Ως κυματοθραύστες που απορροφούν την αγανάκτηση και τον θυμό του κόσμου, παρομοιάζει τους ανθρώπους του θεάτρου συγγραφείς, ηθοποιούς και σκηνοθέτες, ο Ιγνάθιο δελ Μοράλ, Ισπανός θεατρικός συγγραφέας που βρέθηκε στην Αθήνα με αφορμή το έργο του «Φυλακισμένες», το οποίο παρουσιάζεται τον Οκτώβριο στο θέατρο Vault, σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ και σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζιά.
Στη συνάντηση που είχαμε, ο γεννημένος το 1957 στο Σαν Σεμπαστιάν συγγραφέας, μιλά αποκλειστικά στην “Αυγή”, για την τρομοκρατική επίθεση στη Βαρκελώνη, την καθολική εκκλησία η οποία, όπως λέει, έχει συμμαχήσει με την Ακροδεξιά, αλλά και για το επικείμενο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλωνίας για το οποίο, φανερά προβληματισμένος, δεν διστάζει να αποδώσει ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης, όπως σημειώνει, στην κυβέρνηση Ραχόι «που κάνει πολύ κακούς χειρισμούς».
Ως παλμογράφοι της κοινωνίας, οι συγγραφείς απορροφούν, νιώθουν και δέχονται τους κραδασμούς του κόσμου σε στιγμές μεγάλης κρίσης και ακραίας έντασης. Ρωτώ τον Ιγνάθιο δελ Μοράλ πώς η ισπανική διανόηση αντιμετώπισε την πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στη Βαρκελώνη και εκείνος απαντά: «Όταν τα πράγματα ξεφεύγουν από το μέτρο κι όταν υπάρχουν ακραία πάθη, καθώς για κάτι τέτοιο πρόκειται, οι άνθρωποι του πνεύματος πρέπει να τακτοποιούν τα θέματα, βάζοντάς τα σε τάξη. Η τέχνη του θεάτρου βασίζεται πάρα πολύ στο να μπαίνεις στη θέση του άλλου. Δουλειά του συγγραφέα, του ηθοποιού, του σκηνοθέτη, είναι ακριβώς να δει πώς σκέφτεται ο άλλος. Το πρώτο που θα έπρεπε να κάνουν οι διανοητές είναι να πουν στον κόσμο να μετριάσει λίγο τη μεγάλη πρώτη αντίδραση και τον θυμό για όλα αυτά που γίνονται και να δει τα πράγματα με βάση τη λογική και όχι με βάση τα συναισθήματά του. Και επειδή το θέατρο είναι μια τέχνη που μπορεί και αναλύει πάρα πολύ τα πράγματα, όλα αυτά τα βίαια που συσσωρευμένα μας εκπέμπονται από παντού, η τέχνη πρέπει να τα βάζει σε ένα κανάλι και να τους δίνει έναν δρόμο, μια διέξοδο, για να μπορέσει να τα αναλύσει στη συνέχεια με βάση τη λογική»,
Ο Ιγνάθιο δελ Μοράλ μάς αποκαλύπτει πως το θέατρο και οι άνθρωποί του ήταν παρόντες ακόμα και στη μεγάλη κινητοποίηση των αγανακτισμένων, λέγοντας πως «Το πρώτο κύμα όσων ξεκίνησαν τις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας στην Ισπανία ήταν πολύ νέοι, κυρίως φοιτητές και άνεργοι, και ανάμεσά τους υπήρχαν και κάποιοι συγγραφείς θεάτρου που βρίσκονταν στις ίδιες ηλικίες, οι οποίοι έδωσαν ένα στίγμα με κάποια έργα που έγραψαν, ωστόσο στην πλειονότητά τους ήταν απόντες. Τώρα ήρθε η ώρα που γράφονται έργα εμπνευσμένα από κείνες τις μέρες».
«Φυλακισμένες» στο Vault
Το έργο "Φυλακισμένες", γραμμένο από κοινού με τη Βερόνικα Φερνάντεθ, μοιάζει να διατρέχει όλη τη σύγχρονη Ιστορία και να αναζητά τη ρίζα των προβλημάτων που ταλανίζουν την Ισπανία. Όλα είναι παρόντα, από τον Φράνκο έως την αντίσταση, τον εμφύλιο και τον καθολικισμό που βασιλεύει. Μια πινακοθήκη χαρακτήρων, από την κομμουνίστρια και την αναρχική, έως την τσιγγάνα και τη μοιχαλίδα, συμβιώνουν σε μια γυναικεία φυλακή, σε κάποια επαρχία της ισπανικής ενδοχώρας στα τέλη της δεκαετίας του 1940, αμέσως μετά τη λήξη του ισπανικού εμφυλίου και την επιβολή της δικτατορίας του Φράνκο. Μια φορά κάθε δέκα χρόνια ο επίσκοπος της περιοχής ζητάει από την κυβέρνηση να δώσει χάρη σε μία κρατούμενη και η κυβέρνηση πάντα ικανοποιεί αυτό το αίτημα. Στη φυλακή εκτίουν την ποινή τους δέκα κρατούμενες, από τις οποίες οι οκτώ ελπίζουν - η καθεμιά για τους λόγους της- πως θα της δοθεί χάρη. Η μόνη που δεν τρέφει αυταπάτες είναι η Μαρί-Κρουζ, η κομμουνίστρια. Μέσα στη φυλακή ζουν επίσης και οι τρεις μοναχές, οι οποίες εκτελούν χρέη δεσμοφύλακα.
«Όταν γράφω δεν βάζω στόχο το μεγάλο θέμα, αλλά το εντοπίζω σε έναν μικρόκοσμο και εκεί αρχίζω να το αναλύω, να βλέπω τις συνθήκες που το γέννησαν. Τα πρόσωπα και οι ήρωές μου ζουν σε ένα περιβάλλον, βλέπω τις μεταξύ τους συναισθηματικές, πολιτικές, οικονομικές σχέσεις και προσπαθώ να καταδείξω αυτό που θέλω κάθε φορά. Έτσι σιγά σιγά τα πρόσωπα και οι χαρακτήρες αποκτούν δική τους ζωή και προοπτικά τους τοποθετώ μέσα στις δικές μου ιδέες και ανησυχίες. Έτσι όπως συμβαίνει πάντα με τη συγγραφή».
Η Εκκλησία και η Ακροδεξιά
Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει η ανάλυση που ο Ιγνάθιο δελ Μοράλ κάνει σχετικά με τον καθολικισμό στην Ισπανία, καθώς είναι ένα από τα στοιχεία της θεματολογίας του. «Όταν όλοι ήταν καθολικοί και πίστευαν, η Εκκλησία δεν είχε κανένα πρόβλημα. Τώρα όμως που τα πράγματα έχουν αλλάξει, άρχισε να περνά στην άμυνα αλλά και την επίθεση, ανησυχεί. Η Εκκλησία, που είχε βοηθήσει πάρα πολύ τον Φράνκο να ανέλθει στην εξουσία, είχε ονομάσει σταυροφορία τη στήριξη αυτή. Ο ίδιος το ανταπέδωσε, παραχωρώντας της πάρα πολύ μεγάλα προνόμια. Κάθε φορά που κάποια κυβέρνηση θέλει να περικόψει μέρος των προνομίων, η Εκκλησία ακονίζει τα νύχια της και κανείς δεν την ακουμπά, με αποτέλεσμα οι πιο συντηρητικοί και σκληροπυρηνικοί καθολικοί να έχουν συσπειρωθεί ακόμα περισσότερο και να κάνουν πολύ αισθητή την παρουσία τους, καθώς έχουν επίσης συμμαχήσει με την Ακροδεξιά. Συνεχίζουν μάλιστα να μιλάνε για καταδίωξη και να λένε πως η Εκκλησία βρίσκεται υπό διωγμό».
Το επερχόμενο δημοψήφισμα της Καταλωνίας
Μιλώντας για το δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου, ο θεατρικός συγγραφέας σημειώνει: «Όταν ξεκίνησε να σχηματίζεται η Ισπανία, η Καταλωνία ήταν ένα ξεχωριστό βασίλειο που εντάχθηκε μέσα στο ισπανικό κράτος διατηρώντας τη δική του κουλτούρα, τις παραδόσεις, τη λογοτεχνία και την τέχνη του. Από τις αρχές του 20ού αιώνα που άρχισαν να αναπτύσσονται τα αυτονομιστικά - εθνικιστικά κινήματα, μπόρεσε η ιδιαιτερότητα της Καταλωνίας να βρει μια διέξοδο στην αναζήτηση της ταυτότητάς της μέσα από το σύστημα των αυτόνομων περιφερειών. Πιστεύω πως ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης το έχει η παρούσα κυβέρνηση, που κάνει πολύ κακούς χειρισμούς. Πριν από μερικά χρόνια η Καταλωνία ζήτησε ένα σύνταγμα με πολύ μεγαλύτερες ελευθερίες και δυνατότητες αυτονομίας το οποίο ψηφίστηκε, αλλά το επίσημο κράτος έκανε ένσταση στο Ανώτατο Δικαστήριο για να το ακυρώσει, κάτι που θύμωσε τους Καταλανούς, και έτσι ξεκίνησε όλη αυτή η κόντρα. Πρόκειται για μια πλούσια περιφέρεια που συνεισφέρει πολύ στο ισπανικό δημόσιο ταμείο, αλλά πάντα έχει την αίσθηση ότι λαμβάνει λιγότερα από αυτά που προσφέρει. Αυτό ήταν πάντα η πηγή της σύγκρουσης. Και εκεί ήταν που ενώθηκαν όλα τα κόμματα ενάντια στην κεντρική εξουσία". Ο Ιγνάθιο δελ Μοράλ σχολιάζει πως "Ο θεατρικός κόσμος θα λυπηθεί πολύ εάν συμβεί οριστική ρήξη. Θα είναι πολύ κακό για την ίδια την Καταλωνία αλλά και την ίδια την Ισπανία, θα είναι κακό για όλους».
* φωτογράφος: Μιχάλης Ντάλας
* Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε με την ευγενική συμβολή της φιλολόγου και θεατρολόγου Μαρίας Χατζηεμμανουήλ που μετέφρασε από τα ισπανικά
