Κατά τους ανθρωπολόγους, «όταν δύο άνθρωποι φιλιούνται στο στόμα, επαναλαμβάνουν μια νηπιακή σχέση όπου καθένας τους υποδύεται συγχρόνως τον ρόλο του νηπίου και της μητέρας, τρέφει και τρέφεται από τον άλλον». Το φιλί στο στόμα έχει διττή καταγωγή: προέρχεται από τις αρχέγονες ανθρωποφαγικές τελετές και συγχρόνως βγαίνει από τον Κήπο της Εδέμ περιέχοντας την αθωότητα των πρωτοπλάστων...
Κατά τον κορυφαίο αναγεννησιακό Τζορντάνο Μπρούνο, «το τέλος φιλιού στο στόμα» συνεπάγεται έξοδο από την κατάσταση της φαντασιακής ταύτισης με τον κόσμο και άμεση γνώση του αμέσως γνωστικού»... Μια οδυνηρή, προσθέτω, γέννηση... «Για να φθάσει κανείς σε αυτό», συνεχίζει ο Μπρούνο, «πρέπει, βέβαια, πρώτα, να πεθάνει από φιλί».
Όλα άλλαξαν άρδην με την άνοδο του πουριτανισμού. Η καταδίκη του φιλιού στο στόμα ξεκινούσε από την Ιβηρική Χερσόνησο και έφθανε έως το Λονδίνο αφήνοντας έξω την Ιταλία...
Δεν είναι, λοιπόν, διόλου τυχαίο που ο Σαίξπηρ τοποθετεί το «Ρωμαίος και Ιουλιέττα» στη Βερόνα. Η τολμηρή του γλώσσα, ποιητική, υψηλόφρων, ένσαρκη και αθώα συγχρόνως, είναι τελείως απαλλαγμένη από κάθε είδους πουριτανικές προλήψεις. Λέει τα πάντα με το όνομά τους. Τόσο, που ο Δημήτριος Βικέλας, όταν το μετέφραζε στα ελληνικά το 1922, θεώρησε υποχρέωσή του να σημειώσει στην εισαγωγή:
«Προς τους προτιθεμένους να παραβάλωσι την μετάφρασίν μου προς το αγγλικόν κείμενον οφείλω απολογητικήν τινα επεξήγησιν διά την μετρίασιν ή παράλειψιν εκφράσεων τινών του πρωτοτύπου... Απέναντι της συστολής του να τας δημοσιεύσω εν πάση αυτών τη γυμνότητι εθεώρησα πρακτικοτέραν την συγκάλυψιν ή την αποσιώπησιν... Τοιούτο τι συμβαίνει και είς τινας αγγλικάς εκδόσεις».
Κάτι που ακολούθησαν, λίγο ή πολύ, και οι μεταγενέστεροι ΄Ελληνες μεταφραστές.
Με βατήρα την καλή και χρηστική, έμμετρη μετάφραση του Διονύση Καψάλη, ο σκηνοθέτης Δημήτρης Λιγνάδης (κίνηση της Πωλίν Ουγκ) «κεντάει» στη δύστροπη, χαοτική σκηνή του πρώην μιούζικ - χολ «Πάνθεον» μια σύγχρονη διασκευή του έργου. Με επιτευγμένο στόχο να το καθάρει από τη σκόνη του ρομαντισμού και να το δώσει όπως είναι: γήινο, με σάρκα και αίμα.
Το δίνει αδρά, χωρίς λογοκρισίες, σε δρώντα λόγο και ομιλούσες εικόνες ομορφιάς. Κάτι σαν αντιδάνειο της αμερικανικής μιούζικαλ διασκευής, του θρυλικού, πια, «Γουέστ σάιντ Στόρυ». Μια οιονεί «οπερετική» εκδοχή του έργου από την παλιά καλή, προρομαντική εποχή της όπερας, που συνδυάζει τη σωματική, ανυπόκριτη, εφηβική χαρά της ζωής με το παντοδύναμο ένστικτο του θανάτου.
Ωστόσο, διαφωνώ με την κάλυψη αποσιωπούμενων ή υπόρρητων από κείμενα του Εμπειρίκου. Όχι, βέβαια, λόγω σεμνοτυφίας, αλλά επειδή είναι άλλης εμβέλειας. Μια δραστική, «ρεαλιστικἠ» παντομίμα θα άρμοζε, ίσως, περισσότερο. Ο αισθηματικός Ουράνης και η ρομαντική Μυρτιώτισσα δεν είχαν, επίσης, θέση σε αυτή τη διασκευή. Αρκούσε η επικολυρική, στρατευμένη ερωτικά, σαρκική ποίηση του Ελύτη...
Το χορικό του έρωτα της «Αντιγόνης» βρήκε, πάντως, εδώ φιλόξενο καταφύγιο μετά τη βάναυση κακοποίηση που υπέστη το καλοκαίρι σε περιώνυμη φεστιβαλική παράσταση...
Μια συνεπής συλλογική δουλειά, παρά τις ενοχλητικές «ψείρες», κάτω από τη σκηνοθετική μπαγκέτα του Δημήτρη Λιγνάδη, με την εξαίσια μουσική του Γιάννη Χριστοδουλόπουλου και υποκριτικές «βγαλμένες από τα σπλάχνα»...
Τα δύο νεαρότατα παιδιά που πρωταγωνιστούν, ο Γιάννης Τσουμαράκης (16) και η Δανάη Βασιλοπούλου (15), είναι συγκλονιστικά, δίνοντας όλη την ψυχή τους. Ο χαρισματικός Στάθης Ψάλτης... ως παραμάνα της Ιουλιέττας, με τις γνωστές του υπερβολές αλλά πάντα δημιουργικός, παραπέμπει αυθεντικά σε γνήσια «Όπερα Μπούφα» (Μοντεβέρντι;).
Ο ασυναγώνιστος Δημήτρης Πιατάς ως «πατήρ Λαυρέντιος» είναι ένας ολοκληρωτικός, ορμητικός, ηθοποιός - ποταμός, ένας σωστός κλαυσίγελος που παρασύρει τα πάντα. Ο Ρένος Ρώτας, ένας εκλεκτός ρόλος, διαμπερής, λαβή και κόψη μαζί σπαθιού. Ο Θάνος Τοκάκης πείθει με τον άρτιο λόγο και τις σιωπές του.
Οι Σταύρος Βόλκος, Βασίλης Μηλιώνης, Γιώργης Τσουρής, Πάνος Παπαδόπουλος, Νικόλας Στραβοπόδης, τα απαραίτητα, στέρεα δομικά υλικά μιας τολμηρής αρχιτεκτονικής σύνθεσης. Η Ελισάβετ Μουτάφη δίνει λιτά μια εμβληματική μορφή καμένης, από απαγόρευση φιλιού, πυργοδέσποινας. Ο Δημήτρης Λιγνάδης («Δούκας»), στιβαρός, είναι η φέρουσα κατασκευή του οικοδομήματος. Τα κυβιστικά σκηνικά, μνημειακά λόγω του αχανούς χώρου και τα επιμελώς animation κοστούμια (Απόλλων Παπαθεοχάρης) λειτουργούν αντιστικτικά.
