Έχω πολλές φορές αναφερθεί από αυτή τη στήλη στο πανέμορφο «Αγγέλων βήμα», τον πολυχώρο πολιτισμού που διευθύνει η ακούραστη Μαργαρίτα Δαλαμάγκα στο υποβαθμισμένο κέντρο της Αθήνας. Σήμερα θα επικεντρωθώ στο Φεστιβάλ Διαρκείας Ελληνικού Θεατρικού Έργου 21ου αιώνα, το οποίο διοργανώνει για τρίτη συνεχή χρονιά στον ίδιο χώρο η εξίσου ακούραστη συγγραφέας και σκηνοθέτης Λεία Βιτάλη. Ένα φεστιβάλ πολύτιμο, επειδή αποτελεί μία από τις ελάχιστες θύρες πρόσβασης, ίσως τη μόνη σήμερα ανοιχτή, των νέων Ελλήνων δραματουργών στη σκηνή.
Από τις πολλές φετινές παραστάσεις επέλεξα να παρουσιάσω δύο που απηχούν και αντανακλούν όσα συμβαίνουν σήμερα, όχι μόνο στη χώρα μας αλλά στην ευρύτερη γειτονιά μας.
Το "Tatooland" του Μηνά Βιντιάδη είναι μια ιστορία που εκτυλίσσεται σε ένα στούντιο τατουάζ. Ο -υποτίθεται-, ψυχρός επαγγελματίας της δερματοστιξίας (τατουάζ) «ακούει» αναγκαστικά τις -μύχιες κάποτε-, εξομολογήσεις των πελατών του, χωρίς να συγκινείται ή να επηρεάζεται από αυτές, όπως επιτάσσει ο επαγγελματισμός του. Ακούμε και εμείς μαζί του τις απόκρυφες ιστορίες των περιθωριακών προσώπων. Μετέχουμε, κατά κάποιον τρόπο, στα παθήματά τους.
Εδώ ακριβώς επισυμβαίνει το «παράδοξο του θεάτρου» που ο συγγραφέας αναδεικνύει για να τονίσει την επαναστατικότητα της θεατρικής πράξης, που, συχνά, προηγείται της πολιτικής. Το έργο λειτουργεί εφεξής ως ένα παραβολικό «καθαρτήριο» κάτοπτρο, όπου το περιφερειακό στοιχείο γίνεται κεντρικό και οι δευτεραγωνιστές της ιστορίας του πρωταγωνιστές. Προκύπτει ένας προνομιακός χώρος, όπου το συμβολικό προηγείται του φαντασιακού και το πραγματικό δεν υπάρχει πριν το αναπαραστήσουμε.
Ο ψυχρός επαγγελματίας των στίξεων με την ανερμήνευτη γραφή του ίδιου σώματος γίνεται, έτσι, αναγνωρίσιμος, βατός, πραγματικός, μόνο μέσω ημών, των θεατών. Καθίσταται συμμέτοχος και συνένοχος του θεατρικού παιγνίου της ζωής, «τήκεται», μεταμορφώνεται, μπαίνει ανέκκλητα στο παιχνίδι των ρόλων.
Η πολύπειρη ηθοποιός και σκηνοθέτης Κερασία Σαμαρά, που υπογράφει επίσης τη δραματουργική επεξεργασία, διέκρινε την πολυπρισματικότητα του έργου και το έδωσε ανάλογα, σε ύφος «υπνοβατούσας» αφήγησης που διακόπτεται τραυματικά από οδυνηρούς σπασμούς πραγματικότητας. Με τους πλάγιους φωτισμούς του Βαγγέλη Μούντριχα, τα αφαιρετικά σκηνικά - κοστούμια της Τώνιας Αβδελοπούλου, τα ονειρικά animation του Κοσμά Φιλιούση, τη μουσική επένδυση («χαλί») της Τώνιας Αποστόλου τις αφηρημένες αλλά απτές κινηματογραφήσεις του Νίκου Βουτενιώτη.
Δίπλα σε αυτά οι καλές, δουλεμένες υποκριτικές. Ο χαρισματικός Δημήτρης Αλεξανδρής χτίζει μια στιβαρή θεατρική φιγούρα. Η Ευτυχία Γιακουμή είναι έκτακτη, με σκηνική ευφυΐα και χάρη. Ο άψογος Περικλής Λιανός φτιάχνει μια γεμάτη, πλήρη, σχεδόν κλασική, μυθιστορηματική μορφή. Οι Μαργαρίτα Πανουσοποὐλου, Αλέξανδρος Νταβρής, Δημήτρης Θεοδωρίδης, «μέσα» σε ό,τι κάνουν, αφήνουν αύρα θετική.
Στο πλαίσιο του ίδιου φεστιβάλ παρακολούθησα το έργο της νεότατης καλής ποιήτριας Ναταλίας Κατσού με τίτλο «Βυθός». Θέμα της η παιδική εργασία που καλύπτεται πίσω από βιτρίνες πολυεθνικών εταιρειών, ή ακόμη και ΜΚΟ με παραπλανητική πρόσοψη. Το έργο χωρίζεται σε δύο σχεδόν ανεξάρτητα μέρη, που συγκλίνουν έως ότου συναντηθούν. Το πρώτο είναι ένα «θρίλερ» γύρω από τη μυστηριώδη εξαφάνιση μιας νέας γυναίκας. Το δεύτερο είναι η «ψίχα», το κυρίως έργο, όπου συμβαίνουν όλα τα σημαντικά.
Οι διάλογοι της νεαρής συγγραφέως είναι πολύ καλοί και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για ένα εκκολαπτόμενο ταλέντο που υπόσχεται. Δίπλα στα προσόντα της γραφής της οφείλω να επισημάνω μια εγγενή τάση να τα «πει» όλα με μιας. «Φορτώνει» υπερβολικά τα κείμενά της. Στο συγκεκριμένο έργο έχω την εντύπωση ότι το πρώτο μέρος πρέπει να συρρικνωθεί δραματικά (ίσως και να λείψει) προς όφελος του δεύτερου, που περικλείει την όλη ουσία και χρειάζεται μεγαλύτερη ανάπτυξη. Αυτά τα λέω, ασφαλώς, με αγάπη.
Η συγγραφέας ως σκηνοθέτης διαθέτει, επίσης, αναγνωρίσιμα προσόντα. Kαθοδήγησε με σταθερό χέρι τους ηθοποιούς της να δώσουν ένα στέρεο, ισοδύναμο, ισορροπημένο τετράγωνο ρόλων (Ιωάννης Αθανασόπουλος, Ελισάβετ Γιαννακού, Αργύρης Γκαγκάνης, Ιλεάνα Παζαρτζή). Η εμπειρία, είμαι βέβαιος, θα φέρει τα υπόλοιπα.
Τα λιτά σκηνικά - κοστούμια της Μαίρης Βαζαίου, οι φωτισμοί, τα βίντεο του Γιάννη Κατσαρή, οι μουσικές του Θοδωρή Οικονόμου παίζουν «σεμνά» τον ρόλο τους.
