Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αραιές νεφώσεις
18 °C
16.6°C19.6°C
2 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
17 °C
14.7°C18.2°C
2 BF 59%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
15 °C
15.5°C16.0°C
1 BF 77%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
18 °C
17.8°C19.1°C
5 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
15.9°C18.0°C
0 BF 63%
Στην κοιλιά του κτήνους
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Στην κοιλιά του κτήνους

Ο Μιχαήλ Μπουλγκάκωφ (1890 - 1940), αποσιωπημένος στη Σοβιετική Ένωση όσο ζούσε, σήμερα έχει τύχει παγκόσμιας αναγνώρισης ως ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους των νεότερων ευρωπαϊκών γραμμάτων.

Έχοντας πέσει στη δυσμένεια του καθεστώτος, βρισκόταν συγχρόνως κάτω από τη διακριτική «προστασία» του ίδιου του Στάλιν. Επειδή ο τελευταίος φοβόταν την απρόβλεπτη ρωσική ιντελιγκέντσια, για να διατηρεί τον έλεγχό της φρόντιζε να υποδαυλίζει τις προσωπικές αντιθέσεις προωθώντας τους κακούς και μέτριους, διώκοντας τους ικανούς, στρέφοντας επιδέξια τους μεν εναντίον των δε.

Έτσι, όταν τα έργα του Μπουλγκάκωφ έπαψαν να δημοσιεύονται η να παίζονται στη σκηνή (με κρυφή εντολή του Στάλιν) και ενώ απορρίπτονταν οι συνεχείς αιτήσεις του στο Θέατρο Τέχνης να εργασθεί σε αυτό, μη έχοντας άλλους πόρους ζωής, έγραψε απελπισμένος μια επιστολή στον Στάλιν ζητώντας την προστασία του.

Του τηλεφώνησε ο ίδιος ο Στάλιν και τον διόρισε στο Θέατρο Τέχνης ως δεύτερο βοηθό σκηνοθέτη για να «χρυσώσει το χάπι».

Το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημά του «Μαύρο χιόνι» διεκτραγωδεί την αγωνία του να επιβιώσει παραμένοντας άνθρωπος, μέσα στην παγίδα του καταχθόνιου, ανθρωποβόρου μηχανισμού... «Στην κοιλιά του κτήνους».

Το έργο, πέρα από το πολιτικό και κοινωνικό του επίπεδο, δεν μένει στο σταλινικό σύμπτωμα αλλά ανοίγεται σε έναν ευρύτερο υπαρξιακό προβληματισμό. Το ερώτημα του Άμλετ επανατίθεται:

«Να ζεις ή να μη ζεις; (...) Ποιος προτιμάει να ζει ρημάζοντας μέσα στον χρόνο. Να τον αδικεί ο ισχυρός, να τον συντρίβει ο επηρμένος, να ερωτεύεται, να εκλιπαρεί τον αδιάφορο, να ανέχεται την ύβρι της εξουσίας, τη νύστα του νόμου. Να νικά ο ανάξιος τον άξιο. Που η αξία του η ίδια τον έχει από πριν νικήσει. Ποιος θα άντεχε να κουβαλάει το ασήκωτο βάρος της ζωής, να σέρνεται, να ερημώνει, να στραγγίζει ο ιδρώτας την ψυχή του; Να πεθάνεις, να κοιμηθείς, αυτό είναι όλο... Τέλειωσε τον κόσμο εσύ. Τέλειωσε τη ζωή σου. Αυτήν τη στιγμή. Τώρα. Μ’ ένα μαχαίρι». (Μετάφραση Χειμωνά).

Ή, όπως θέτει επιγραμματικά το ζήτημα ο Καμύ, «δεν υπάρχει παρά μόνο ένα φιλοσοφικό πρόβλημα: αυτό της αυτοκτονίας». Αυτό είναι το θέμα του έργου.

Μέσα από το στόμα του συγγραφέα Μαξούντωφ, alter ego του Μπουλγκάκωφ, μας μιλάει ο πρίγκηψ Άμλετ, το ίνδαλμα της παραδοσιακής ρωσικής ιντελιγκέντσιας από κοινού με τον ιππότη Δον Κιχώτη. Γύρω κινείται σπασμωδικά ένας «χορός δαιμόνων» ή θίασος καρναβαλικός, με τα παραμορφωμένα και αλλοιωμένα πρόσωπα της κλειστής κάστας των διορισμένων άνωθεν «πνευματικών ταγών» ενός ολόκληρου έθνους, κάτω από τη μπαγκέτα της απόλυτης εξουσίας που διαφθείρει απόλυτα. Ένα έργο για όλες τις εποχές, πικρότατο, αλλά, δυστυχώς, πέρα για πέρα αληθινό. Που με τις αλήθειες του σώζει, ευτυχώς, την ανθρωπιά μας.

Το δυσκολότατο, πολυεπίπεδο φιλοσοφικό μυθιστόρημα έχουν διασκευάσει για το θέατρο αριστοτεχνικά, χτίζοντάς το στην ουσία από την αρχή χωρίς να το προδίδουν, επινοώντας διαλόγους στη θέση των μακρών μονολόγων, προσθέτοντας ή αφαιρώντας πρόσωπα και ρόλους, εκλαϊκεύοντάς το χωρίς να το ευτελίζουν, περνώντας το μήνυμα, οι πολύπειροι Δήμητρα Κονδυλάκη και Κώστας Φιλίππογλου. Είναι ένας πραγματικός άθλος και ένα πολύτιμο δώρο για το διψασμένο ελληνικό θεατρικό κοινό που, παρά την κρίση, αγκαλιάζει τις ποιοτικές παραστάσεις.

Η σκηνοθεσία του Κώστα Φιλίππογλου είναι ομόλογη της διασκευής, ακολουθεί το υπόγειο, μυστικό ρεύμα της σκέψης του συγγραφέα που κρύβει για να δείξει, και το αντίστροφο. Σε ύφος «μαύρης» κωμωδίας, όπου το γελοίο και το δραματικό, το μεγαλειώδες και το μπουφόνικο εμφανίζονται εναλλάξ ως διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος, της αμλετικής -και συνάμα δονκιχωτικής- «απαίτησης του ιδεώδους». Με τον ηττημένο να είναι ο πραγματικός νικητής.

Μια παράσταση ενορχηστρωμένη, συνόλου, με λάμπουσες διακριτές υποκριτικές. Ο Κώστας Φιλίππογλου διαπρέπει ως διάτρητος, διαφανής «διευθυντής θεάτρου». Ο Δημήτρης Δρόσος φέρνει εις πέρας άριστα τη μορφή του δικτάτορα - σκηνοθέτη. Ο Τάσος Δημητρόπουλος τανύζει την ευαίσθητη «χορδή» του συγγραφέα Μαξούντωφ ως το γλυκόπικρο τέλος.

Ο Γιάννης Γιαννούλης «γάτα» αληθινή. Ο Γιάννης Στεφόπουλος στους δύο ρόλους του ευρηματικός. Οι κυρίες Εύα Αγγελοπούλου Εύα Βαμβακά, απολαυστικές. Το σκηνικό της ΄Ολγας Μπρούμα, τα κοστούμια της Μαργαρίτας Δοσούλα αλληλοσυμπληρώνονται ιδανικά και η μουσική (Lost Bodies) «σκέπει».

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL