Έργο ζοφερό, πολύσημο και ιδεολογικά φορτισμένο, τα “Ορφανά” του Ντένις Κέλι, που κάνει απόψε πρεμιέρα στο ΚΘΒΕ σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά, αφηγείται “το πώς η βία εισβάλλει ξαφνικά μέσα σε ένα σπίτι ανατρέποντας τις ιδεολογίες. Το έργο διερευνά την ατομική ευθύνη και την κοινωνική συνείδηση του καθενός μας, όταν βάλλεται άμεσα ή έμμεσα η οικογένειά μας και τα κεκτημένα της στις ολοένα και περισσότερο πτωχευμένες ηθικά κοινωνίες μας”, μας εξηγεί ο σκηνοθέτης, μιλώντας για “ένα έργο ερμηνειών και ένα θέατρο λόγου που προβάλλει επιχειρήματα και ρητορικά σχήματα”.
Τα πρόσωπα του έργου, οικεία και απόμακρα ταυτόχρονα, παλεύουν να στεριώσουν την οικογένειά τους, όταν γύρω τους όλα κλυδωνίζονται. Μια παραβατική πράξη εισβάλλει στο σπίτι τους και την οικογένειά τους για να αποκαλύψει τα σαθρά θεμέλιά της. Μέσα σε ένα βράδυ που το ζευγάρι γιορτάζει τον ερχομό του δεύτερου παιδιού του, το σπίτι διαλύεται. Το καθένα από τα πρόσωπα θα προβάλει τα δικά του επιχειρήματα μέσα από ρητορικά σχήματα και ιδεολογήματα και την άλλη στιγμή θα αναγκαστεί να τα αναθεωρήσει, να τα ανατρέψει και, απογυμνωμένο, να οδηγηθεί στο απόλυτο κενό.
“Επικεντρώθηκα στην έννοια της ορφάνιας που έχει να κάνει με την απώλεια αγαπημένων ανθρώπων σε ένα πρώτο επίπεδο. Το δεύτερο επίπεδο είναι πολιτικό και έχει να κάνει με την ιδεολογική, κοινωνική και ηθική ορφάνια που βιώνουν οι νεώτερες γενιές”, υπογραμμίζει ο σκηνοθέτης αναφερόμενος στο βραβευμένο έργο που “διαδραματίζεται σε συγκεκριμένο χωροχρονικό πλαίσιο. Και οι τέσσερις πράξεις λαμβάνουν χώρα μέσα σε ένα βράδυ όπου ένα ζευγάρι βρίσκεται σε μια μάλλον προβληματική περιοχή ή περιθωριοποιημένη, από αυτές για τις οποίες γίνεται μια προσπάθεια από την πολιτεία με υψηλές προσδοκίες ότι θα αλλάξει το status και τη δυναμική μεταφέροντας εκεί κόσμο από αλλού. Ωστόσο η συμπίεση που προκαλείται εκεί γίνεται μπούμερανγκ, καθώς δεν εξολοθρεύεις πολύ εύκολα το περιθώριο ή την παραβατικότητα”, σχολιάζει ο Τ. Τζαμαργιάς.
Ο σκηνοθέτης κάνει λόγο για την κυριαρχία της λεκτικής βίας “που είναι πιο βίαιη από τη σωματική και πολύ πιο σκληρή. Είναι φανερό πως ο ρεαλιστικός λόγος δεν μπορεί να ανταποκριθεί και να εκφράσει όλα τα συμφραζόμενα της κοινωνικής μας πραγματικότητας” επισημαίνει. Τα “Ορφανά” διερευνούν και θέτουν θέματα ηθικής τάξης και κοινωνικής ευαισθητοποίησης, όπως λέει. “Κι ενώ το ζευγάρι γιορτάζει τον ερχομό του δεύτερου παιδιού του, εισβάλλει ο αδελφός τους ματωμένος. Προσπαθώντας να διερευνήσουν τι έχει συμβεί, αρχικά γίνεται αντιληπτό πως αυτό έγινε επειδή προσπάθησε να βοηθήσει κάποιον αλλά όσο εξελίσσεται το έργο βλέπουμε ότι πρόκειται για μια ακραία, ρατσιστική συμπεριφορά, μη συνειδητή. Όλη αυτή η βία που, αντί να εκτονωθεί εκεί από όπου πηγάζει, κυριαρχεί στις περιθωριοποιημένες κοινωνικά τάξεις”.
Σύμφωνα με τον Τ. Τζαμαργιά, “το έργο διαθέτει στοιχεία αρχετυπικά, παραπέμποντας ευθέως στην αρχαία τραγωδία. Διερευνά την ατομική ευθύνη και την κοινωνική συνείδηση και το πώς στην προσπάθειά μας να προστατέψουμε την οικογένειά μας και να προφυλάξουμε τα νώτα μας μπορούμε να αναπτύξουμε ακραίες ρατσιστικές συμπεριφορές, ακόμα κι αν ιδεολογικά υπερασπιζόμαστε και είμαστε κατά του ρατσισμού. Πώς μια παραβατική πράξη που εισβάλλει στο σπίτι μας και στην οικογένειά μας αποκαλύπτει τα σαθρά θεμέλιά της”. Διαφαίνεται άραγε κάποια ελπίδα; Ο σκηνοθέτης δεν διστάζει να πει πως ναι, “γιατί είναι μια πορεία αυτογνωσίας. Όταν ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, μετατρέπεται από φιλήσυχος πολίτης σε βασανιστή, αναπτύσσοντας ρατσιστικές συμπεριφορές, σε αυτήν την αυτογνωσία βρίσκεται το φως”. Ο κατακερματισμένος, συγκοπτόμενος λόγος του έργου καταδεικνύει, σύμφωνα με τον ίδιο, το πώς “η ρεαλιστική γλώσσα δεν μπορεί να ανταποκριθεί στη δική μας κοινωνική πραγματικότητα”.Τα “Ορφανά” παρουσιάζονται στο Φουαγιέ της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών.
