Χάρη στην ευγενική πρόσκληση και άψογη φιλοξενία των διοργανωτών, τους οποίους ευχαριστώ και πάλι, ταξίδεψα ως εκπρόσωπος της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών στη Γεωργία, όπου μου δόθηκε η ευκαιρία να παρακολουθήσω τις παραστάσεις του 9ου Διεθνούς Θεατρικού Φεστιβάλ Τιφλίδας 2017 και άλλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και, γενικότερα, να αποκτήσω μια ευρύτερη αντίληψη των θεατρικών πραγμάτων της φίλης ιστορικής χώρας. Για να διαπιστώσω πόσο ακμαίο και ζωντανό, πόσο πολιτικό είναι σήμερα το θέατρο της Γεωργίας. Βγαίνοντας σοφότερος από το ταξίδι μου, συνεχίζω σήμερα, για δεύτερη Κυριακή, την ξενάγηση του αναγνώστη στα θεατρικά τοπία που γνώρισα.
Στο Κρατικό Θέατρο Κότε Μαριανισβίλι, «Ο ταξιδευτής» («The Navigator») του Λάσα Μπουγκατζέ. Μια παράσταση ενταγμένη στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ, ένα έργο υποτίθεται μελλοντολογικής «επιστημονικής φαντασίας», που, όμως, μιλάει για μια ζοφερή πραγματικότητα η οποία είναι ήδη εδώ. Θέμα της, η εικονική πραγματικότητα και πόσο εύκολα μπορεί να χαθεί μέσα στους λαβύρινθους της ψυχρής τεχνολογίας (όπως μέσα στους ανεξερεύνητους, χαοτικούς δαιδάλους της ίδιας του της ψυχής) ένας μοναχικός σύγχρονος άνθρωπος αποξενωμένος από την οικογένεια και την κοινωνία, φυλακισμένος μέσα στο στενάχωρο ατομικό «κελί» μιας τυχαίας «θέσης εργασίας».
Ο άνθρωπος, αναδιπλωμένος μέσα στο σφραγισμένο ερμητικά «κουτί» του δουλεύοντος (με τη διπλή σημασία της λέξης) εαυτού του, με μοναδικό «παράθυρο» την οθόνη του υπολογιστή, απεγνωσμένα ζητά μια ανθρώπινη επαφή, ένα «σήμα» ότι κάποιος, έστω ένας, εκεί έξω, στο αχανές σύμπαν, τον ακούει. Ερωτεύεται μια ηλεκτρονική «σκιά», ένα «πίξελ» γυναίκας που εκπέμπει ανερμήνευτα ηλεκτρονικά ίχνη και εξαντλεί την ψυχή του προσπαθώντας μάταια να της μεταδώσει πνοή ζωής. ΄Ενας Πυγμαλίων του αιώνα μας που απέτυχε.
Το έργο είναι καλογραμμένο, με σύντομες, ταιριαστές, κοφτές ατάκες, αν εξαιρέσουμε την υπερβολικά μεγάλη διάρκεια (190'). Ευρηματικά σκηνοθετημένο σε γοργούς ρυθμούς και σε ύφος «κόμικ» από τους Λεβάν Τσουλαντζέ (γνώριμός μας) και Ανά Τσουσκιριτζέ, με φοβερές πολυδύναμες μουσικές και ανάλογη χορογραφία, ποικιλμένο με άρτια τεχνικά και καλλιτεχνικά βίντεο. Πάλι με μια πολυπληθή ομάδα λαμπρών, κυρίως νέων ηθοποιών, ασκημένων στην ακαριαία μετάδοση, με απλά σωματικά μέσα δύσκολων εννοιών, συναισθημάτων, καταστάσεων.
Συγγενικό είναι το σχετικά σύντομο έργο «Το όνομά μου είναι Λάλι» του Παάτα Τσικόλια, ενταγμένο στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ, που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ μονόπρακτων του Βατούμ το 2016. Βασισμένο σε μια πρωτότυπη «φαεινή ιδέα» που αναπτύσσεται σύμμετρα μέχρι να αποκτήσει το φυσικό σκηνικό της «ανάστημα»: έπειτα από μια πυρηνική καταστροφή με βόμβα νετρονίων που αφανίζει τη ζωή αλλά σέβεται τα κτήρια, το ανθρώπινο γένος έχει εκλείψει ολοκληρωτικά. Αιώνες μετά, ο μόνος εναπομείναν ζωντανός οργανισμός επάνω στην έρημη γη, ένα θηλυκό ρομπότ με τεχνητή νοημοσύνη, έχοντας στο μεταξύ αποκτήσει μέσα στην απόλυτη μοναξιά του ανθρώπινα συναισθήματα, μας αφηγείται τη θλιμμένη του ιστορία... και νοσταλγεί αθεράπευτα τον χαμένο διά παντός «άνθρωπό του». Η αποτελεσματική σκηνοθεσία που φέρνει το έργο πολύ κοντά μας, κερδίζοντας το στοίχημα, είναι του συγγραφέα, σε δόκιμο, κατακτημένο ύφος μιας «κλοουνερί» με τραγικά στοιχεία. Με τη χαρισματική, υποβλητική νεαρή ηθοποιό - περφόρμερ Μέγκι Κομπαλάτζε να παίζει όλους τους «ρόλους».
Εκτός επίσημου προγράμματος του Φεστιβάλ, ένας συμπυκνωμένος «Μάκβεθ», σε διασκευή και σκηνοθεσία Κάχα Μπακουράτζε. Ο «Μάκβεθ» είναι δύσκολο έργο. Το κείμενό του διαθέτει πολλά σκοτεινά, αξεδιάλυτα σημεία. Έχω παρακολουθήσει πολλές κλασικές παραστάσεις πιστές στο γράμμα, που άφηναν αναπάντητα κρίσιμα ερωτήματα. Στην περίπτωσή μας, μια «αιρετική» σκηνοθετική πρόταση που απιστεί στο γράμμα του έργου εν μέρει, δίνει το πνεύμα του, επικεντρωμένη στη διαρκή σκηνική παρουσία των μαγισσών από τις οποίες πηγάζουν τα πάντα. Η παράσταση, όπως έχει συλληφθεί και τελείται ως μεσαιωνικό αφοριστικό δρώμενο, παραπέμπει ευθέως στον δαιμονισμό της κατ’ επίφαση διαφωτισμένης εποχής μας. Μία ικανότατη ομάδα ηθοποιών - ζογκλέρ περιδινείται γύρω από το ανδρόγυνο πυρηνικό ζεύγος, γεννώντας ένα ισχυρό ψυχοσωματικό βιομαγνητικό πεδίο που ελκύει τους ήρωες ακαταμάχητα και ύστερα τους βαραθρώνει σε βίαιη κάθαρση.
Για την αξιολόγηση και των άλλων παραστάσεων θα χρειαστεί ακόμη ένα σημείωμα.
