον Κιμούλη / Ένα βήμα αυτογνωσίας

H Μήδεια, με θέμα την παιδοκτονία, διδάσκεται το 431 τη χρονιά που ξεσπά ο μεγάλος πόλεμος. Οι παιδοκτονίες αφθονούν στον μύθο, αλλά στην Τραγωδία μοιάζει να αποτελούν ένα απαραβίαστο «ταμπού». Αντίθετα με την πατροκτονία, που βρίσκεται πίσω από τον Θηβαϊκό τραγικό κύκλο, και από τη μητροκτονία, που είναι η βάση του κύκλου των Ατρειδών, μένουν στη σκιά. Μόνο ο Ευριπίδης τόλμησε να εισαγάγει ως τραγική ηρωίδα τη συνειδητή παιδοκτόνο μάνα.

Η Μήδεια είναι μια ξένη και μια βάρβαρη. Πόσο όμως; Ακούμε, διά στόματος Ιάσονος, ότι: «η παιδοκτονία είναι αδιανόητη για τους Έλληνες, ταιριάζει μόνο στους βαρβάρους»... Ακούμε και τον «βάρβαρο» βασιλιά Θόα, στην Ιφιγένεια εν Ταύροις, να δηλώνει αντίστοιχα, ότι: «η μητροκτονία είναι αδιανόητη για τους βαρβάρους, ταιριάζει μόνο στους Έλληνες».

Ο Ευριπίδης μάς κλείνει, και στις δυο περιπτώσεις, το μάτι. Αδιανόητες για τους αντίστοιχους πολιτισμούς δεν είναι οι πράξεις, αυτές καθαυτές, της μητροκτονίας ή της παιδοκτονίας, αλλά η τραγική τους μίμηση και η θεατρική τους αναπαράσταση.

Η Τραγωδία είναι μια επινόηση της δημοκρατικής Αθήνας, μιας πόλης «ορφανής μητρός», που γεννήθηκε, κυριολεκτικά, μέσα από τη συμβολική μητροκτονία του Όρέστη, ο οποίος «δικάστηκε» και απαλλάχθηκε στην Αθήνα, με την ψήφο της «αμήτορος» Αθηνάς. Οι Αθηναίοι θεωρούσαν τη φυλή τους ως «αυτόχθονη», γεννημένη από τη γη, χωρίς μεσολάβηση γυναίκας. Η «ορφανή μητρός» Αθήνα νικάει τους Πέρσες, που δεν γνωρίζουν ούτε τη Δημοκρατία, ούτε την Τραγωδία. Διαθέτουν, όμως, ως εφεδρεία, μια παντοδύναμη βασίλισσα - μάνα, στην αγκαλιά της οποίας θα καταφύγει ο ηττημένος Ξέρξης. Η νικήτρια Αθήνα δεν διαθέτει το είδος αυτό και μετά τη νίκη της μένει μόνη, για να διαχειριστεί τη δύσκολη Δημοκρατία και τη δύσκολη Τραγωδία.

Η Μήδεια είναι μια «αλλοδαπή», που απελαύνεται από τη χώρα της φιλοξενίας με συνοπτικές διαδικασίες. Συγχρόνως όμως είναι μια «δική μας» γυναίκα, προδομένη ερωτικά απ' τον άνδρα, που καλύπτεται πίσω από ελεεινά σοφίσματα. Μετά τη φοβερή, «βαρβαρική» της εκδίκηση θα αναληφθεί στους ουρανούς επάνω σε πύρινο άρμα, με προορισμό την Αθήνα. «Εισάγοντας», κυριολεκτικά, στη μήτρα του πολιτισμού το σύμβολο της βαρβαρότητας, με τη μορφή της παιδοκτόνου. Τη στιγμή ακριβώς που προετοιμάζεται το μεγάλο παιδοσφαγείο του πολέμου. Για να θυμίσει στους Αθηναίους ότι λίκνο της αγριότητας είναι κάποτε ο «ανώτερος» πολιτισμός. Και ότι το «άγριο» δεν εξορκίζεται με την έωλη σοφιστική διαλεκτική, αλλά με τη διαρκή εξαγνιστική τελετή. Μορφή της οποίας είναι η Τραγωδία.

Η Μήδεια δεν έχει χρώμα, ηλικία, φυλή, θρησκεία, ούτε φύλο. Είναι ένα πανανθρώπινο φαινόμενο και μπορεί να συμβεί κάθε φορά που ο πολιτισμός επιχειρεί να διαχωρίσει τεχνητά τη «φύση» από τον «νόμο». Αυτό είναι το κεντρικό σκεπτικό της σκηνοθεσίας του Σπύρου Ευαγγελάτου με τη Μήδεια, στην καλή, λειτουργική μετάφραση του Μύρη, ερμηνευμένη από άνδρες ηθοποιούς στο πλαίσιο του φετινού φεστιβάλ. Μια δεμένη και σφιχτή δουλειά, με την προσωπικότητα του Γιώργου Κιμούλη να αποθέτει τη σφραγίδα της παντού, στο σύνολο και στις λεπτομέρειες. Ο χορός είναι ένα κατόρθωμα συμπάγειας, διαύγειας, συλλογικότητας. Ο ίδιος ως Μήδεια είναι διαφορετικός -και ανώτερος- από τον Ιάπωνα Χίρα, που είχε ξαφνιάσει πριν χρόνια.

Ο Κιμούλης δεν μιμείται τη γυναίκα, ούτε τον άνδρα που μιμείται τη γυναίκα, ούτε κάτι παρόμοιο. Η «μίμησή» του δεν έχει προηγούμενο, επειδή δεν είναι μια δευτερογενής «μίμηση τραγικής πράξης», αλλά είναι, αντίθετα, μια πρωτογενής «τραγική μίμηση πράξης», απαλλαγμένη από τους «αντικριστούς καθρέφτες» της στανισλαβσκικής - και μετά εποχής. Ένα βήμα αυτο-γνωσίας για όλους. Δίπλα του ο Μάνος Βακούσης γράφει την «τροφό», με τον δικό του, ιδιαίτερο, ιδιοφυή, αναγνωρίσιμο κώδικα σημείων. Ο Νίκος Αναστασόπουλος είναι ένας σημαντικός και σημαδιακός «παιδαγωγός». Ο «Κρέων» του Τάσου Νούσια τηρεί τις συνθήκες του ρόλου. Ο «Ιάσων» του Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου δίνεται, σωστά και ικανά, ως ένας «προσγειωμένος» ήρως, ούτε θερμός, ούτε ψυχρός, αλλά χλιαρός... Ο «Αιγέας» του Δημήτρη Παπανικολάου είναι πιστός στο κλίμα της πολιτικής ουδετερότητας και ο Νικόλας Παπαγιάννης ολόγλυφος Αγγελιαφόρος. Οι υπέροχες μάσκες και κοστούμια είναι του Μετζικώφ, τα σκηνικά του Πάτσα, οι ουσιαστικοί φωτισμοί του Παυλόπουλου, η καταλυτική μουσική του Μικρούτσικου.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL