Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
21.1°C24.7°C
2 BF 40%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
18.6°C23.8°C
3 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C23.2°C
2 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.9°C22.4°C
2 BF 52%
Ο Ιονέσκο αντέχει στον χρόνο
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο Ιονέσκο αντέχει στον χρόνο

Στον Κάρολο Κουν οφείλουμε, από τη δεκαετία του ‘60, τη γνωριμία μας με το νεότερο ευρωπαϊκό και αμερικανικό θέατρο. Ο ίδιος μάς εισήγαγε στο λεγόμενο «Θέατρο του παραλόγου» παρουσιάζοντας για πρώτη φορά τον Ιονέσκο και αιφνιδιάζοντας το ελληνικό αστικό κοινό. ΄Ηταν με τα μεγάλα μονόπρακτα: «Το μάθημα», «Οι καρέκλες», «Η φαλακρή τραγουδίστρια».

Πέρασε μισός αιώνας μέχρι να φανεί το αδόκιμο του όρου «παράλογο θέατρο», όσο πιο πολύ το αληθινό παράλογο διολίσθαινε, από τότε, στην καθημερινή μας ζωή. Ενώ για τον μέσο αστό της δεκαετίας του ‘60, το θέατρο του Ιονέσκο δεν αποτελούσε τίποτε άλλο από διασκεδαστική παραδοξολογία και χαριτωμένο σκέρτσο για να ξεφεύγει από την πλήξη της τακτοποιημένης ζωής του.

Οι διανοούμενοι της αστικής παρέας, κάπως πιο ενήμεροι στα πολιτιστικά της Ευρώπης τού κόλλησαν πρόχειρα την επωνυμία του «παραλόγου», παραβλέποντας την ουσία του. Αντίθετα με τον Μπέκετ, που υποδεχόταν ως λύτρωση από ψευδαισθήσεις την κατάρρευση του ανθρωπιστικού ιδεώδους ως θεμέλιου του ευρωπαϊκού πολιτισμού (κάτι που ζούμε σήμερα σε όλη του την έκταση), ο Ιονέσκο παρέμενε ένας γνήσιος καρτεσιανός, πιστός στην παντοδυναμία της λογικής και απαρηγόρητος για τη διαφαινόμενη ανεπάρκεια του Ορθού Λόγου, αδυναμία να δώσει ένα τέλος στα προβλήματα του ανθρώπου. Σαρκάζοντας την υποκρισία της γαλλικής αστικής τάξης που εξακολουθεί να ασκεί την εξουσία της εν ονόματι του ανθρωπισμού, παρ’ ότι δεν τον πιστεύει διόλου.

Ο Ιονέσκο «κρεμάει», για αυτό, μονόπαντα, στην ξεφτισμένη πρόσοψη του οικοδομήματος της γαλλικής άρχουσας τάξης μια τεράστια και ανορθόγραφη, κακογραμμένη ταμπέλα με τη λέξη: «Κατεδαφίζεται». Η ειρωνεία του κρύβει έναν βαθύτερο πόνο. Το θέατρο του Ιονέσκο αντέχει στον χρόνο, δεν γερνάει, παρ’ ότι κάποιοι είχαν σπεύσει να αναγγείλουν τον πρόωρο θάνατό του.

Στις «Καρέκλες», ένα απόμαχο ηλικιωμένο ζευγάρι, πρώην θυρωροί ενός μεγάρου, περιμένουν τους «καλεσμένους» τους. Ο άνδρας πρόκειται να τους ανακοινώσει ένα πολύ σημαντικό μήνυμα, που ετοίμαζε όλη του τη ζωή. Δεν είναι, όμως, συνηθισμένος να μιλάει και έχει, για αυτό, προσλάβει έναν έμπειρο, επαγγελματία «ομιλητή» που θα εκφωνήσει το μήνυμα για λογαριασμό του. Προσμένοντάς τους, ο γέρος φέρνει ολοένα περισσότερες καρέκλες μέσα στο δωμάτιο, μέχρι που οι «καλεσμένοι» αρχίζουν να έρχονται. Αόρατοι, φαντασματικές παρουσίες, «καταλαμβάνουν» τις καρέκλες που όλο πληθαίνουν γεμίζοντας ασφυκτικά τη σκηνή, εκτοπίζοντας τους ανθρώπους, παραμένοντας συγχρόνως εφιαλτικά κενές. Για να έρθει τελευταίος ο ομιλητής, που είναι, όμως, δυστυχώς, μουγγός. Το μήνυμα μένει, έτσι, αναπόδοτο. Φανερό ότι πρόκειται για πολιτική παραβολή της σημερινής έκπτωσης του λόγου και του συγκαιρινού φιμωμένου από εξουσίες ανθρώπου. «Οι δύο γέροι έχουν παραισθήσεις, οι ανύπαρκτοι καλεσμένοι τους είναι οι αγωνίες, οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες ενός ολόκληρου βίου, η ταπείνωση και η ήττα τους» έγραφε ο Ιονέσκο. Σήμερα θα μπορούσαμε να συμπληρώσουμε ότι πρόκειται για την έκθεση μιας παράλληλης, «σκιώδους πραγματικότητας» που ξέφυγε από τον έλεγχο και εξελίσσεται ερήμην του ανθρώπου ή για ένα εκτροχιασμένο σύγχρονο, δραματικό «ριάλιτι σόου».

Στο πάντα δραστήριο θέατρο «Εκστάν», στα Πατήσια, δίνεται μια άκρως δραστική, παιγνιώδης παράσταση του εμβληματικού αυτού έργου, σε σκηνοθεσία του Γάλλου Πωλ Ντενιζόν που το αποκολλά από τη στατικότητα των συμβόλων αποδίδοντάς το στη ζωή, με στρατηγικούς παίκτες τον πολύπειρο Γιάννη Σταματίου, παλιό συνεργάτη του Πήτερ Μπρουκ και την εξίσου ταλαντούχα Ελένη Παπαχριστοπούλου, που, επίσης, υπογράφει τη ρέουσα θεατρική μετάφραση. Το έργο δίνεται, σωστά, όπως πράγματι είναι, σε ύφος χρησμικής, λαϊκής λαλιάς, «από το ύψος του ματιού», πρόσωπο με πρόσωπο, με ρυθμούς ανθρώπινης ανάσας και ανάλογους βηματισμούς, δίχως περιττά θεατρικά στολίδια που «θαμπώνουν» την όραση Με τα ωραία, ευρηματικά στην απλότητά τους σκηνικά - κοστούμια της Μπέτυς Λυρίτη και τους απέριττους φωτισμούς του Παναγιώτη Μαζαράκη. Αξίζει, όντως, τον κόπο η επίσκεψη στα Πατήσια.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL